26 Αυγούστου 1789: Η Διακήρυξη των δικαιωμάτων του ανθρώπου και του πολίτη

Μετά την επι­κρά­τη­ση της επα­νά­στα­σης στο Παρί­σι και σε όλη σχε­δόν τη Γαλ­λία, η εξου­σία πέρα­σε ουσια­στι­κά στα χέρια της αστι­κής τάξης, οι εκπρό­σω­ποι της οποί­ας κυριαρ­χού­σαν στα Δημο­τι­κά Συμ­βού­λια της πρω­τεύ­ου­σας και των άλλων μεγά­λων γαλ­λι­κών πόλε­ων. Η αστι­κή τάξη ήταν τότε επα­να­στα­τι­κή. Αγω­νι­ζό­ταν κατά του φεου­δαρ­χι­κού απο­λυ­ταρ­χι­κού συστή­μα­τος και προ­σπα­θού­σε να το εκμηδενίσει.
Ετσι, στις 26 Αυγού­στου του 1789 η Συντα­κτι­κή Συνέ­λευ­ση ψηφί­ζει τη «Δια­κή­ρυ­ξη των δικαιω­μά­των του ανθρώ­που και του πολί­τη», το πιο σπου­δαίο γρα­πτό μνη­μείο της Γαλ­λι­κής Επα­νά­στα­σης με κοσμοϊ­στο­ρι­κή σημασία.

«Οι άνθρω­ποι γεν­νιού­νται και είναι ελεύ­θε­ροι και έχουν ίσα δικαιώ­μα­τα», τονί­ζει η δια­κή­ρυ­ξη. Η επα­να­στα­τι­κή αυτή αρχή δια­κη­ρύ­χτη­κε όταν στο μεγα­λύ­τε­ρο μέρος του κόσμου οι άνθρω­ποι ήταν ακό­μη δού­λοι, στη Ρωσι­κή Αυτο­κρα­το­ρία και στα άλλα φεου­δαρ­χι­κά-απο­λυ­ταρ­χι­κά κρά­τη υπήρ­χαν εκα­τομ­μύ­ρια δου­λο­πά­ροι­κοι και στις Ηνω­μέ­νες Πολι­τεί­ες της Αμε­ρι­κής ανθού­σε το δουλεμπόριο.

Οι αρχές που δια­τυ­πώ­νο­νται στη δια­κή­ρυ­ξη ήταν μια τολ­μη­ρή, μια επα­να­στα­τι­κή πρό­κλη­ση προς τον παλιό φεου­δαρ­χι­κό κόσμο. Οπως ήταν φυσι­κό, η δια­κή­ρυ­ξη όρι­ζε πως «ιερά» και ανα­παλ­λο­τρί­ω­τα δικαιώ­μα­τα του ανθρώ­που και του πολί­τη είναι η προ­σω­πι­κή ελευ­θε­ρία, η ελευ­θε­ρία του λόγου, η ελευ­θε­ρία της σκέ­ψης και η αντί­στα­ση στη βία.

Σε μια περί­ο­δο που η φεου­δαρ­χι­κή απο­λυ­ταρ­χι­κή τάξη πραγ­μά­των κυριαρ­χού­σε σε όλη σχε­δόν την Ευρώ­πη, οι αστι­κο­δη­μο­κρα­τι­κές- αντι­φε­ου­δαρ­χι­κές αρχές της Δια­κή­ρυ­ξης των δικαιω­μά­των του ανθρώ­που και του πολί­τη έπαι­ξαν μεγά­λο προ­ο­δευ­τι­κό ρόλο. Εκα­ναν τερά­στια εντύ­πω­ση στους συγ­χρό­νους και άφη­σαν βαθιά σημά­δια στην κοι­νω­νι­κή συνεί­δη­ση των λαών. Αλλά η δια­κή­ρυ­ξη όρι­ζε ότι εξί­σου «ιερό» και ακα­τά­λυ­το είναι και το δικαί­ω­μα της ιδιο­κτη­σί­ας. Είναι αλή­θεια πως σ’ αυτό υπήρ­χε τότε και κάποιο στοι­χείο προ­ό­δου — η υπε­ρά­σπι­ση της αστι­κής ιδιο­κτη­σί­ας από την επι­βου­λή του φεου­δαρ­χι­κού συστή­μα­τος. Αλλά το δικαί­ω­μα της ιδιο­κτη­σί­ας στρε­φό­ταν κυρί­ως κατά των από­ρων στρω­μά­των. Η δια­κή­ρυ­ξη αυτού του δικαιώ­μα­τος δημιουρ­γού­σε πραγ­μα­τι­κά τους πιο καλούς όρους για την και­νού­ρια μορ­φή εκμε­τάλ­λευ­σης ανθρώ­που από άνθρω­πο, για την καπι­τα­λι­στι­κή εκμε­τάλ­λευ­ση των εργαζομένων.

Πηγή Ριζο­σπά­στης