45η Ευρωπαϊκή Μπριγάδα ‘Χοσέ Μαρτί’ στην Κούβα

Γρά­φει η Λου­κία Κων­στα­ντί­νου //

‘Όπως κάθε χρό­νο έτσι και φέτος πραγ­μα­το­ποι­ή­θη­κε η 45^η Ευρω­παϊ­κή Μπρι­γά­δα αλλη­λεγ­γύ­ης με την Κού­βα, που φέρει το όνο­μα του εθνι­κού ήρωα, μαχη­τή της ανε­ξαρ­τη­σί­ας από την ισπα­νι­κή αποι­κιο­κρα­τία, Χοσέ Μαρ­τί. Η Ευρω­παϊ­κή Μπρι­γά­δα Αλλη­λεγ­γύ­ης διορ­γα­νώ­νε­ται κάθε χρό­νο από το Κου­βα­νι­κό Ινστι­τού­το Φιλί­ας των Λαών (ICAP) και φιλο­ξε­νεί­ται στη Διε­θνή Κατα­σκή­νω­ση ‘Χού­λιο Αντό­νιο Μέγια’, στο Καϊ­μί­το της επαρ­χί­ας Αρτε­μί­σα, 45χιλ. περί­που έξω από την Αβάνα.

Στην φετι­νή μπρι­γά­δα, που πραγ­μα­το­ποι­ή­θη­κε από τις 6 έως 22 Ιου­λί­ου, συμ­με­τεί­χαν 174 μπρι­γα­δί­στες, από 17 χώρες της Ευρώ­πης. Ισπα­νία, Ιτα­λία, Πορ­το­γα­λία, Γαλ­λία, Βέλ­γιο, Γερ­μα­νία, Ρωσία, Σου­η­δία, Ελβε­τία, Τουρ­κία, Αγγλία, Μάλ­τα, Πολω­νία κλπ, είναι μερι­κές από τις φετι­νές συμ­με­το­χές. Απο­τέ­λε­σε μια από τις μεγα­λύ­τε­ρες μπρι­γά­δες των τελευ­ταί­ων χρό­νων, μιας και συνή­θως η ευρω­παϊ­κή μπρι­γά­δα δεν ξεπερ­νά τα 120 άτομα.

Η ελλη­νι­κή αντι­προ­σω­πεία είχε την χαρά και την τιμή να συμ­με­τά­σχει με 21 άτο­μα, επί­σης μια από τις μεγα­λύ­τε­ρες απο­στο­λές των τελευ­ταί­ων χρό­νων, αφού απο­τέ­λε­σε και τη δεύ­τε­ρη σε αριθ­μό μελών εθνι­κή απο­στο­λή, με πρώ­τη την Ισπα­νία φυσι­κά (29 μέλη) και τρί­τη την Πορ­το­γα­λία (17 μέλη). Συμ­με­τεί­χα­με από Θεσ­σα­λο­νί­κη, Κέρ­κυ­ρα, Άρτα, Αγρί­νιο και Αθή­να με πλειο­ψη­φού­σα, την βόρειο Ελλάδα.

Η εμπει­ρία πλού­σια, εποι­κο­δο­μη­τι­κή και αξέ­χα­στη, κυρί­ως για όσους συμ­με­τεί­χαν για πρώ­τη φορά, ανε­ξάρ­τη­τα από τις εντυ­πώ­σεις ή τις γνώ­μες που σχη­μά­τι­σε ο καθέ­νας. Το πρό­γραμ­μα ήταν πολύ­πλευ­ρο και ποι­κί­λο, πολ­λές φορές μάλι­στα αρκε­τά γεμά­το, σε μια προ­σπά­θεια των Κου­βα­νών να παρου­σιά­σουν, να δεί­ξουν και να εξη­γή­σουν όσο γίνε­ται περισ­σό­τε­ρα πράγ­μα­τα από την σημε­ρι­νή κου­βα­νι­κή πραγ­μα­τι­κό­τη­τα και όσο γίνε­ται πιο σφαι­ρι­κά, πάντα μέσα από το πρί­σμα της ιστο­ρί­ας τους και των ατα­λά­ντευ­των αγώ­νων του κου­βα­νι­κού λαού για να φτά­σουν εδώ που είναι σήμε­ρα. Ανε­ξάρ­τη­τοι, κυρί­αρ­χοι, και παρά τον σκλη­ρό και αδυ­σώ­πη­το συνε­χι­ζό­με­νο απο­κλει­σμό (εμπάρ­γκο), υπε­ρα­σπι­ζό­με­νοι πάντα τις αρχές της σοσια­λι­στι­κής τους επανάστασης.

