8/8/1945: Η είσοδος της ΕΣΣΔ στον πόλεμο ενάντια στην Ιαπωνία

Γρά­φει ο Αλέ­κος Χατζη­κώ­στας //

Στις 8 Αυγού­στου του 1945 ο Σοβιε­τι­κός υπουρ­γός Εξω­τε­ρι­κών κάλε­σε τον πρέ­σβη της Ιαπω­νί­ας στη Μόσχα και του δήλω­σε ότι η Σοβιε­τι­κή Ενω­ση από τις 9 Αυγού­στου θέτει τον εαυ­τό της σε εμπό­λε­μη κατά­στα­ση με την Ιαπω­νία. Στη σχε­τι­κή δια­κοί­νω­ση της σοβιε­τι­κής προς την ιαπω­νι­κή κυβέρ­νη­ση, όπου περι­γρά­φο­νται οι αιτί­ες και οι στό­χοι της εμπλο­κής της ΕΣΣΔ στον πόλε­μο στην Απω Ανα­το­λή, ανα­φέ­ρε­ται συγκε­κρι­μέ­να: «Ύστε­ρα από τη συντρι­βή και τη συν­θη­κο­λό­γη­ση της χιτλε­ρι­κής Γερ­μα­νί­ας η Ιαπω­νία έμει­νε η μόνη μεγά­λη δύνα­μη, που επι­μέ­νει ακό­μα στη συνέ­χι­ση του πολέ­μου. Παίρ­νο­ντας υπό­ψη την άρνη­ση της Ιαπω­νί­ας να συν­θη­κο­λο­γή­σει, οι σύμ­μα­χοι απευ­θύν­θη­καν στη Σοβιε­τι­κή κυβέρ­νη­ση προ­τεί­νο­ντάς της να συμ­με­τά­σχει στον πόλε­μο κατά της ιαπω­νι­κής επί­θε­σης, ώστε να τελειώ­σει γρη­γο­ρό­τε­ρα ο πόλε­μος, να μειω­θεί ο αριθ­μός των θυμά­των και ν’ απο­κα­τα­στα­θεί ταχύ­τε­ρα η παγκό­σμια ειρήνη.

Πιστή στο συμ­μα­χι­κό της χρέ­ος, η Σοβιε­τι­κή κυβέρ­νη­ση δέχτη­κε την πρό­τα­ση των συμ­μά­χων και υιο­θέ­τη­σε τη δήλω­ση των συμ­μα­χι­κών δυνά­με­ων της 26 lού­λη τρέ­χο­ντος έτους.

Η Σοβιε­τι­κή κυβέρ­νη­ση θεω­ρεί ότι η πολι­τι­κή της αυτή είναι το μονα­δι­κό μέσο που μπο­ρεί να φέρει πλη­σιέ­στε­ρα την ειρή­νη, να απαλ­λά­ξει τους λαούς από άλλα θύμα­τα και μαρ­τύ­ρια και να δώσει τη δυνα­τό­τη­τα στον ιαπω­νι­κό λαό να απο­φύ­γει τους κιν­δύ­νους και τις κατα­στρο­φές, που πέρα­σε η Γερ­μα­νία, ύστε­ρα από την άρνη­σή της να δεχθεί τη χωρίς όρους συν­θη­κο­λό­γη­σή της. Υστε­ρα από τ’ ανα­φε­ρό­με­να, η Σοβιε­τι­κή κυβέρ­νη­ση δηλώ­νει ότι από την αυρια­νή μέρα, 9 Αυγού­στου, η Σοβιε­τι­κή Ένω­ση θα θεω­ρεί ότι βρί­σκε­ται σε εμπό­λε­μη κατά­στα­ση με την Ιαπωνία».

Τι προηγήθηκε

Το καλο­καί­ρι του 1939, Σοβιε­τι­κές και Ιαπω­νι­κές στρα­τιω­τι­κές δυνά­μεις συγκρού­στη­καν στο μέτω­πο Μαντζουρίας/Μογγολίας, σε μία ελά­χι­στα γνω­στή σύγκρου­ση μ’ εκτε­τα­μέ­νες, όμως, συνέπειες.

