28 Νοεμβρίου 1922: Η εκτέλεση των «έξι» στο Γουδί

Στις 28 του Νοέμ­βρη (με το νέο ημε­ρο­λό­γιο) του 1922, στις 11.30 π.μ., στο Γου­δί, εκτε­λού­νται ο πρώ­ην πρω­θυ­πουρ­γός Δ. Γού­να­ρης, οι πρώ­ην υπουρ­γοί Ν. Στρά­τος, Ν. Θεο­τό­κης, Π. Πρω­το­πα­πα­δά­κης, Γ. Μπαλ­τα­τζής και ο πρώ­ην αρχι­στρά­τη­γος Γ. Χατζηα­νέ­στης. Οι «έξι», όπως έμει­ναν στην Ιστο­ρία, είχαν κατα­δι­κα­στεί από το έκτα­κτο στρα­το­δι­κείο ως υπεύ­θυ­νοι για τη Μικρα­σια­τι­κή Καταστροφή.

Η αντί­στρο­φη μέτρη­ση για την εκτέ­λε­ση των «έξι» άρχι­σε στις 10 του Σεπτέμ­βρη 1922, όταν στη Χίο εκδη­λώ­θη­κε το αντι­μο­ναρ­χι­κό στρα­τιω­τι­κό κίνη­μα, με επι­κε­φα­λής τους συνταγ­μα­τάρ­χες Ν. Πλα­στή­ρα και Στ. Γονα­τά. Το κίνη­μα επι­κρά­τη­σε στις 14 του Σεπτέμ­βρη στην Αθή­να, η κυβέρ­νη­ση ανα­τρά­πη­κε και ο βασι­λιάς Κων­στα­ντί­νος υπο­χρε­ώ­θη­κε να παραι­τη­θεί υπέρ του δια­δό­χου Γεωρ­γί­ου Β΄.

Είχε προη­γη­θεί η Μικρα­σια­τι­κή Κατα­στρο­φή, για την οποία ευθύ­νε­ται η φιλοϊ­μπε­ρια­λι­στι­κή τυχο­διω­κτι­κή πολι­τι­κή της άρχου­σας τάξης. Πάνω από 50.000 ήταν οι νεκροί, 75.000 τραυ­μα­τί­ες, δεκά­δες χιλιά­δες οι θανα­τω­μέ­νοι από τον πλη­θυ­σμό της Μικρα­σί­ας, περί­που ενά­μι­σι εκα­τομ­μύ­ριο πρό­σφυ­γες, οι διωγ­μέ­νοι από τις πατρο­γο­νι­κές τους εστίες.

Με την κατάρ­ρευ­ση του μετώ­που, με το κύμα της προ­σφυ­γιάς και την επι­στρο­φή των πολε­μι­στών στην Ελλά­δα, ξέσπα­σε βαθιά πολι­τι­κή, οικο­νο­μι­κή και κοι­νω­νι­κή κρί­ση. Η αγα­νά­κτη­ση έπνι­γε τους πρό­σφυ­γες, ολό­κλη­ρο τον ελλη­νι­κό λαό, αλλά και τους εξου­θε­νω­μέ­νους στρα­τιώ­τες. Τμή­μα­τα του στρα­τού στα­σί­α­σαν και σε ορι­σμέ­νες μονά­δες δημιουρ­γή­θη­καν Συμ­βού­λια των Στρα­τιω­τών (Σοβιέτ Στρατιωτών).

Μπρο­στά στη χώρα ορθώ­νο­νταν κολοσ­σιαία προ­βλή­μα­τα: Το ζήτη­μα της ξένης εξάρ­τη­σης, της δια­νο­μής των τσι­φλι­κιών, της απο­κα­τά­στα­σης των προ­σφύ­γων κ.ά.

Στις εκρη­κτι­κές εκεί­νες συν­θή­κες το κίνη­μα των Πλα­στή­ρα και Γονα­τά εξέ­φρα­ζε τις προ­σπά­θειες της άρχου­σας τάξης για μια πολι­τι­κή ανα­σύ­ντα­ξη. Επρε­πε όμως να κατευ­να­στούν οι λαϊ­κές μάζες, που ζητού­σαν τιμω­ρία των ενό­χων, αλλά και ριζι­κές πολι­τι­κές αλλαγές.

Η κατα­δί­κη και η εκτέ­λε­ση των «έξι», όπως και η αγρο­τι­κή μεταρ­ρύθ­μι­ση, που εξαγ­γέλ­θη­κε από τους επι­κε­φα­λής του κινή­μα­τος, εκτό­νω­σαν τη λαϊ­κή αγα­νά­κτη­ση. Το κίνη­μα κατόρ­θω­σε να ξεπε­ρά­σει την καθε­στω­τι­κή κρί­ση, θυσιά­ζο­ντας τη μοναρ­χία και ρίχνο­ντας στη συνέ­χεια όλα τα βάρη της Μικρα­σια­τι­κής Κατα­στρο­φής στις πλά­τες των λαϊ­κών στρωμάτων.

Πηγή: Ριζο­σπά­στης