Το καθη­με­ρι­νό πρό­γραμ­μα είχε κάπως έτσι. Ξύπνη­μα στις 5.45 το πρωί κάθε μέρα με τον ήχο από τον περι­βό­η­το κόκο­ρα (μερι­κοί μετά τις πρώ­τες μέρες θα ήθε­λαν σίγου­ρα να τον πυρο­βο­λή­σουν). Πρω­ι­νό προ­σκλη­τή­ριο όλων των αντι­προ­σω­πειών και ξεκί­νη­μα για τη δου­λειά στα χωρά­φια. Το μεση­μέ­ρι ακο­λου­θού­σε διά­λε­ξη-συζή­τη­ση για διά­φο­ρα θέμα­τα (οικο­νο­μία, σχέ­σεις Κού­βας- ΕΕ, διε­θνι­στι­κή αλλη­λεγ­γύη της Κού­βας προς τον υπό­λοι­πο κόσμο, τα ΜΜΕ στην υπη­ρε­σία της ανα­τρε­πτι­κής πολι­τι­κής ενά­ντια στην Κού­βα κλπ), ή επι­σκέ­ψεις-συνα­ντή­σεις σε διά­φο­ρα κοι­νω­νι­κο-πολι­τι­στι­κά προ­γράμ­μα­τα που οργα­νώ­νο­νται σε επί­πε­δο γει­το­νιάς και ανταλ­λα­γή με τους πρω­τερ­γά­τες και τους συμ­με­τέ­χο­ντες στα προ­γράμ­μα­τα, ή επι­σκέ­ψεις σε χώρους ιστο­ρι­κού ενδια­φέ­ρο­ντος. Και τα βρά­δια μας ήταν πλού­σια σε εκδη­λώ­σεις με τη συμ­με­το­χή τοπι­κών μου­σι­κών συγκρο­τη­μά­των, χορευ­τι­κών παρα­στά­σε­ων κλπ. παρου­σιά­ζο­ντας την κου­βα­νι­κή μου­σι­κή και κουλ­τού­ρα, με αυτή την απί­στευ­τη μίξη των αφρο­κου­βα­νι­κών παρα­δό­σε­ων με το λευ­κό στοι­χείο και την πολυ­πο­λι­τι­σμι­κό­τη­τα, τα οποία πατώ­ντας πάνω σε ιστο­ρι­κές ρίζες συν­θέ­τουν σήμε­ρα αυτό που ονο­μά­ζουν με περη­φά­νια οι ίδιοι ‘κου­βα­νία’.

Από τις σημα­ντι­κό­τε­ρες συνα­ντή­σεις της μπρι­γά­δας μπο­ρού­με να ξεχω­ρί­σου­με την συνά­ντη­ση με τους βου­λευ­τές του τοπι­κού Συμ­βου­λί­ου του Δήμου της Αρτε­μί­σα, που μας έδω­σε την ευκαι­ρία να πάρου­με στοι­χεία για το πώς λει­τουρ­γεί το πολι­τι­κό σύστη­μα, πως εκλέ­γο­νται οι βου­λευ­τές σε τοπι­κό και εθνι­κό επί­πε­δο, τις υπο­χρε­ώ­σεις τους κλπ.