Σε μια σύγκρου­ση που δεν ήταν συνο­ρια­κή, ο ακή­ρυ­χτος πόλε­μος μαι­νό­ταν από το Μάιο μέχρι το Σεπτέμ­βριο του 1939 με την εμπλο­κή περισ­σο­τέ­ρων από 100000 στρα­τιω­τών και 1000 αρμά­των και αεροπλάνων.

Περί­που 30000 με 50000 άνδρες σκο­τώ­θη­καν και τραυ­μα­τί­στη­καν. Κατά την κλι­μά­κω­ση των μαχών, 20 με 31 Αυγού­στου 1939, οι Ιάπω­νες κατα­τρο­πώ­θη­καν. Αυτό συνέ­πε­σε ακρι­βώς με την ολο­κλή­ρω­ση του Γερ­μα­νο-Σοβιε­τι­κού Συμ­φώ­νου Μη-επί­θε­σης (23 Αυγού­στου 1939) – το πρά­σι­νο φως για την εισβο­λή του Χίτλερ στην Πολω­νία και την έναρ­ξη του Δευ­τέ­ρου Παγκο­σμί­ου Πολέ­μου (Β’ΠΠ) μία εβδο­μά­δα αργό­τε­ρα. Όλα αυτά τα γεγο­νό­τα συν­δέ­ο­νται μετα­ξύ τους. Η σύγκρου­ση επη­ρέ­α­σε επί­σης τις καί­ριες απο­φά­σεις του Τόκιου και της Μόσχας το 1941 που δια­μόρ­φω­σαν τη διε­ξα­γω­γή και την τελι­κή έκβα­ση του πολέμου.

Η σύγκρου­ση (επο­νο­μα­ζό­με­νη από τους Ιάπω­νες ως “Περι­στα­τι­κό Nomonhan” και “Μάχη του Khalkhin Gol”κατά τους Ρώσους) ξεκί­νη­σε από ένα περι­βό­η­το Ιάπω­να αξιω­μα­τι­κό με το όνο­μα TSUJI Masanobu αρχη­γό της ομά­δας του Αυτο­κρα­το­ρι­κού Ιαπω­νι­κού στρα­τού, ο οποί­ος κατεί­χε την Μαν­τζου­ρία. Από την άλλη πλευ­ρά, ο Γ. Ζού­κοφ ο οποί­ος αργό­τε­ρα οδή­γη­σε τον Κόκ­κι­νο Στρα­τό στη νίκη ενα­ντί­ον της Ναζι­στι­κής Γερ­μα­νί­ας, ήταν διοι­κη­τής των Σοβιε­τι­κών δυνά­με­ων. Στην πρώ­τη μεγά­λη σύγκρου­ση τον Μάιο του 1939, μία Ιαπω­νι­κή επί­θε­ση αντι­ποί­νων απέ­τυ­χε και οι Σοβιετικό/Μογγολικές δυνά­μεις αφά­νι­σαν μία Ιαπω­νι­κή στρα­τιω­τι­κή μονά­δα 200 ανδρών. Εξορ­γι­σμέ­νος ο Στρα­τός του Kwantung κλι­μά­κω­σε τις μάχες μετα­ξύ Ιού­νιο και Ιού­λιο, εξα­πο­λύ­ο­ντας σφο­δρές επι­θέ­σεις με βομ­βαρ­δι­σμούς μεγά­λης κλί­μα­κας βαθιά στο εσω­τε­ρι­κό της Μογ­γο­λι­κής επι­κρά­τειας και επι­τι­θέ­με­νος κατά μήκος των συνό­ρων με δυνά­μεις μεγέ­θους Μεραρ­χί­ας. Καθώς οι Ιαπω­νι­κές επι­θέ­σεις απω­θού­νταν από τον Κόκ­κι­νο Στρα­τό, οι Ιάπω­νες υψώ­νο­ντας συνε­χώς το ανά­στη­μα, πίστευαν ότι μπο­ρού­σαν να ανα­γκά­σουν την Μόσχα να υπο­χω­ρή­σει. Ωστό­σο ο Στά­λιν, κάνο­ντας ένα στρα­τη­γι­κό ελιγ­μό αντι­με­τώ­πι­σε τους Ιάπω­νες και τους άφη­σε εμβρό­ντη­τους με μία ταυ­τό­χρο­να στρα­τιω­τι­κή και διπλω­μα­τι­κή νίκη.

