28 Μαρτίου 1948: Ορθιοι, στα μετερίζια της Μουργκάνας

28 Μάρ­τη 1948: Δεύ­τε­ρη εκστρα­τεία του εχθρού ενά­ντια στις δυνά­μεις του Δημο­κρα­τι­κού Στρα­τού Ελλά­δας (ΔΣΕ) που βρί­σκο­νταν στη Μουρ­γκά­να. Και η δεύ­τε­ρη εκστρα­τεία απο­τυγ­χά­νει, όπως και η πρώτη.

Το 1948, η αμε­ρι­κα­νι­κή επέμ­βα­ση στην Ελλά­δα εντά­θη­κε ακό­μα περισ­σό­τε­ρο. Ο έλεγ­χος στην οικο­νο­μι­κή και πολι­τι­κή ζωή της χώρας πέρα­σε ολο­κλη­ρω­τι­κά στα χέρια των Αμερικανών.

Στις 24 του Φλε­βά­ρη έφτα­σε στην Αθή­να ο στρα­τη­γός Βαν Φλιτ, διοι­κη­τής της Αμε­ρι­κα­νι­κής Στρα­τιω­τι­κής Συμ­βου­λευ­τι­κής και Προ­γραμ­μα­τι­κής Ομά­δας, με σκο­πό να βοη­θή­σει τις κυβερ­νη­τι­κές δυνά­μεις να συντρί­ψουν το Δημο­κρα­τι­κό Στρα­τό Ελλά­δας, όσο το δυνα­τό γρη­γο­ρό­τε­ρα, μέσα στο 1948.

Με τη βοή­θεια των Αμε­ρι­κα­νών και των Αγγλων στρα­τιω­τι­κών συμ­βού­λων, η κυβέρ­νη­ση της Αθή­νας πήρε μέτρα οργά­νω­σης του στρα­τού και ανέ­βα­σε τη δύνα­μή του σε 132.000 άνδρες και αύξη­σε τη δύνα­μη της Εθνο­φρου­ράς σε 50.000 άνδρες… Ταυ­τό­χρο­να, το αμε­ρι­κα­νι­κό κλι­μά­κιο στην Ελλά­δα χορή­γη­σε μέχρι το τέλος Σεπτέμ­βρη του 1948 διά­φο­ρα όπλα, αερο­πλά­να και άλλο υλι­κό, αξί­ας 260 εκα­τομ­μυ­ρί­ων δολα­ρί­ων περί­που.

Μεγά­λη εκστρα­τεία κατά του ΔΣΕ άρχι­σε ο κυβερ­νη­τι­κός στρα­τός από τη Μουρ­γκά­να της Ηπεί­ρου, ορει­νό συγκρό­τη­μα μεγά­λης σημα­σί­ας και βάση εξόρ­μη­σης προς πολ­λές κατευ­θύν­σεις. Στην πρώ­τη φάση των επι­χει­ρή­σε­ων (2 ως 8 του Μάρ­τη) πήραν μέρος από την πλευ­ρά του κυβερ­νη­τι­κού στρα­τού δύο ταξιαρ­χί­ες, υπο­στη­ρι­ζό­με­νες από πυρο­βο­λι­κό και αερο­πο­ρία. Η επι­χεί­ρη­ση του κυβερ­νη­τι­κού στρα­τού απέ­τυ­χε με μεγά­λες απώ­λειες σε έμψυ­χο και άψυ­χο υλικό.

Την ίδια τύχη είχε ο κυβερ­νη­τι­κός στρα­τός και στη δεύ­τε­ρη φάση των επι­χει­ρή­σε­ών του (28 Μάρ­τη — 9 Απρί­λη) στις οποί­ες διέ­θε­τε τρεις ταξιαρ­χί­ες, τμή­μα­τα ορει­νών κατα­δρο­μών, 20 πυρο­βό­λα και αερο­πο­ρία. Ο ΔΣΕ πολε­μώ­ντας ηρω­ι­κά, πέρα­σε σε αντε­πί­θε­ση και προ­κά­λε­σε στον αντί­πα­λο μεγά­λες απώ­λειες. Οι Αμε­ρι­κα­νοί και η διοί­κη­ση του κυβερ­νη­τι­κού στρα­τού, ύστε­ρα από τις δυο αυτές απο­τυ­χί­ες ανα­γκά­στη­καν να τρο­πο­ποι­ή­σουν τα σχέ­διά τους. Την εκστρα­τεία την ξεκί­νη­σαν τώρα στη Στερεά.