Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

Ερνέστο Τσε Γκεβάρα: Καταγγέλλοντας τα εγκλήματα του ιμπεριαλισμού από το βήμα του ΟΗΕ

Επι­μέ­λεια: Νίκος Μότ­τας //

Ήταν πριν 53 χρό­νια, στις 11 Δεκέμ­βρη 1964, όταν ο Ερνέ­στο Τσε Γκε­βά­ρα, εκπρο­σω­πώ­ντας την επα­να­στα­τι­κή κυβέρ­νη­ση της Κού­βας, εκφώ­νη­σε τον ιστο­ρι­κό του λόγο στη Γενι­κή Συνέ­λευ­ση του Οργα­νι­σμού των Ηνω­μέ­νων Εθνών. Ένα λόγο που, στη μητρό­πο­λη του καπι­τα­λι­στι­κού κόσμου, στην καρ­διά της Νέας Υόρ­κης, απο­τέ­λε­σε δρι­μύ κατη­γο­ρη­τή­ριο ενά­ντια στην ιμπε­ρια­λι­στι­κή πολι­τι­κή των ΗΠΑ και ευρύ­τε­ρα της καπι­τα­λι­στι­κής Δύσης, ανα­δει­κνύ­ο­ντας μια σει­ρά εγκλή­μα­τα τα οποία, μέχρι τότε, ελά­χι­στα είχαν απα­σχο­λή­σει το διε­θνή οργανισμό. 

Η ομι­λία του Τσε, μνη­μείο αντι-ιμπε­ρια­λι­στι­κού λόγου και υπε­ρά­σπι­σης των λαών που μάχο­νται για την ελευ­θε­ρία τους, έγι­νε χωρίς την παρου­σία του εκπρο­σώ­που των ΗΠΑ Αντλάϊ Στί­βεν­σον, στην αίθου­σα της Γενι­κής Συνέ­λευ­σης. Άλλω­στε είχαν προη­γη­θεί οι εχθρι­κές προ­σπά­θειες της Ουά­σινγ­κτον ενά­ντια στην Κού­βα, η κρί­ση των πυραύ­λων, η από­βα­ση του Κόλ­που των Χοί­ρων και η επι­βο­λή του απάν­θρω­που οικο­νο­μι­κού απο­κλει­σμού εκ μέρους της κυβέρ­νη­σης Κένεντι.

Ο Τσε, υπουρ­γός βιο­μη­χα­νί­ας τότε, ήταν ξεκά­θα­ρος από την αρχή: «Η Κού­βα προ­σέρ­χε­ται», σημεί­ω­νε ο Γκε­βά­ρα στην αρχή της ομι­λί­ας του, «για να διευ­κρι­νή­σει τη θέση της πάνω στα πιο σημα­ντι­κά απο τα επί­μα­χα θέμα­τα (σημεία). Και θα το κάνει με όλη την συναί­σθη­ση της ευθύ­νης που επι­βάλ­λει η χρη­σι­μο­ποί­η­ση αυτού του βήμα­τος. Ταυ­τό­χρο­να όμως θα αντα­πο­κρι­θεί στο ανα­πό­τρε­πτο καθή­κον να μιλή­σει με διαύ­γεια και ειλι­κρί­νεια».

Σε αυτές τις γραμ­μές απο­τυ­πώ­νο­νταν οι πραγ­μα­τι­κές προ­θέ­σεις της επα­να­στα­τι­κής κυβέρ­νη­σης της Κού­βας – να καταγ­γεί­λει το διε­θνή και αμε­ρι­κα­νι­κό ιμπε­ρια­λι­σμό, να στη­ρί­ξει δημό­σια τους κατα­πιε­σμέ­νους λαούς και να παρα­κι­νή­σει τα Ηνω­μέ­να Έθνη να πάρουν θέση, να δρά­σουν προς όφε­λος της ειρή­νης και της ελευ­θε­ρί­ας. Όσο όμως σεβα­σμό απέ­δω­σε ο Τσε στη Γενι­κή Συνέ­λευ­ση του ΟΗΕ, άλλο τόσο καυ­στι­κός ήταν απέ­να­ντι στην γνω­στή τακτι­κή του οργα­νι­σμού να «νίπτει τας χεί­ρας του» μπρο­στά στα ιμπε­ρια­λι­στι­κά εγκλή­μα­τα. Σε μια απο­στρο­φή του λόγου του κατήγ­γει­λε την προ­σπά­θεια του ιμπε­ρια­λι­σμού να «μετα­τρέ­ψει τη Γενι­κή Συνέ­λευ­ση σε άσκο­πο δια­γω­νι­σμό ρητο­ρι­κής». Γι’ αυτο ο Γκε­βά­ρα μπή­κε στην ουσία της υπόθεσης.