Την συζή­τη­ση με εργα­ζό­με­νους σε κρα­τι­κό αγρο­τι­κό συνε­ται­ρι­σμό, αλλά και σε μη κρα­τι­κό αγρο­τι­κό συνε­ται­ρι­σμό. Τις δυσκο­λί­ες, τα προ­βλή­μα­τα της παρα­γω­γής, τις δια­φο­ρές τους, τον τρό­πο που δια­τί­θε­νται τα προ­ϊ­ό­ντα και το καθο­ρι­σμό των τιμών.

Την συνά­ντη­ση με Ολυ­μπιο­νί­κες αθλη­τές, που μας περιέ­γρα­ψαν με πολύ γλα­φυ­ρό τρό­πο την δια­φο­ρε­τι­κή αντί­λη­ψη για τον αθλη­τι­σμό και τον πρω­τα­θλη­τι­σμό και πως εφαρ­μό­ζε­ται σε όλες τις βαθ­μί­δες της κοινωνίας.

Την επί­σκε­ψη στην επαρ­χία που φέτος έγι­νε στο Ματάν­σας, στον Κόλ­πο των Χοί­ρων. Εκεί είχα­με την ευκαι­ρία, εκτός από το ιστο­ρι­κό ενδια­φέ­ρον που συγκε­ντρώ­νει η συγκε­κρι­μέ­νη περιο­χή λόγω της αμε­ρι­κά­νι­κης εισβο­λής το 1961, να έχου­με την σημα­ντι­κό­τε­ρη συνά­ντη­ση της μπρι­γά­δας, αυτήν με τις Επι­τρο­πές Υπε­ρά­σπι­σης της Επα­νά­στα­σης (CDR) και με τα μέλη της Ομο­σπον­δί­ας Γυναι­κών Κού­βας. Οι CDR απο­τε­λούν την πιο μαζι­κή και μεγα­λύ­τε­ρη οργά­νω­ση της κου­βα­νι­κής επα­νά­στα­σης που λει­τουρ­γεί σε επί­πε­δο γει­το­νιάς, από την νίκη της μέχρι και σήμε­ρα και μας δήλω­σαν ξεκά­θα­ρα πως ότι έχουν κατα­φέ­ρει μέχρι σήμε­ρα είναι έργο του κου­βα­νι­κού λαού και της επα­νά­στα­σής του και πως η λύση στα σοβα­ρά προ­βλή­μα­τα που αντι­με­τω­πί­ζουν βρί­σκε­ται μόνο μέσα στα πλαί­σια του σοσια­λι­στι­κού χαρα­κτή­ρα της κοι­νω­νί­ας τους.

Ακό­μα η επί­σκε­ψη σε πολυ­κλι­νι­κή της επαρ­χί­ας και δυνα­τό­τη­τα να μάθου­με όχι μόνο για το σύστη­μα υγεί­ας και πως λει­τουρ­γεί, αλλά είχα­με την ευκαι­ρία να συνα­ντή­σου­με για­τρούς που συμ­με­τεί­χαν σε διε­θνι­στι­κές απο­στο­λές της Κού­βας σε διά­φο­ρες χώρες.

Η επί­σκε­ψη επί­σης στο Πολι­τι­στι­κό Πρό­γραμ­μα Κορι­μα­κάο, με διε­θνείς και εθνι­κές δια­κρί­σεις μας έδω­σε μια γεύ­ση για την δια­τή­ρη­ση και προ­ώ­θη­ση της κου­βα­νι­κής κουλ­τού­ρας και της καλ­λι­τε­χνι­κής έκφρα­σης κυρί­ως των νέων.

