3 Ιουλίου 1944: Η επίθεση των Γερμανών κατά του ΕΛΑΣ στη Β. Πίνδο

Από τις αρχές του 1944 οι δυνά­μεις του ΕΛΑΣ, που ήταν εγκα­τα­στη­μέ­νες στον όγκο της Βόρειας Πίν­δου και στις γει­το­νι­κές προς αυτήν ορει­νές περιο­χές, είχαν ανα­πτύ­ξει σοβα­ρή δρά­ση ενα­ντί­ον του εχθρού. Πολ­λά χτυ­πή­μα­τα κατά των συγκοι­νω­νια­κών αρτη­ριών των Γερ­μα­νών είχαν δώσει τα τμή­μα­τα της ΙΧ και Χ Μεραρ­χί­ας, καθώς και η 7η Ταξιαρ­χία της VIII Μεραρ­χί­ας του ΕΛΑΣ.
Οι χιτλε­ρι­κοί, για να δια­τη­ρή­σουν ανοι­χτές τις βασι­κές συγκοι­νω­νια­κές αρτη­ρί­ες τους στη Βόρεια Ελλά­δα, απο­φά­σι­σαν να διε­νερ­γή­σουν ευρεί­ας έκτα­σης εκκα­θα­ρι­στι­κές επι­χει­ρή­σεις στις περιο­χές της Βόρειας Πίν­δου. Για το σκο­πό αυτό συγκέ­ντρω­σαν ισχυ­ρές δυνά­μεις και, με κύρια δύνα­μη κρού­σης τη Μεραρ­χία Αλπι­νι­στών «Εντελ­βάις», κινή­θη­καν προς το χώρο της Βόρειας Πίν­δου (Γράμ­μο, Βόιο, Ορλια­κα, Μαυ­ρο­βού­να, Γρε­βε­νά). Συνο­λι­κά οι γερ­μα­νι­κές δυνά­μεις ξεπερ­νού­σαν τις 15 χιλιάδες.

Η επί­θε­ση του εχθρού εκδη­λώ­θη­κε ταυ­το­χρό­νως από όλες τις βάσεις εξόρ­μη­σης τη νύχτα της 3ης προς 4η Ιού­λη του 1944. Οι Γερ­μα­νοί, ύστε­ρα από συμπλο­κές με προ­ω­θη­μέ­να φυλά­κια του ΕΛΑΣ, πέρα­σαν σε πολ­λά σημεία τον Αλιάκ­μο­να και προ­ω­θή­θη­καν προς τις ελεύ­θε­ρες περιο­χές. Τα τμή­μα­τα της ΙΧ Μεραρ­χί­ας έδω­σαν μάχες στα υψώ­μα­τα Τσο­τυ­λί­ου — Μόρ­φης και Αυγε­ρι­νού και συμ­πτύ­χθη­καν σε νέες θέσεις.

Μέχρι τις 17 του Ιού­λη η γερ­μα­νι­κή επί­θε­ση συνε­χι­ζό­ταν, ενώ ο ΕΛΑΣ με ηρω­ι­κές μάχες προ­σπα­θού­σε να ανα­κό­ψει την προ­ώ­θη­ση των εχθρι­κών δυνά­με­ων, να κερ­δί­σει χρό­νο για να ανα­διορ­γα­νω­θεί. Στις 15.30 της 18ης Ιού­λη 1944 δόθη­κε η δια­τα­γή της γενι­κής αντε­πί­θε­σης. Στην αρχή, οι δυνά­μεις του ΕΛΑΣ με συν­δυα­σμέ­νες επι­χει­ρή­σεις απώ­θη­σαν τις γερ­μα­νι­κές δυνά­μεις προς τη γέφυ­ρα Μού­κα­νη. Οι Γερ­μα­νοί κιν­δυ­νεύ­ο­ντας να κυκλω­θούν υπο­χώ­ρη­σαν αφή­νο­ντας πίσω τους μεγά­λες ποσό­τη­τες πυρο­μα­χι­κών. Στις 20 Ιού­λη, τα τμή­μα­τα της Χ Μεραρ­χί­ας του ΕΛΑΣ κινή­θη­καν από δια­φο­ρε­τι­κές κατευ­θύν­σεις προς τα Γρε­βε­νά. Η κίνη­ση αυτή υπο­χρέ­ω­σε τον εχθρό να απο­σύ­ρει τις δυνά­μεις του.

Οι χιτλε­ρι­κοί στις επι­χει­ρή­σεις στη Βόρεια Πίν­δο είχαν απώ­λειες πάνω από 750 νεκρούς και τραυ­μα­τί­ες. Οι απώ­λειες του ΕΛΑΣ ανήλ­θαν σε 200 νεκρούς, τραυ­μα­τί­ες και αγνοούμενους.

Κατά τη διάρ­κεια των επι­χει­ρή­σε­ων οι Γερ­μα­νοί διέ­πρα­ξαν φοβε­ρά εγκλή­μα­τα κατά του πλη­θυ­σμού: εκτέ­λε­σαν 161 πατριώ­τες, πήραν ομή­ρους 427 άνδρες και γυναί­κες, πυρ­πό­λη­σαν 4.419 σπί­τια, 53 σχο­λεία, 25 εκκλησίες.

Η επι­δί­ω­ξη όμως του εχθρού να δια­λύ­σει τα τμή­μα­τα του ΕΛΑΣ και να «ξεκα­θα­ρί­σει» την περιο­χή, παρά την 20ήμερη επί­μο­νη προ­σπά­θειά του, απέτυχε.

Πηγή: Ριζο­σπά­στης