«Τα μάτια μας, μάτια ανθρώ­πων ελεύ­θε­ρων, ξανοί­γουν τώρα και­νούρ­γιους ορί­ζο­ντες και είναι σε θέση να βλέ­πουν εκεί­νο που μας εμπό­δι­ζε άλλο­τε να το δού­με η κατά­στα­ση μας σαν υπό­δου­λων της αποι­κιο­κρα­τί­ας: ότι ο “δυτι­κός πολι­τι­σμός” κρύ­βει πίσω από την επι­βλη­τι­κή πρό­σο­ψη του ένα κοπά­δι από ύαι­νες και τσακάλια».

Che Guevara at the UN 1964 2Ντυ­μέ­νος όχι με το τυπι­κό κοστού­μι της διπλω­μα­τί­ας αλλά με την στρα­τιω­τι­κή του στο­λή, ο Τσε ανα­φέρ­θη­κε στις προ­σπά­θειες των Ηνω­μέ­νων Πολι­τειών και των συμ­μά­χων τους να δυνα­μι­τί­σουν τη διε­θνή ειρή­νη. Έκα­νε λόγο για την ανά­γκη να υπάρ­ξουν ειρη­νι­κές σχέ­σεις όχι μόνο μετα­ξύ των ισχυ­ρών κρα­τών, αλλά κυρί­ως μετα­ξύ των ισχυ­ρών και των αδυ­νά­των, μετα­ξύ εθνών με δια­φο­ρε­τι­κό οικο­νο­μι­κο-πολι­τι­κό σύστη­μα. Όχι όμως και μετα­ξύ εκμε­ταλ­λευ­τών και θυμά­των. Σε έναν καται­γι­σμό κατη­γο­ριών κατά της επεμ­βα­τι­κής αμε­ρι­κα­νι­κής εξω­τε­ρι­κής πολι­τι­κής, ο Τσε Γκε­βά­ρα χρη­σι­μο­ποί­η­σε πλή­θος απτών παρα­δειγ­μά­των που επι­βε­βαί­ω­ναν στο ακέ­ραιο τους ισχυ­ρι­σμούς του: Από τις ιμπε­ρια­λι­στι­κές επεμ­βά­σεις στη νοτιο­α­να­το­λι­κή Ασία (Καμπό­τζη, Λάος, Βιετ­νάμ) στην Κύπρο και από το αιμα­τη­ρό παρά­δειγ­μα του Κον­γκό στην ταλαι­πω­ρη­μέ­νη απ’ την επι­θε­τι­κό­τη­τα της Ουά­σινγ­κτον Λατι­νι­κή Αμερική.

Από το βήμα του ΟΗΕ, ο Γκε­βά­ρα έκα­νε σαφές το ζήτη­μα της αλλη­λεγ­γύ­ης που πρέ­πει να διέ­πει το σοσια­λι­στι­κό στρα­τό­πε­δο ενά­ντια στην απει­λή του ιμπε­ρια­λι­σμού-καπι­τα­λι­σμού. Μιλώ­ντας μέσα στο πλαί­σιο της διπλω­μα­τι­κής ορο­λο­γί­ας αλλά χωρίς να απο­κρύ­βει ούτε χιλιο­στό της αλή­θειας, ο Τσε παρέ­θε­σε την ωμή παρα­βί­α­ση της ειρή­νης από την κυβέρ­νη­ση των ΗΠΑ. Κάτι που οι σοσια­λι­στι­κές χώρες αλλά και όλοι οι λαοί που πολε­μούν για την απε­λευ­θέ­ρω­ση, την πολι­τι­κή και οικο­νο­μι­κή χει­ρα­φέ­τη­ση τους δεν θα έπρε­πε να δεχθούν με κανέ­ναν τρόπο.

«Θέλου­με να οικο­δο­μή­σου­με τον σοσια­λι­σμό. Έχου­με κηρυ­χτεί αλλη­λέγ­γυοι μ’ εκεί­νους που αγω­νί­ζο­νται για την ειρή­νη […] Θέλου­με την ειρή­νη. Θέλου­με να δημιουρ­γή­σου­με μια καλύ­τε­ρη ζωή για το λαό μας. Και γι’ αυτό το λόγο απο­φεύ­γου­με, όσο μπο­ρού­με, να απα­ντή­σου­με στις προ­κλή­σεις που μας κάνουν οι γιάν­κη­δες».