Τι να πρω­το­πεί κανείς και τι να πρω­το­πε­ρι­γρά­ψει. Η εθε­λο­ντι­κή συμ­βο­λι­κή δου­λειά στα χωρά­φια που πρό­σφε­ρε η μπρι­γά­δα και που απο­τι­μή­θη­κε σε αξία περί­που 16.000 πέσος (αν θυμά­μαι σωστά), για μας είχε μεγα­λύ­τε­ρη αξία όταν ανα­κά­λυ­πτες πάνω στην κου­βέ­ντα πως ο κου­βα­νός υπεύ­θυ­νος που δού­λευε μαζί σου ήταν εθε­λο­ντής μαχη­τής της Αγκό­λα. Ή πως ο υπεύ­θυ­νος για την φυτεία της κατα­σκή­νω­σης ήταν πρό­ε­δρος της Επι­τρο­πής Υπε­ρά­σπι­σης της Επα­νά­στα­σης της γει­το­νιάς του, κατεί­χε 6 πτυ­χία, με 1 ξένη γλώσ­σα, αλλά δήλω­νε γέν­νη­μα θρέμ­μα αγρό­της και επα­να­στά­της μέχρι τέλους. Όταν ανα­κά­λυ­πτες πως τα νεα­ρά παι­διά, εργα­ζό­με­νοι της κατα­σκή­νω­σης (αυτοί που μας καθά­ρι­ζαν κάθε μέρα ή δού­λευαν στον τομέα της συντή­ρη­σης της κατα­σκή­νω­σης) ήταν μέλη της Κομ­μου­νι­στι­κής Νεο­λαί­ας που τιμή­θη­καν μάλι­στα φέτος με την Σημαία της Τιμής, την ανώ­τε­ρη διά­κρι­ση που μπο­ρεί να λάβει σε πανε­θνι­κή κλί­μα­κα οργά­νω­ση βάσης της Νεο­λαί­ας. Ο βομ­βαρ­δι­σμός πλη­ρο­φο­ριών και γνώ­σε­ων είναι μεγά­λος και μέσα σε λίγο χρο­νι­κό διά­στη­μα. Και συνή­θως ο κάθε μπρι­γα­δί­στας τον απο­τι­μά και τον επε­ξερ­γά­ζε­ται αφού γυρί­σει πίσω. Θα χου­με άλλω­στε την ευκαι­ρία για αρκε­τά από τα παρα­πά­νω να ανα­φερ­θού­με πιο ανα­λυ­τι­κά και σε άλλη αρθρογραφία.

Ένα είναι σίγου­ρο. Οι μπρι­γά­δες εθε­λο­ντι­κής εργα­σί­ας συνε­χί­ζουν να είναι ο πιο σίγου­ρος δρό­μος να γνω­ρί­σεις με ολο­κλη­ρω­μέ­νο τρό­πο στοι­χεία της κου­βα­νι­κής σημε­ρι­νής πραγ­μα­τι­κό­τη­τας, ώστε να σου δώσουν το έναυ­σμα να ψάξεις και να εμβα­θύ­νεις σε αυτή τη διαρ­κή επα­να­στα­τι­κή δια­δι­κα­σία που λαμ­βά­νει χώρα στο νησί καθη­με­ρι­νά. Οι κουβανοί

δεν έχουν διά­θε­ση να κρύ­ψουν τίπο­τα από τα σοβα­ρά προ­βλή­μα­τα που αντι­με­τω­πί­ζουν (τονί­ζο­ντας πάντα πως δεν είμα­στε η τέλεια κοι­νω­νία) και που συνι­στούν έναν καθη­με­ρι­νό αγώ­να επι­βί­ω­σης, συνο­δευό­με­νο συνε­χώς από το βάναυ­σο και σκλη­ρό απο­κλει­σμό που εφαρ­μό­ζε­ται σε βάρος τους πάνω από 55 χρό­νια τώρα. Ένας απο­κλει­σμός που είναι παρών καθη­με­ρι­νά σε κάθε πτυ­χή της ζωής τους, αλλά που δεν είναι δια­τε­θει­μέ­νοι να κάνουν ούτε ένα βήμα πίσω από τις αρχές τους και τα σοσια­λι­στι­κά τους ιδα­νι­κά, προ­κει­μέ­νου να καλυ­τε­ρέ­ψουν πρό­σκαι­ρα την καθη­με­ρι­νό­τη­τά τους.

