28 Μαρτίου 1939. Οι φασίστες του Φρανσίσκο Φράνκο μπαίνουν στην Μαδρίτη. Το τέλος του εμφυλίου.

Γρά­φει ο Πάνος Αλε­πλιώ­της //

–Στις 28 Μαρ­τί­ου 1939 μπαί­νουν οι φασί­στες του Φράν­κο στην Μαδρί­τη και στις 31 Μαρ­τί­ου η κατά­λη­ψη της πόλης και της Ισπα­νί­ας είναι ολοκληρωτική.

Το τέλος του εμφυ­λί­ου πολέ­μου 1936–1939 σήμα­νε την κυριαρ­χία του δικτά­το­ρα Φράν­κο μέχρι το 1975 που πέθα­νε. Η συμ­μα­χία του Φράν­κο ήταν η συμ­μα­χία των ακρο­δε­ξιών φαλαγ­γι­τών, φασι­στών, της καθο­λι­κής εκκλη­σί­ας, των εθνι­κι­στών και μοναρ­χι­κών με την βοή­θεια της δικτα­το­ρι­κής Πορ­το­γα­λί­ας, φασι­στι­κής Ιτα­λί­ας και βασι­κά της Ναζι­στι­κής Γερ­μα­νί­ας. Η αφορ­μή της δημιουρ­γί­ας της φασι­στι­κής συμ­μα­χί­ας ήταν η δολο­φο­νία του μοναρ­χι­κού Jose Calvo Sotelo στην Μαδρί­τη στις 13 Ιου­λί­ου 1936. Τα αίτια είναι διαφορετικά.

Ο γνω­στός πίνα­κας του Πικά­σο που απει­κο­νί­ζει την Ναζι­στι­κή θηριω­δία του βομ­βαρ­δι­σμού της πόλης Γκου­έρ­νι­κα το 1937.

Το 1931 ανα­κη­ρύ­χθη­κε η δεύ­τε­ρη Ισπα­νι­κή Δημο­κρα­τία μετά την φυγή του τότε βασι­λιά Αλφόν­σου στην Ιτα­λία. Από τότε ο πολι­τι­κός αγώ­νας πήρε μεγά­λη έκτα­ση και ένταση.

Η περιο­ρι­σμέ­νη νίκη του «Λαϊ­κού Μετώ­που» στις εκλο­γές τον Φεβρουά­ριο του 1936 με δια­φο­ρά περί του 1%, που απο­τε­λού­νταν από ετε­ρο­γε­νείς αντι­μο­ναρ­χι­κές δημο­κρα­τι­κές δυνά­μεις με σοσιαλ­δη­μο­κρά­τες, κομ­μου­νι­στές, αγρο­τι­στές, κινή­μα­τα αυτο­διά­θε­σης, αναρ­χο­συν­δι­κα­λι­στές, αναρ­χι­κούς και φιλε­λεύ­θε­ρους έδω­σε ελπί­δα για μια άλλη πορεία στην Ισπα­νία, την πρώ­ην μεγά­λη αποι­κιο­κρα­τι­κή δύνα­μη. Έγι­ναν προ­σπά­θειες συνεν­νό­η­σης και συνέ­νω­σης μετα­ξύ των κομ­μά­των ιδιαί­τε­ρα στις συν­δι­κα­λι­στι­κές και στις οργα­νώ­σεις νεολαίας.

Οι εσω­τε­ρι­κές ταξι­κές και πολι­τι­κές δια­φο­ρές της Ισπα­νι­κής κοι­νω­νί­ας όμως ήταν η αιτία. Ήταν το μοί­ρα­σμα της γης στους αγρό­τες, η επα­νόρ­θω­ση η όχι της μοναρ­χί­ας, ο εθνι­κι­σμός κόντρα στις ιδέ­ες για σοσια­λι­σμό, το ζήτη­μα της επα­νά­κτη­σης των αποι­κιών η όχι, της αντί­θε­σης φτω­χών και πλου­σί­ων, της αντί­θε­σης πόλης και υπαίθρου.

Πριν τον πόλε­μο, προει­δο­ποιού­σαν πολ­λοί , συμπε­ρι­λαμ­βα­νο­μέ­νου του τότε μικρού κομ­μου­νι­στι­κού κόμ­μα­τος ( 14 έδρες στις 473 συνο­λι­κά και στις 263 του Μετώ­που) για τον κίν­δυ­νο του εμφυ­λί­ου πολέ­μου. Ο λόγος ήταν πως οι Γερ­μα­νοί Ναζί εκμε­ταλ­λευό­με­νοι την ελευ­θε­ρία της Δημο­κρα­τί­ας αλλά και την πολι­τι­κή ασά­φεια του Μετώ­που είχαν δημιουρ­γή­σει ομά­δες κρού­σης του Γερ­μα­νι­κού Εθνι­κο­σο­σια­λι­στι­κού κόμ­μα­τος ακό­μη και μέσα στην Ισπα­νία καθώς και μια στα­θε­ρή σύν­δε­ση με το ισπα­νι­κό Γενι­κό Επι­τε­λείο Στρα­τού στρα­το­λο­γώ­ντας τους συμ­μά­χους τους στο σώμα των ανώ­τε­ρων αξιω­μα­τι­κών και τον ίδιο τον Φράνκο.