Μιλώ­ντας εξ’ ονό­μα­τος του λαού και της κυβέρ­νη­σης της Κού­βας, ο Τσε Γκε­βά­ρα επι­σή­μα­νε τις προ­σπά­θειες της επα­να­στα­τι­κής κυβέρ­νη­σης του νησιού για ειρή­νη στην ευρύ­τε­ρη περιο­χή της Καραϊ­βι­κής. Παρέ­θε­σε ένα προς ένα πέντε σημεία που η Αβά­να είχε προ­τεί­νει στις ΗΠΑ ως μορα­τό­ριουμ για την δημιουρ­γία κλί­μα­τος ειρή­νης και ασφά­λειας. Καμία πρό­τα­ση της Κού­βας δεν έγι­νε απο­δε­χτή από τις ΗΠΑ, οι οποί­ες όχι μόνο συνέ­χι­σαν τις πολε­μι­κές προ­κλή­σεις ενά­ντια στον κου­βα­νι­κό λαό αλλά και δια­τή­ρη­σαν (μέχρι και σήμε­ρα) το στρα­τιω­τι­κό ορμη­τή­ριο-φυλα­κή του Γκουαντάναμο.

Che Guevara at the UN 1964 3«Κύριοι αντι­πρό­σω­ποι, η ελεύ­θε­ρη και αυτο­κυ­ρί­αρ­χη Κού­βα δεν συν­δέ­ε­ται με κανέ­να και με κανε­νός είδους αλυ­σί­δες. Το έδα­φος της είναι απαλ­λαγ­μέ­νο από ξένες επεν­δύ­σεις. Απαλ­λαγ­μέ­νο από ανθυ­πά­τους που κατευ­θύ­νουν την πολι­τι­κή της χώρας όπου τους έχουν στεί­λει. Γι΄αυτό μπο­ρεί να μιλά­ει με το μέτω­πο ψηλά μέσα σε τού­τη τη Συνέ­λευ­ση και να απο­δει­κνύ­ει πόσο σωστός είναι ο τίτλος που της έχει απο­νε­μη­θεί: «Το ελεύ­θε­ρο έδα­φος της αμε­ρι­κα­νι­κής ηπείρου». 

Η ομι­λία του Γκε­βά­ρα όμως δεν εστιά­στη­κε μόνο στην ιμπε­ρια­λι­στι­κή στρα­τη­γι­κή των ΗΠΑ, την ανά­γκη για πυρη­νι­κό αφο­πλι­σμό, ούτε απο­κλει­στι­κά στην εκμε­τάλ­λευ­ση των λαών της Λατι­νι­κής Αμε­ρι­κής από το ξένο και ντό­πιο Κεφά­λαιο. Στην καρ­διά του καπι­τα­λι­σμού, στο κέντρο της Νέας Υόρ­κης, από του βήμα­τος του ΟΗΕ, ο Γκε­βά­ρα έστρε­ψε τα βέλη του προς το κοι­νω­νι­κό απαρτ­χάιντ που επι­κρα­τού­σε σε πολ­λές περιο­χές των Ηνω­μέ­νων Πολι­τειών. Ένα ρατσι­στι­κό απαρτ­χάιντ που κατέ­τα­σε τους αφρο­α­με­ρι­κα­νούς ως πολί­τες ‘β κατη­γο­ρί­ας, στε­ρού­με­νων βασι­κών πολι­τι­κών και κοι­νω­νι­κών δικαιω­μά­των. Δήλω­σε, ο Τσε, σε μια απο­στρο­φή του λόγου του: «Οι ΗΠΑ επεμ­βαί­νουν στην αμε­ρι­κά­νι­κη ήπει­ρο στο όνο­μα των ελευ­θέ­ρων θεσμών. Θα ‘ρθει μια μέρα που τού­τη η Συνέ­λευ­ση θα έχει απο­κτή­σει μεγα­λύ­τε­ρη ωρι­μό­τη­τα και θα απαι­τή­σει τότε από τη βορειο­α­με­ρι­κά­νι­κη κυβέρ­νη­ση εγγυ­ή­σεις για τη ζωή για τη ζωή του νέγρι­κου και του λατι­νο­α­με­ρι­κά­νι­κου πλη­θυ­σμού, που ζει σ’αυτή τη χώρα και που στην πλειο­νό­τη­τα του είναι βορειο­α­με­ρι­κά­νι­κος είτε λόγω κατα­γω­γής είτε για­τί έκα­νε τις ΗΠΑ θετή πατρί­δα του. Πως είναι δυνα­τό να παρα­στά­νει το φρου­ρό της ελευ­θε­ρί­ας εκεί­νος που σκο­τώ­νει τα ίδια του τα παι­διά και καθη­με­ρι­νά τα ταπει­νώ­νει για το χρώ­μα που έχει το δέρ­μα τους; Πως μπο­ρεί να ποζά­ρει για φρου­ρός της ελευ­θε­ρί­ας εκεί­νος που αφή­νει ελεύ­θε­ρους τους δολο­φό­νους των νέγρων και μάλι­στα τους προ­στα­τεύ­ει και τιμω­ρεί το νέγρι­κο πλη­θυ­σμό επει­δή απαι­τεί να γίνουν σεβα­στά τα δικαιώ­μα­τα του ως ελεύ­θε­ρων ανθρώ­πων;».