Αυτό που σου μένει όμως είναι ότι η κου­βα­νι­κή επα­νά­στα­ση είναι μια ζωντα­νή καθη­με­ρι­νή δια­δι­κα­σία. Μια δια­δι­κα­σία που συμ­με­τέ­χει πλα­τιά και ενερ­γά ο κόσμος. Είναι ένα σύστη­μα που όπως επε­σή­μα­νε εύστο­χα ένας έλλη­νας μπρι­γα­δί­στας, παρά τα προ­βλή­μα­τα και τις ελλεί­ψεις, είναι επι­κε­ντρω­μέ­νο στον άνθρω­πο και στις ανά­γκες του.

Η φετι­νή ευρω­παϊ­κή μπρι­γά­δα είχε και μια άλλη σημειο­λο­γία. Ήταν η πρώ­τη που έγι­νε μετά την απε­λευ­θέ­ρω­ση των Πέντε Κου­βα­νών από τις φυλα­κές του Μαϊ­ά­μι. Για αυτό και θα κλεί­σω με τα λόγια της Κένυα Σερά­νο Πουίγ, Προ­έ­δρου του ICAP, που στο επί­ση­μο κλεί­σι­μο της φετι­νής μπρι­γά­δας τόνι­σε: «Ευχα­ρι­στού­με θερ­μά το παγκό­σμιο κίνη­μα αλλη­λεγ­γύ­ης που συνέ­βα­λε στο να γιορ­τά­ζου­με σήμε­ρα αυτή την τερά­στια νίκη του κου­βα­νι­κού λαού, την απε­λευ­θέ­ρω­ση των Πέντε Ηρώ­ων μας και την επι­στρο­φή τους στο νησί. Και αν σήμε­ρα κυμα­τί­ζει περή­φα­να η κου­βα­νι­κή σημαία σε αμε­ρι­κα­νι­κό έδα­φος κι αυτό είναι έργο και συμ­βο­λή του κινή­μα­τος αλλη­λεγ­γύ­ης που στά­θη­κε και στέ­κε­ται δίπλα μας όλα αυτά τα χρό­νια. Όμως δεν έχου­με τελειώ­σει ακό­μα. Ο αγώ­νας για την άρση του απο­κλει­σμού (εμπάρ­γκο) είναι μπρο­στά μας και θα τον δώσου­με και αυτόν όπως τον δίνου­με τόσα χρό­νια τώρα, μαζί μέχρι την τελι­κή κατάρ­γη­σή του».

Η καλύ­τε­ρη αλλη­λεγ­γύη που μπο­ρού­με να προ­σφέ­ρου­με στην Κού­βα είναι να κάνου­με την επα­νά­στα­ση στις δικές μας πατρί­δες. Η έκφρα­ση λοι­πόν της αλλη­λεγ­γύ­ης μας με αυτή τη γωνιά του πλα­νή­τη που κρα­τά το όνει­ρο ζωντα­νό, σε πεί­σμα της παγκό­σμιας καπι­τα­λι­στι­κής λαί­λα­πας απο­τε­λεί κομ­μά­τι ακρι­βώς αυτού του αγώ­να ανα­τρο­πής της δικής μας πραγ­μα­τι­κό­τη­τας. Η συμ­με­το­χή λοι­πόν στις μπρι­γά­δες εθε­λο­ντι­κής εργα­σί­ας και η προ­ώ­θη­σή τους απο­τε­λεί την έμπρα­κτη έκφρα­ση αλλη­λεγ­γύ­ης με το νησί της Επα­νά­στα­σης, με το νησί της καρ­διάς μας.

Φωτο­γρα­φί­ες: Malcolm Thales Merchrabian