9 ΜΑΗ: ΤΙΜΗ ΣΤΗΝ ΜΕΓΑΛΗ ΑΝΤΙΦΑΣΙΣΤΙΚΗ ΝΙΚΗ ΤΩΝ ΛΑΩΝ

«Τα τρα­γού­δια αυτά που φλο­γί­ζο­νταν από την άμε­ση συγκί­νη­ση, δεν αξιο­ποιού­σαν τότε την Αντί­στα­ση, έκα­ναν αντί­στα­ση! Δεν ήταν στί­χοι και μου­σι­κή, ήταν όπλο και αγω­νι­στι­κή πρά­ξη!», σημεί­ω­νε η αξέ­χα­στη ποι­ή­τρια Σοφία Μαυ­ροει­δή — Παπα­δά­κη, η οποία, ύστε­ρα από πρό­τα­ση της Έλλης Αλε­ξί­ου, έγρα­ψε μέσα σε μια νύχτα τον πολυ­τρα­γου­δι­σμέ­νο Ύμνο του ΕΛΑΣ, σε μου­σι­κή του Νίκου Τσάκωνα.

«Με το ντου­φέ­κι μου στον ώμο
σε πόλεις, κάμπους και βουνά,
της λευ­τε­ριάς ανοί­γω δρόμο,
τον στρώ­νω βάγια και περνά…»

Η ίδια έλε­γε αργό­τε­ρα: «Σ’ εκεί­νη την έξα­ψη, που μ’ έκα­νε να συν­θέ­σω εκεί­νο το τρα­γού­δι μέσα σε μια νύχτα, έχω την εντύ­πω­ση πως πολύ είχε συντε­λέ­σει κι η γύρω πραγ­μα­τι­κό­τη­τα. Ναι, το θυμού­μαι καλά. Το σού­ρου­πο της ίδιας μέρας περ­πα­τού­σα στο περι­βό­λι μας, απορ­ρο­φη­μέ­νη στις σκέ­ψεις μου για το θέμα του τρα­γου­διού, ενώ στους δρό­μους αντι­λα­λού­σαν οι πυρο­βο­λι­σμοί από τις συχνές συγκρού­σεις, που γίνο­νταν τότε και στην Καλ­λι­θέα…».

«Ο Αντώνης» Μαουτχάουζεν (1966) Ιάκωβος Καμπανέλλης Μίκης Θεοδωράκης

Κατά τη διάρ­κεια της Γερ­μα­νι­κής κατο­χής (1942), ο Ιάκω­βος Καμπα­νέλ­λης φυλα­κί­στη­κε στο στρα­τό­πε­δο συγκε­ντρώ­σε­ως και εξο­ντώ­σε­ως Μαουτχάουζεν.

«Σ’ ένα ανέ­βα­σμα της σκά­λας του λατο­μεί­ου, ένας Εβραί­ος άρχι­σε να παρα­πα­τά. Ο Αντώ­νης του έκα­νε νόη­μα να πλη­σιά­σει. Ο Εβραί­ος πλη­σί­α­σε κι ο Αντώ­νης κρά­τη­σε το δικό του αγκω­νά­ρι με το δεξιό και με τ’ αρι­στε­ρό σήκω­σε το αγκω­νά­ρι του Εβραί­ου. Όμως αυτό έγι­νε στη μέση της σκά­λας. Έμε­νε ακό­μα πολύ ανέ­βα­σμα. Ο Ες-Ες τους είδε και τους χώρι­σε. Διέ­τα­ξε τον Εβραίο να τρέ­ξει. Αυτός ανέ­βη­κε λίγα σκα­λο­πά­τια, ύστε­ρα άφη­σε την πέτρα να πέσει και γονά­τι­σε στο σκα­λί. Ο Ες-Ες πλη­σί­α­σε και του είπε να ανοί­ξει το στό­μα. Ο Εβραί­ος άνοι­ξε το στό­μα. Ο Ες-Ες έβγα­λε το περί­στρο­φο, το έχω­σε στο στό­μα του Εβραί­ου και πυρο­βό­λη­σε. Ύστε­ρα γύρι­σε προς τον Αντώ­νη και στύ­λω­σε τα μάτια επά­νω του. Ο Αντώ­νης τον κύτ­τα­ξε άφο­βα. Ύστε­ρα πλη­σί­α­σε τον νεκρό, φορ­τώ­θη­κε και το δεύ­τε­ρο αγκω­νά­ρι και συνέ­χι­σε να ανε­βαί­νει την σκάλα…