Ο Φράν­κο με την στή­ρι­ξη όλων των δυνά­με­ων που ήταν ενα­ντί­ον της δημο­κρα­τί­ας ξεκί­νη­σε το στρα­τιω­τι­κό του πρα­ξι­κό­πη­μα από το Μαρό­κο τον Ιού­λη του 36 που κατέ­λη­ξε σε μια απο­τυ­χη­μέ­νη επί­θε­ση στην Βαρ­κε­λώ­νη αλλά και σε μια επι­τυ­χη­μέ­νη από­βα­ση στην Ν. Ισπα­νία. Η φασι­στι­κή Ιτα­λία έστει­λε αρχι­κά 45.000 χιλιά­δες στρα­τιώ­τες, τανκς και αερο­πλά­να. 10.000 στρα­τιώ­τες και αερο­πλά­να έστει­λε η Ναζι­στι­κή Γερ­μα­νία . Εθε­λο­ντές από την Αφρι­κή και την Ιρλαν­δία ενι­σχύ­ουν το Μαύ­ρο μέτω­πο. Στο τέλος του 1938 οι εθνι­κι­στές δηλώ­νουν πως οι Ιτα­λι­κές και Γερ­μα­νι­κές δυνά­μεις που συμ­με­τέ­χουν στην πλευ­ρά τους είναι περισ­σό­τε­ροι από τους Ισπανούς!

Βομ­βαρ­δι­σμός της Βαρ­κε­λώ­νης από Ιτα­λι­κά αερο­πλά­να 1938.

Ο εμφύ­λιος πόλε­μος ήταν πιά γεγο­νός. Οι κομ­μου­νι­στές πρω­το­στα­τούν στην από­κρου­ση του Φράν­κο ενώ οι φιλε­λεύ­θε­ροι χάνουν σε επιρ­ροή. 40.000 αγω­νι­στές εθε­λο­ντές από 53 χώρες από όλο τον κόσμο συγκρο­τούν την Διε­θνή Ταξιαρ­χία και εντάσ­σο­νται στις γραμ­μές του Δημο­κρα­τι­κού Στρα­τού. Η δημο­κρα­τι­κή λαϊ­κή αντι­φα­σι­στι­κή γνώ­μη συγκε­ντρώ­νει χρή­μα­τα και υλι­κά για να τα στεί­λει στους αγω­νι­στές. Για παρά­δειγ­μα 500 Σου­η­δοί αντι­φα­σί­στες εθε­λο­ντές συγκρο­τούν το τάγ­μα του Τέλ­μαν. Μόνο 300 από αυτούς θα επιστρέψουν.

Και στο μέσον αυτού του φονι­κού εμφυ­λί­ου ένα δεύ­τε­ρο, εσω­τε­ρι­κό μέτω­πο ανοί­γει δια­σπώ­ντας το Λαϊ­κό Μέτω­πο. Οι αναρ­χο­συν­δι­κα­λι­στές ξεκι­νούν την αναρ­χι­κή, όπως την ονο­μά­ζουν επα­νά­στα­ση στην Κατα­λο­νία, Αρα­γο­νία και Ανδα­λου­σία κοι­νω­νι­κο­ποιώ­ντας με την βία εργο­στά­σια και αγρο­τι­κή γη. Η Βαρ­κε­λώ­νη γίνε­ται η “πρω­τεύ­ου­σα” της Αναρ­χί­ας. Χρειά­στη­κε η παρέμ­βα­ση των κομ­μου­νι­στών να επα­να­φέ­ρει την ισορ­ρο­πία, όμως όλα αυτά αδυ­νά­τι­σαν το κυρί­αρ­χο μέτωπο.

Η Ευρώ­πη της Γαλ­λί­ας και της Αγγλί­ας «νίπτουν τας χεί­ρας τους».

Απο­φα­σί­ζουν να κλεί­σουν τα λιμά­νια και τα σύνο­ρα της Ισπα­νί­ας ώστε να μην μπο­ρεί κανείς να εισά­γει στρα­τιω­τι­κό υλικό.

Αυτό όμως ισχύ­ει μόνο για την Δημο­κρα­τι­κή πλευ­ρά μια που η Ιτα­λία και η Γερ­μα­νία συνε­χί­ζουν να εφο­διά­ζουν τον Φράν­κο και να συμ­με­τέ­χουν στις επι­χει­ρή­σεις χρη­σι­μο­ποιώ­ντας το έδα­φος της Πορτογαλίας.