Οι Δυνά­μεις της Σοβιε­τι­κής Άπω Ανα­το­λής – 15 Μεραρ­χί­ες Πεζι­κού, 3 Μεραρ­χί­ες Ιππι­κού, 1700 άρμα­τα και 1500 αερο­σκά­φη – κινή­θη­καν προς τα δυτι­κά το φθι­νό­πω­ρο του 1941 όταν η Μόσχα έμα­θε ότι η Ιαπω­νία δεν θα επι­τε­θεί στη Σοβιε­τι­κή Άπω Ανα­το­λή, επει­δή είχε πάρει μία αμε­τά­κλη­τη από­φα­ση η οποία θα οδη­γού­σε σε πόλε­μο με τις ΗΠΑ.

Αλλά τι θα συνέ­βαι­νε εάν δεν είχε συμ­βεί το “Περι­στα­τι­κό Nomonhan;” ή αν είχε τελειώ­σει με δια­φο­ρε­τι­κό απο­τέ­λε­σμα ας πού­με με ένα αδιέ­ξο­δο ή μια Ιαπω­νι­κή νίκη; Σε αυτή την περί­πτω­ση, η από­φα­ση των Ιαπώ­νων να κινη­θούν νότια μπο­ρεί να είχε βγει πολύ δια­φο­ρε­τι­κή. Μια Ιαπω­νία λιγό­τε­ρο εντυ­πω­σια­σμέ­νη από τις Σοβιε­τι­κές στρα­τιω­τι­κές ικα­νό­τη­τες και αντι­μέ­τω­πη με την επι­λο­γή μετα­ξύ πολέ­μου ενα­ντί­ον των Βρε­τα­νό-Αμε­ρι­κά­νι­κων δυνά­με­ων ή την υπο­στή­ρι­ξη της Γερ­μα­νί­ας στο τελεί­ω­μα της Σοβιε­τι­κής Ένω­σης, μπο­ρεί να είχε δει την βόρεια πορεία ως την καλύ­τε­ρη επιλογή.

Αν η Ιαπω­νία είχε απο­φα­σί­σει να επι­τε­θεί βόρεια το 1941, αυτό μπο­ρού­σε να είχε αλλά­ξει την πορεία του πολέ­μου και της ιστορίας.