Εκεί, στην καρ­διά του διε­θνούς διπλω­μα­τι­κού συστή­μα­τος, ο αργε­ντί­νος επα­νά­στα­της μίλη­σε και εκφρά­στη­κε όχι μόνο εξ’ ονό­μα­τος της κου­βα­νι­κής κυβέρ­νη­σης που τυπι­κά εκπρο­σω­πού­σε. Εξέ­φρα­σε κυρί­ως τους κατα­φρο­νε­μέ­νους του κόσμου, τους λαούς που κατα­δυ­να­στεύ­ο­νταν από τις δυνά­μεις του ιμπε­ρια­λι­σμού και που αλλη­λο­σφα­γιά­ζο­νταν από εμφύ­λιες συγκρού­σεις τις οποί­ες το μεγά­λο κεφά­λαιο είχε προ­κα­λέ­σει στις χώρες τους. «Η Ιστο­ρία», είπε ο Γκε­βά­ρα λίγο πριν το κλεί­σι­μο της ομι­λί­ας του, «θα υπο­χρε­ω­θεί τώρα να πάρει υπ’ όψιν της τους φτω­χούς της Αμε­ρι­κής, τους κατα­λη­στε­μέ­νους και κατα­φρο­νε­μέ­νους που απο­φά­σι­σαν στο εξής να γρά­φουν μόνοι τους την ιστο­ρία τους».

Che Guevara at the UN 1964 5Μετά την ομι­λία του Τσε, πήραν το λόγο για να απα­ντή­σουν εκπρό­σω­ποι λατι­νο­α­με­ρι­κά­νι­κων χωρών- που δια­τη­ρού­σαν ισχυ­ρούς δεσμούς με τις ΗΠΑ, μετα­ξύ των οποί­ων της Κόστα Ρίκα, της Βενε­ζου­έ­λας, της Κολομ­βί­ας και του Πανα­μά. Κάνο­ντας χρή­ση του δικαιώ­μα­τος σε δευ­τε­ρο­λο­γία, ο Γκε­βά­ρα πήρε και πάλι το λόγο αντα­πα­ντώ­ντας στις κατη­γο­ρί­ες που είχαν δια­τυ­πω­θεί ενά­ντια στον ίδιο και την επα­να­στα­τι­κή κυβέρ­νη­ση της Κού­βας. Χαρα­κτη­ρι­στι­κό σημείο της δευ­τε­ρο­λο­γί­ας του Τσε απο­τε­λεί το εξής σημείο: «Έχω γεν­νη­θεί στην Αργε­ντι­νή, αυτό δεν είναι μυστι­κό για κανέ­να. Είμαι Κου­βα­νός και μαζί Αργε­ντι­νός, και αν δεν προ­σβάλ­λο­νται οι λαμπρές εξο­χό­τη­τες των Λατι­νο­α­με­ρι­κα­νών εκπρο­σώ­πων, αισθά­νο­μαι τόσο Λατι­νο­α­με­ρι­κα­νός πατριώ­της, απ’ οποια­δή­πο­τε χώρα της Λατι­νι­κής Αμε­ρι­κής, όσο και ο πιο πατριώ­της της κάθε μιας. Θα είμαι έτοι­μος στην κατάλ­λη­λη στιγ­μή να δώσω τη ζωή μου για την απε­λευ­θέ­ρω­ση μιας λατι­νο­α­με­ρι­κα­νι­κής χώρας δίχως να γυρέ­ψω τίπο­τε από κανέ­να, δίχως τίπο­τε ν’ απαι­τή­σω, δίχως κανέ­ναν να εκμε­ταλ­λευ­τώ»

Δύο από­πει­ρες δολοφονίας.