26 χώρες της Ευρώ­πης δια­κη­ρύσ­σουν πως είναι εσω­τε­ρι­κή Ισπα­νι­κή υπό­θε­ση ο εμφύ­λιος και απει­λούν και με ποι­νι­κές διώ­ξεις τους πολί­τες τους που συμ­με­τέ­χουν στην Διε­θνή Ταξιαρχία.

“La mano”. Μνη­μείο στην Στοκ­χόλ­μη για τους δια­κό­σιους εθε­λο­ντές που έδω­σαν την ζωή τους στον εμφύ­λιο της Ισπανίας

Ο κατά­πτυ­στος Τσώρ­τσιλ ακό­μη και το 1938 και μετά τον βομ­βαρ­δι­σμό της ανο­χύ­ρω­της πόλης Γκου­έρ­νι­κα από τα ναζι­στι­κά αερο­πλά­να δηλώ­νει πως δεν έχει πει­στεί πως υπάρ­χουν Ιτα­λοί και Γερ­μα­νοί στρα­τιω­τι­κοί στην Ισπα­νία και επι­βάλ­λει την γνώ­μη του και στην Γαλ­λία με απει­λή κυρώσεων.

O γνω­στός συγ­γρα­φέ­ας George Orwell δηλώ­νει πως “η πολι­τι­κή της ουδε­τε­ρό­τη­τας πρό­δω­σε την υπό­θε­ση της Δημο­κρα­τί­ας στην Ευρώ­πη και θυσί­α­σε τον Ισπα­νι­κό λαό για λόγους οικο­νο­μι­κούς των μεγά­λων δυνάμεων”.

Το εμπάρ­γκο αυτό εμπο­δί­ζει στην ουσία την Σ. Ένω­ση να βοη­θή­σει ακό­μη περισ­σό­τε­ρο τον αγω­νι­ζό­με­νο Ισπα­νι­κό λαό. Οι εθνι­κι­στές τελι­κά έχο­ντες υπε­ρο­πλία δυνά­με­ων κερ­δί­ζουν τον πόλε­μο το 1939 και ο Φράν­κο ανα­κη­ρύσ­σε­ται δικτάτορας.

Εκα­το­ντά­δες χιλιά­δες πρό­σφυ­γες περ­νούν τα σύνο­ρα της Γαλ­λί­ας, αρκε­τές χιλιά­δες φεύ­γουν στο Μεξι­κό, άλλοι εκτε­λέ­στη­καν αμέ­σως ή φυλα­κί­στη­καν. Η ΓΓ του ΚΚ Ισπα­νί­ας η θρυ­λι­κή «Πασιο­νά­ρια» βρέ­θη­κε στην Μόσχα. Εκτι­μά­ται ότι σχε­δόν 500.000 άτο­μα σκο­τώ­θη­καν κατά τη διάρ­κεια του πολέ­μου. Η φασι­στι­κή δικτα­το­ρία του Φράν­κο θα στρα­φεί με λύσ­σα ενά­ντια στους αντι­πά­λους της και θα εξα­σφα­λί­σει την κυριαρ­χία της αστι­κής τάξης κατα­πνί­γο­ντας με αίμα κάθε αντίσταση.

Ένας ηρω­ι­κός αγώ­νας που κόστι­σε ζωές και μεγά­λες κατα­στρο­φές που έδω­σε την δυνα­τό­τη­τα στους Ναζί και τους φασί­στες Ιτα­λούς να ασκη­θούν για τον μεγά­λο τους πόλε­μο, την Δημο­κρα­τι­κή Ευρώ­πη να δεί­ξει το πραγ­μα­τι­κό της πρό­σω­πο δια­λέ­γο­ντας τον φασι­σμό από την Δημο­κρα­τία. Έδει­ξε ταυ­τό­χρο­να και τις αδυ­να­μί­ες των Λαϊ­κών Μετώ­πων εκεί­νης της επο­χής. Ο εμφύ­λιος της Ισπα­νί­ας έγι­νε τρα­γού­δι, ποί­η­μα, τέχνη, βιβλίο, πίνα­κας, κινη­μα­το­γρα­φι­κή ται­νία και έχει συγκι­νή­σει και συγκι­νεί ακό­μη από απλούς ανθρώ­πους μέχρι και μεγά­λους καλ­λι­τέ­χνες βάζο­ντας σε όλους μας το ερώ­τη­μα « Για ποιόν χτυ­πά­ει η καμπά­να;». 

________________________________________________________________________________________________

Πάνος Αλεπλιώτης Δημοτικός σύμβουλος Πυλαίας Θεσσαλονίκης 87/90 και 99/2002. Αντιδήμαρχος Πυλαίας από το 1987 έως και το 1990 και από το 1999 έως και το 2000. Εργάστηκε σαν γεωλόγος, περιβαλλοντολόγος και χωροτάκτης. Από το 2011 διαμένει στην Σουηδία στην πόλη Σβεγκ του δήμου Χεργιεντάλεν και εργάζεται ως διευθυντής τεχνικών και κοινωνικής υποδομής.