Το ίδιο βρά­δυ το στρα­τό­πε­δο απ’ άκρη σ’ άκρη μίλα­γε για τον Έλλη­να τον Αντώ­νη. Τέτοια νέα ανα­τα­ρά­ζα­νε το Μαουτ­χά­ου­ζεν. Ήταν μια κρυ­φή δια­νο­μή ελευθερίας».

Γερμανικό εγχειρίδιο πολέμου, Μπέρτολτ Μπρέχτ

Ο φασι­σμός μπο­ρεί να πολε­μη­θεί μονά­χα σαν καπι­τα­λι­σμός, σαν ο πιο αδιά­ντρο­πος, ο πιο αναι­δής, ο πιο κατα­πιε­στι­κός και ο πιο δόλιος καπι­τα­λι­σμός. Πώς, λοι­πόν, θα πει κανείς την αλή­θεια για το φασι­σμό, που αντι­στρα­τεύ­ε­ται, αν δεν πει τίπο­τα ενά­ντια στον καπι­τα­λι­σμό, που γεν­νά­ει το φασι­σμό; Τι πρα­κτι­κές επι­πτώ­σεις θα έχει η κου­τσου­ρε­μέ­νη αλή­θεια του;

Όσοι είναι ενά­ντια στο φασι­σμό χωρίς να είναι ενά­ντια και στον καπι­τα­λι­σμό, όσοι θρη­νούν και οδύ­ρο­νται για τη βαρ­βα­ρό­τη­τα, που πηγά­ζει από τη βαρ­βα­ρό­τη­τα, μοιά­ζουν με ανθρώ­πους, που θέλουν να φάνε τη μερί­δα τους από το μοσχά­ρι, χωρίς όμως να σφα­χτεί το μοσχά­ρι. Θέλουν να φάνε το μοσχά­ρι, αλλά να μη δουν το αίμα του. Και θα είναι ευχα­ρι­στη­μέ­νοι, αν ο χασά­πης πλύ­νει τα χέρια του πριν τους σερ­βί­ρει το κρέ­ας. Αυτοί οι άνθρω­ποι δεν είναι ενά­ντια στις σχέ­σεις ιδιο­κτη­σί­ας, από τις οποί­ες γεν­νιέ­ται η βαρ­βα­ρό­τη­τα, είναι μονά­χα ενά­ντια στη βαρ­βα­ρό­τη­τα. Υψώ­νουν τη φωνή τους ενά­ντια στη βαρ­βα­ρό­τη­τα κι αυτό το κάνουν σε χώρες, όπου επι­κρα­τούν οι ίδιες σχέ­σεις ιδιο­κτη­σί­ας, αλλά οι χασά­πη­δες νίπτουν τας χεί­ρας τους προ­τού σερ­βί­ρουν το κρέας.

Απο­σπα­σμα από τις «Πέντε δυσκο­λί­ες στο γρά­ψι­μο της αλή­θειας» του Μπέρ­τολτ Μπρεχτ.

Θα ακού­σου­με το «Γερ­μα­νι­κό εγχει­ρί­διο πολέ­μου», που κυκλο­φό­ρη­σε στον δίσκο «Μου­σι­κή Πρά­ξη στον Μπρεχτ» το 1979.

«Αυτοί που αρπά­νε το φαΐ απ’ το τραπέζι,
κηρύ­χνουν τη λιτότητα.
Αυτοί που παίρ­νουν όλα τα δοσίματα,
ζητά­νε θυσίες.
Οι χορ­τά­τοι μιλά­νε στους πεινασμένους,
για τις μεγά­λες επο­χές που θα ‘ρθουν…»

Ακού­στε το από το 1.08.08 έως το 1.21.15

Στίγμα / Πάνος Τζαβέλας