Η ΕΣΣΔ μπαίνει στον πόλεμο

Η Σοβιε­τι­κή Ενω­ση είχε δεσμευ­τεί απέ­να­ντι στους συμ­μά­χους της να μπει στον πόλε­μο ενα­ντί­ον της Ιαπω­νί­ας από τη Διά­σκε­ψη της Τεχε­ρά­νης (28 Νοεμ­βρί­ου — 1 Δεκεμ­βρί­ου του 1943). «Ο Στά­λιν — γρά­φει ο Α. Ι. Κορα­ντής — κατά την πρώ­την συνε­δρί­α­ση της Ολο­με­λεί­ας (28 Νοεμ­βρί­ου) επι­βε­βαί­ω­σεν ότι η Σοβιε­τι­κή Κυβέρ­νη­σης θα εισήρ­χε­το εις τον πόλε­μον ενα­ντί­ον της Ιαπω­νί­ας, ευθύς ως ηττά­το η Γερ­μα­νία». Στη Διά­σκε­ψη της Κρι­μαί­ας (4 — 11/2/1945) η Σοβιε­τι­κή Ενω­ση επα­να­βε­βαί­ω­σε και συγκε­κρι­με­νο­ποί­η­σε αυτή της τη δέσμευ­ση. Στη σχε­τι­κή μυστι­κή συμ­φω­νία ανα­φε­ρό­ταν ότι «οι ηγέ­τες των τριών μεγά­λων δυνά­με­ων — της Σοβιε­τι­κής Ενω­σης, των Ηνω­μέ­νων Πολι­τειών της Αμε­ρι­κής και της Μεγά­λης Βρε­τα­νί­ας — συμ­φώ­νη­σαν να μπει η Σοβιε­τι­κή Ενω­ση, ύστε­ρα από δύο — τρεις μήνες μετά τη συν­θη­κο­λό­γη­ση της Γερ­μα­νί­ας και τη λήξη του πολέ­μου στην Ευρώ­πη, στον πόλε­μο κατά της Ιαπω­νί­ας στο πλευ­ρό των συμμάχων»10. Την ίδια στά­ση κρά­τη­σε η ΕΣΣΔ και στη Διά­σκε­ψη του Πότσ­δαμ (17 Ιου­λί­ου — 2 Αυγού­στου του 1945) δια­βε­βαιώ­νο­ντας προς πάσα κατεύ­θυν­ση για την προ­σή­λω­σή της στις συμ­φω­νί­ες της Κρι­μαί­ας, ανα­φο­ρι­κά με τη συμ­με­το­χή της στον πόλε­μο κατά την Ιαπω­νί­ας. Στο πλαί­σιο της διά­σκε­ψης και συγκε­κρι­μέ­να στις 26 Ιού­λη 1945, δόθη­κε στη δημο­σιό­τη­τα η «Δια­κή­ρυ­ξη του Πότσ­δαμ», την οποία υπέ­γρα­φαν οι ΗΠΑ, η Αγγλία και η Κίνα, για την άνευ όρων συν­θη­κο­λό­γη­ση της Ιαπω­νί­ας. Η Σοβιε­τι­κή Ενω­ση δεν μπο­ρού­σε να υπο­γρά­ψει φανε­ρά τη δια­κή­ρυ­ξη, για­τί εκεί­νη την περί­ο­δο δε βρι­σκό­ταν σε εμπό­λε­μη κατά­στα­ση με την Ιαπω­νία. Συμ­φω­νού­σε, όμως, στο περιε­χό­με­νό της και λίγες μέρες αργό­τε­ρα μπή­κε στον πόλε­μο κατά της Ιαπω­νί­ας, θεω­ρώ­ντας ότι «η πολι­τι­κή της αυτή ήταν ο μονα­δι­κός τρό­πος για να πετύ­χει την ειρή­νη, να απαλ­λά­ξει τους λαούς από παρα­πέ­ρα θυσί­ες και συμ­φο­ρές και να δώσει τη δυνα­τό­τη­τα στον ιαπω­νι­κό λαό να απο­φύ­γει τους κιν­δύ­νους και τις κατα­στρο­φές που είχε υπο­στεί η Γερ­μα­νία ύστε­ρα από την άρνη­σή της να συν­θη­κο­λο­γή­σει χωρίς όρους».

Ο «ακήρυχτος πόλεμος»

Σε όλη τη διάρ­κεια του πολέ­μου της Γερ­μα­νί­ας κατά της ΕΣΣΔ η Ιαπω­νία πρό­σφε­ρε στο σύμ­μα­χο της αρκε­τή βοή­θεια. Κύρια μορ­φή αυτής της βοή­θειας ήταν η απα­σχό­λη­ση μέρους από τα σοβιε­τι­κά στρα­τεύ­μα­τα στα σοβιο-ιαπω­νι­κά σύνο­ρα όπου ήταν συγκε­ντρω­μέ­νες οι ιαπω­νι­κές δυνά­μεις. Ο Ρίμπε­ντροπ ευχα­ρί­στη­σε για αυτή τη βοή­θεια το Τοκιο υπο­γραμ­μί­ζο­ντας ότι «η Ρωσία σε κάθε περεί­πτβ­ση πρέ­πει να δια­τη­ρεί τα στρα­τεύ­μα­τα της στην Ανα­το­λι­κή Σιβη­ρία για να αντι­με­τω­πί­σει την σύγκρου­ση με την Ιαπωνία».

