«Είμαστε όλοι Λόρκα»

Παρου­σιά­ζει ο Ειρη­ναί­ος Μαρά­κης //

Η δολο­φο­νία* του Ισπα­νού ποι­η­τή και θεα­τρι­κού συγ­γρα­φέα Φεδε­ρί­κο Γκαρ­θία Λόρ­κα απ’ τις φασι­στι­κές ορδές του Φράν­κο στο Alfacar της Γρα­νά­δας απο­τε­λεί παντο­τι­νό πλήγ­μα στην δημο­κρα­τι­κή, αγω­νι­στι­κή συνεί­δη­ση πολ­λών εργα­τών και νεο­λαί­ων μέχρι σήμε­ρα. Από τότε μέχρι τις μέρες μας έχει κατα­στεί αδύ­να­τη η εύρε­ση του τόπου ταφής του σε μια απέλ­πι­δα προ­σπά­θεια, ακό­μα και σήμε­ρα, να εξα­φα­νί­σουν την ορμή και τη θέρ­μη του ποι­η­τή που τόλ­μη­σε και μίλη­σε για όλα αυτά που μας δίδα­ξαν να φοβόμαστε.
Από την πλευ­ρά μου θα ήθε­λα να σημειώ­σω ότι οι ανα­λο­γί­ες της περιό­δου που δολο­φο­νή­θη­κε ο Λόρ­κα (Ισπα­νι­κή Επα­νά­στα­ση του 1936) με τις εξε­λί­ξεις της επο­χής μας, τηρου­μέ­νων πάντα κάποιων ανα­λο­γιών, είναι παρα­πά­νω από εμφα­νείς. Η ταξι­κή πόλω­ση κι η σύγκρου­ση τόσων αντι­θε­τι­κών συμ­φε­ρό­ντων και στις δύο περιό­δους θα παρα­τη­ρή­σου­με ότι είναι πολύ έντο­νη. Ιδιαί­τε­ρα, αυτοί που τολ­μούν να δια­φέ­ρουν και να διεκ­δι­κούν ίσα δικαιώ­μα­τα με όλους μας (οι γυναί­κες, τα παι­διά, οι μετα­νά­στες κι οι πρό­σφυ­γες, οι ομο­φυ­λό­φι­λοι και τα τρανς άτο­μα) βρί­σκο­νται, όπως και τότε, στο στό­χα­στρο της ισο­πε­δω­τι­κής πολι­τι­κής των καπι­τα­λι­στών, άλλο­τε του “Ξένιου Δία”, άλλο­τε των στρα­το­πέ­δων συγκέ­ντρω­σης και της ναζι­στι­κής συμ­μο­ρί­ας της Χρυ­σής Αυγής. Ο Λόρ­κα που δεν δίστα­σε να μιλή­σει για το όμορ­φο του δια­φο­ρε­τι­κού εκτε­λέ­στη­κε γι΄αυτούς ακρι­βώς τους λόγους.
Το έργο του εμβλη­μα­τι­κού αυτού ποι­η­τή, η έρευ­να και διά­σω­ση του τσιγ­γά­νι­κου πολι­τι­σμού, η συμ­βο­λή του στην εκπαι­δευ­τι­κή μεταρ­ρύθ­μι­ση της επο­χής του με το πρω­το­πό­ρο πεί­ρα­μα ενός κινού­με­νου πανε­πι­στη­μια­κού θεά­τρου που ανέ­βα­ζε Ισπα­νούς κλα­σι­κούς, τα θεα­τρι­κά του κεί­με­να που μαστι­γώ­νουν τον κοι­νω­νι­κό καθω­σπρε­πι­σμό, η σπα­ρα­χτι­κή κραυ­γή της ποί­η­σης του είχαν την ίδια δύνα­μη με τις στρα­τιές των Δημο­κρα­τι­κών κι ήταν βάρος αβά­στα­χτο, δύνα­μη ακα­τα­νί­κη­τη ενά­ντια στα δολο­φο­νι­κά ένστι­κτα των φραν­κι­στών, των αστών και της Εκκλη­σί­ας. Όσο όμως και να υπάρ­χουν ομοιό­τη­τες με εκεί­νη τη μαύ­ρη επο­χή υπάρ­χει και μια πολύ βασι­κή, θεμε­λιώ­δης δια­φο­ρά. Εκεί­νη την περί­ο­δο οι φασί­στες είχαν κατα­φέ­ρει να οικο­δο­μή­σουν ένα μαζι­κό, αντι­δρα­στι­κό κίνη­μα που να συγκρού­ε­ται με την οργα­νω­μέ­νη εργα­τι­κή τάξη και την Αρι­στε­ρά. Σήμε­ρα οι ομοϊ­δε­ά­τες τους προ­σπα­θούν να χτί­σουν ένα τέτοιο κίνη­μα που θα στο­χεύ­ει στην απο­τε­λε­σμα­τι­κή κατα­στο­λή των δημο­κρα­τι­κών ελευ­θε­ριών, των εργα­τι­κών αγώ­νων, της παρα­γω­γής αλη­θι­νού αδέ­σμευ­του πολι­τι­σμού το οποίο στο χέρι μας είναι να μην επι­τρέ­ψου­με να συμ­βεί. Και, παίρ­νο­ντας δείγ­μα­τα από το ελλη­νι­κό παρά­δειγ­μα το πώς αντι­με­τω­πί­ζου­με τους νεο­να­ζί, το έχου­με κατα­φέ­ρει. Αλλά, προ­σο­χή, δεν έχου­με ακό­μα ξεμπερ­δέ­ψει — ούτε με τους νεο­να­ζί, ούτε με τον καπιταλισμό…
Η δολο­φο­νία του Λόρ­κα και η ήττα των δημο­κρα­τι­κών δυνά­με­ων στην Ισπα­νία είναι η δρα­μα­τι­κή προει­δο­ποί­η­ση για τι τι θα συμ­βεί αν φορέ­σου­με παρω­πί­δες, αν δεν παλέ­ψου­με για τη ζωή μας απέ­να­ντι στους εχθρούς της ύπαρ­ξης μας. “Είμα­στε όλοι Λόρ­κα” λοι­πόν, αρκεί να μετα­τρέ­ψου­με, όπως έχω ξανα­γρά­ψει,  το μήνυ­μα της θυσί­ας του ποι­η­τή σε προ­ο­πτι­κή νίκης, ζωής και ελευ­θε­ρί­ας κι όχι σε προ­ο­πτι­κή σφαγής…