Η παρου­σία του Κομα­ντά­ντε Γκε­βά­ρα στη Νέα Υόρ­κη είχε προ­κα­λέ­σει την αντί­δρα­ση κου­βα­νι­κών αντε­πα­να­στα­τι­κών δυνά­με­ων. Δύο τρο­μο­κρα­τι­κές ενέρ­γειες, με προ­φα­νή σκο­πό τη δολο­φο­νία του Τσε, έλα­βαν χώρα την 11η Δεκέμ­βρη 1964 στο Μαν­χά­ταν της αμε­ρι­κα­νι­κής μεγα­λού­πο­λης. Η πρώ­τη ήταν η εκτό­ξευ­ση ρου­κέ­τας από μπα­ζού­κας προς το κτί­ριο των Ηνω­μέ­νων Εθνών την ώρα που ο Γκε­βά­ρα ήταν στο βήμα της Γενι­κής Συνέ­λευ­σης. Σύμ­φω­να με τις τοπι­κές αρχές, το βλή­μα είχε εκτο­ξευ­θεί από την περιο­χή Κου­ϊνς της ανα­το­λι­κής όχθης και έπε­σε στη θάλασ­σα, 200 περί­που μέτρα πριν τις ακτές του Μαν­χά­ταν. Ποτέ δεν διευ­κρι­νί­στη­κε ποιός εκτό­ξευ­σε τη ρου­κέ­τα από το μπα­ζού­κας που, σύμ­φω­να με τις έρευ­νες της αστυ­νο­μί­ας, ήταν ιδιο­κτη­σί­ας του στρα­τού των ΗΠΑ.

Την ίδια ώρα που στην αίθου­σα της Γενι­κής Συνέ­λευ­σης ο Τσε Γκε­βά­ρα κατη­γο­ρού­σε τον αμε­ρι­κά­νι­κο και διε­θνή ιμπε­ρια­λι­σμό, στην είσο­δο του κτι­ρί­ου του ΟΗΕ ομά­δες αντε­πα­να­στα­τών, κου­βα­νών και αμε­ρι­κα­νών, δια­δή­λω­ναν με πλα­κάτ και σημαί­ες. Η αστυ­νο­μία της Νέας Υόρ­κης είχε συλ­λά­βει μάλι­στα μια ισπα­νό­φω­νη γυναί­κα, ονό­μα­τι Μόλι Γκον­ζά­λες, η οποία κατευ­θύ­νο­νταν προς το κτί­ριο του ΟΗΕ κρα­τώ­ντας μαχαί­ρι. Σκο­πός της, όπως η ίδια δήλω­σε αργό­τε­ρα, ήταν να χτυ­πή­σει τον Γκε­βά­ρα όταν αυτός θα έβγαι­νε απ’ την είσο­δο του κτι­ρια­κού συγκροτήματος.

Πηγή: guevaristas.org / Τσε Γκε­βά­ρα, Άπα­ντα, Εκδ. Καρα­νά­ση, Αθή­να, 1982. 

ΟΛΟΚΛΗΡΗ Η ΟΜΙΛΙΑ ΚΑΙ Η ΔΕΥΤΕΡΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΤΣΕ ΣΤΗ ΓΕΝ. ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ ΤΟΥ ΟΗΕ — 11 ΔΕΚΕΜΒΡΗ 1964

__________________________________________________________________________________________________

Νίκος Μόττας Γεννήθηκε το 1984 στη Θεσσαλονίκη. Είναι υποψήφιος διδάκτορας (Phd) Πολιτικής Επιστήμης, Διεθνών Σχέσεων και Ιστορίας. Σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες από το Πανεπιστήμιο Westminster του Λονδίνου και είναι κάτοχος δύο μεταπτυχιακών τίτλων (Master of Arts) στις διπλωματικές σπουδές (Παρίσι) και στις διεθνείς διπλωματικές σχέσεις (Πανεπιστήμιο Τελ Αβίβ). Άρθρα του έχουν δημοσιευθεί σε ελληνόφωνα και ξενόγλωσσα μέσα.
Μοι­ρα­στεί­τε το:

Μετάβαση στο περιεχόμενο