Η βοή­θεια της Ιαπω­νί­ας ήταν σοβα­ρή και με τα εμπό­δια που έβα­ζε στη σοβιε­τι­κή ναυ­σι­πλο­ΐα. Από το 1941–1944 οι ιαπω­νι­κές ένο­πλες δυνά­μεις κατα­κρά­τη­σαν 178 σοβιε­τι­κά εμπο­ρι­κά πλοία χρη­σι­μο­ποιώ­ντας σε ορι­σμέ­νες περι­πτώ­σεις τα όπλα. Η Ιαπω­νία εφο­δί­α­ζε τη Γερ­μα­νία με σπου­δαί­ες πολε­μι­κό-στρα­τη­γι­κές ύλες που τις μετέ­φε­ρε με υπο­βρύ­χια. Έτσι μετέ­φε­ρε καου­τσούκ, κασ­σί­τε­ρο, βολ­φά­μιο και κινίνο.

Κατά το 1941–1945 η ιαπω­νι­κή κυβέρ­νη­ση χρη­σι­μο­ποί­η­σε το διπλω­μα­τι­κό της μηχα­νι­σμό στη ΕΣΣΔ για τη συγκέ­ντρω­ση κατα­σκο­πευ­τι­κών πλη­ρο­φο­ριών τόσο για τον εαυ­τό της όσο και για τη Γερ­μα­νία. Ιδιαί­τε­ρη σημα­σία έδι­νε η ιαπω­νι­κή κατα­σκο­πεία στα στοι­χεία για τις ένο­πλες δυνά­μεις της ΕΣΣΔ και τη βιο­μη­χα­νία της.

Έτσι στα δύσκο­λα για την ΕΣΣΔ χρό­νια, τότε που ο σοβιε­τι­κός στρα­τός έδι­νε τη μία μάχη μετά την άλλη τις μάχες κατά της Γερ­μα­νί­ας, η πολι­τι­κή της ιμπε­ρια­λι­στι­κής Ιαπω­νί­ας παρα­βί­α­ζε τις υπο­χρε­ώ­σεις της σοβιε­το-ιαπω­νι­κή συμ­φω­νί­ας για ουδε­τε­ρό­τη­τα, που υπο­γρά­φτη­κε στις 13 Απρι­λί­ου 1941. Έχο­ντας όλα αυτά υπό­ψει η σοβιε­τι­κή κυβέρ­νη­ση στις 5 Απρι­λί­ου 1945 κατήγ­γει­λε την σοβιε­το-ιαπω­νι­κή συμφωνία.

Οι πολεμικές επιχειρήσεις

Στις 9/8 τα σοβιε­τι­κά στρα­τεύ­μα­τα της Απω Ανα­το­λής άρχι­σαν την επί­θε­ση. Στις 10 Αυγού­στου τον πόλε­μο κατά της Ιαπω­νί­ας κήρυ­ξε η ΛΔ της Μογ­γο­λί­ας και στις 11 του μηνός πέρα­σε σε επί­θε­ση κατά των Ιαπώ­νων κατα­κτη­τών ο λαϊ­κο — απε­λευ­θε­ρω­τι­κός στρα­τός της Κίνας.

Η εκστρα­τεία των σοβιε­τι­κών στρα­τευ­μά­των της Απω Ανα­το­λής που έγι­νε από τις 9 Αυγού­στου έως τις 2 Σεπτέμ­βρη 1945 περιε­λάμ­βα­νε: την επι­θε­τι­κή επι­χεί­ρη­ση Μαν­τζου­ρί­ας των στρα­τευ­μά­των του υπερ­βαϊ­κα­λι­κού μετώ­που, των μετώ­πων 1ου και 2ου Απω Ανα­το­λής, του στό­λου του Ειρη­νι­κού και του στο­λί­σκου του Αμούρ (από 9/8 μέχρι 2/9), την επι­θε­τι­κή επι­χεί­ρη­ση Νότιας Σαχα­λί­νης (11 — 25/8) και την απο­βα­τι­κή επι­χεί­ρη­ση στις Κου­ρί­λες (από 18/9 έως 1/9) που έγι­νε από τα στρα­τεύ­μα­τα του 2ου μετώ­που Απω Ανα­το­λής σε συνερ­γα­σία με το στό­λο του Ειρη­νι­κού. Ανώ­τα­τος διοι­κη­τής σ’ αυτό το θέα­τρο του πολέ­μου ορί­στη­κε ο σοβιε­τι­κός στρα­τάρ­χης Α. Βασιλιέφσκι.