ΠΟΙΗΜΑΤΑ

ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΑΠΟ ΠΕΡΙΠΑΤΟ του Φεδε­ρί­κο Γκαρ­θία Λόρκα

Δολο­φο­νη­μέ­νος από τον ουρανό
ανά­με­σα σε σχή­μα­τα που πάνε προς το φίδι
και σε σχή­μα­τα που ψάχνου­νε το κρύσταλλο
θ’ αφή­σω να πέσουν τα μαλ­λιά μου
Με το δέντρο των ακρω­τη­ρια­σμών που δεν τραγουδά
και το παι­δί με το λευ­κό πρό­σω­πο του αυγού
Με τα ζωά­κια με το ανοιγ­μέ­νο κεφάλι
και το κου­ρε­λιά­ρι­κο νερό με τα στε­γνά πόδια
Με όλα όσα έχουν κωφά­λα­λη κόπωση
και πετα­λού­δα πνιγ­μέ­νη στο μελανοδοχείο
Σκο­ντά­φτο­ντας με το δια­φο­ρε­τι­κό πρό­σω­πό μου της κάθε ημέρας
Δολο­φο­νη­μέ­νος από τον ουρανό!

(μετ. Κ. Πολίτη)

~

ΜΟΥΛΕΤΑ του Νίκου Καρούζου

Δωρε­άν η ζωή Φεδερίκο
Γκαρ­θία Λόρ­κα δωρε­άν ο θάνατος.
Αυτό το άλι­κο πανί δεν έχει πάντοτες
αγα­θή βεβαιότητα.
Είν’ ο Θεός που αμι­γής εκτεί­νε­ται στο μαύρο
πλή­ρως απών ή ανεικόνιστος.
Όμως εσύ μυρό­εσ­σα Ισπα­νία –της Ευρώ­πης θερμότητα–
τι δόξα πρό­σθε­σες απ’ τη λαλιά του
την άσπιλη
σ’ ανε­λέ­η­το ήλιο σ’ έναν ουρανό
που πυρα­χτώ­νει δια­μπε­ρής αθωότητα…
Ισπα­νία εσύ αυθε­ντία στο θάνατο!
Δωρε­άν η όρα­ση Φεδερίκο
Γκαρ­θία Λόρ­κα δωρε­άν η τυφλότητα.

ΕΡΥΘΡΟΓΡΑΦΟΣ [1988] ΝΙΚΟΣ ΚΑΡΟΥΖΟΣ, ΤΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ Β΄ (1979–1991)
ΙΚΑΡΟΣ ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΙΑ, Αθή­να 1994

*  ο τίτλος του σημειώ­μα­τος είναι μια προ­σαρ­μο­γή του τίτλου από το θεα­τρι­κό έργο του Ισπα­νού συγ­γρα­φέα και ηθο­ποιού  Πέπε Ρου­μπιά­νες, Lorca eran todos (“Ήταν όλοι Λόρ­κα”) . Απο­τε­λεί δια­σκευή παλιό­τε­ρου σημειώ­μα­τος, με τον ίδιο τίτλο.
Δημο­σιεύ­ε­ται μετά και από την πρό­σφα­τη επα­νεμ­φά­νι­ση των Ταγ­μά­των Εφό­δου της ΧΑ στον Πει­ραιά, συνο­δεία της Αστυ­νο­μί­ας με πλή­ρη κάλυ­ψη από την κυβέρ­νη­ση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, που επι­τέ­θη­καν σε αντι­φα­σί­στες και ΜΜΕ αλλά απω­θή­θη­καν ύστε­ρα από την δρά­ση της εργα­τι­κής τάξης του Πει­ραιά και του αντι­φα­σι­στι­κού κινήματος.