Η κύρια δύνα­μη που είχε να αντι­με­τω­πί­σει ο σοβιε­τι­κός στρα­τός ήταν η ιαπω­νι­κή στρα­τιά του Κουα­ντούγκ που στρα­το­πέ­δευε στη Μαν­τζου­ρία, αριθ­μού­σε 1,2 εκατ. άνδρες, διέ­θε­τε 1.215 τανκς, 6.640 πολυ­βό­λα και ολμο­βό­λα, ενώ την υπο­στή­ρι­ζε αερο­πο­ρία από 1.907 πολε­μι­κά αερο­πλά­να και ποτά­μιος στο­λί­σκος με 26 πλοία. Επρό­κει­το για τις καλύ­τε­ρες δυνά­μεις του ιαπω­νι­κού στρα­τού. Σημα­ντι­κές, επί­σης, δυνά­μεις του εχθρού βρί­σκο­νταν στην Κορέα, στο νότιο τμή­μα της Σαχα­λί­νης και στα νησιά Κουρίλες.

«Η αριθ­μη­τι­κή δύνα­μη των ενό­πλων δυνά­με­ων της Ιαπω­νί­ας το Καλο­καί­ρι του 1945, μαζί με το στρα­τό του Κουα­ντούγκ, ήταν πάνω από 7 εκα­τομ­μύ­ρια άνδρες, πάνω από 10 χιλιά­δες αερο­πλά­να και περί­που 500 πολε­μι­κά πλοία», γρά­φει ο στρα­τάρ­χης Α. Βασι­λιέφ­σκι. Και προ­σθέ­τει: «Ηταν εντε­λώς ολο­φά­νε­ρο ότι οι σύμ­μα­χοι δεν ήταν σε θέση με τις δυνά­μεις τους να εξα­να­γκά­σουν γρή­γο­ρα την Ιαπω­νία σε συν­θη­κο­λό­γη­ση. Οι κυβερ­νή­σεις των ΗΠΑ και της Αγγλί­ας κατα­λά­βαι­ναν πολύ καλά πως η έκβα­ση του πολέ­μου στον Ειρη­νι­κό ωκε­α­νό εξαρ­τιό­ταν πρώ­τα απ’ όλα από τη συντρι­βή των χερ­σαί­ων δυνά­με­ων της Ιαπω­νί­ας στην ασια­τι­κή ήπει­ρο. Παρα­δέ­χο­νταν, δικαιο­λο­γη­μέ­να, ότι για την εισβο­λή στα ιαπω­νι­κά νησιά θα τους χρεια­ζό­ταν ένας στρα­τός περί­που 7 εκα­τομ­μυ­ρί­ων ανδρών, ενώ ο πόλε­μος χωρίς τη συμ­με­το­χή της Σοβιε­τι­κής Ένω­σης θα παρα­τα­θεί του­λά­χι­στον 18 μήνες μετά την ήττα της Γερ­μα­νί­ας και θα απαι­τη­θούν τερά­στιες θυσίες».

Η σημασία

Η ιαπω­νι­κή υπη­ρε­σία πλη­ρο­φο­ριών προ­έ­βλε­πε ότι οι αμε­ρι­κα­νι­κές δυνά­μεις θα χρειά­ζο­νταν μήνες για να εισβάλ­λουν. Οι σοβιε­τι­κές δυνά­μεις, από την άλλη, θα μπο­ρού­σαν να είναι στην ίδια την Ιαπω­νία σε μόλις 10 μέρες. Η σοβιε­τι­κή εισβο­λή έκα­νε την από­φα­ση για τερ­μα­τι­σμό του πολέ­μου εξαι­ρε­τι­κά εξαρ­τώ­με­νη από το θέμα του χρόνου.

Και οι ηγέ­τες της Ιαπω­νί­ας είχαν κατα­λή­ξει σε αυτό το συμπέ­ρα­σμα μήνες νωρί­τε­ρα. Σε μια συνε­δρί­α­ση του Ανώ­τα­του Συμ­βου­λί­ου τον Ιού­νη του 1945, είχαν πει ότι η είσο­δος της ΕΣΣΔ στον πόλε­μο “θα καθό­ρι­ζε τη μοί­ρα της Αυτο­κρα­το­ρί­ας”. Ο ανα­πλη­ρω­τής αρχη­γός του Στρα­τού Καουά­μπε, είχε πει, στην ίδια συνε­δρί­α­ση: “Η από­λυ­τη δια­τή­ρη­ση της ειρή­νης στις σχέ­σεις μας με την ΕΣΣΔ είναι υπο­χρε­ω­τι­κή για τη συνέ­χι­ση του πολέμου”.

Τελι­κά ο σοβιε­τι­κός στρα­τός έλυ­σε το γόρ­διο δεσμό του πολέ­μου με την Ιαπω­νία μέσα σε λίγες μέρες. Οι δυνά­μεις του εχθρού τσα­κί­στη­καν ολο­κλη­ρω­τι­κά. Οι Ιάπω­νες μιλι­τα­ρι­στές έχα­σαν τα προ­γε­φυ­ρώ­μα­τά τους για επί­θε­ση και στις κύριες βάσεις ανε­φο­δια­σμού σε πρώ­τες ύλες και οπλι­σμό στην Κίνα, στην Κορέα και τη Νότια Σαχα­λί­νη. Η συντρι­βή της στρα­τιάς του Κουα­ντούγκ επι­τά­χυ­νε τη συν­θη­κο­λό­γη­ση της Ιαπω­νί­ας, για­τί της αφαί­ρε­σε το κύριο στρα­τιω­τι­κό μέσο που διέ­θε­τε για συνέ­χι­ση του πολέμου.

Η συνθηκολόγηση

Το πρω­ι­νό της 2ας Σεπτεμ­βρί­ου 1945 ήταν συν­νε­φια­σμέ­νο πάνω από την ιαπω­νι­κή πρω­τεύ­ου­σα, συνά­δο­ντας με την ψυχο­λο­γία των Ιαπώ­νων. Η υπο­γρα­φή του σχε­τι­κού εγγρά­φου είχε καθο­ρι­στεί να γίνει πάνω στο αμε­ρι­κα­νι­κό θωρη­κτό «Μισού­ρι», το οποίο ήταν αγκυ­ρο­βο­λη­μέ­νο στον κόλ­πο του Τόκιο.

Η ιαπω­νι­κή κυβέρ­νη­ση δυσκο­λεύ­τη­κε πολύ στη συγκρό­τη­ση της αντι­προ­σω­πεί­ας της που θα υπέ­γρα­φε τη συν­θη­κο­λό­γη­ση. Είχε απο­κλει­στεί το ενδε­χό­με­νο να προ­ή­δρευε αυτής ο πρω­θυ­πουρ­γός της χώρας, ο οποί­ος ήταν στε­νός συγ­γε­νής του αυτο­κρά­το­ρα, ενώ πολ­λές στρα­τιω­τι­κές και πολι­τι­κές προ­σω­πι­κό­τη­τες δήλω­ναν πως προ­τι­μού­σαν να αυτο­κτο­νή­σουν παρά να ανα­λά­βουν ένα τόσο θλι­βε­ρό καθή­κον να συμ­με­τά­σχουν στη σύν­θε­σή της, είτε ως επι­κε­φα­λής είτε ως μέλη της. Ο νέος υπουρ­γός εξω­τε­ρι­κών Μαμό­ρου Σιγκε­μί­τσου δέχτη­κε τελι­κά να ηγη­θεί της αντι­προ­σω­πεί­ας, ενώ ο αρχη­γός του Γενι­κού Επι­τε­λεί­ου στρα­τη­γός Γιο­σι­τζί­ρο Ουμέ­τζου δια­τά­χτη­κε να τον συνο­δεύ­σει ως εκπρό­σω­πος των Ενό­πλων Δυνά­με­ων της χώρας, αφού προη­γου­μέ­νως του αφαί­ρε­σαν το ξίφος. Τους δύο Ιάπω­νες πλη­ρε­ξού­σιους συνό­δε­ψε ομά­δα από εννέα διπλω­μά­τες και αξιωματικούς.