Facebook: Το σκάνδαλο πίσω από το «σκάνδαλο»

Η απο­κά­λυ­ψη της αξιο­ποί­η­σης προ­σω­πι­κών πλη­ρο­φο­ριών δεκά­δων εκα­τομ­μυ­ρί­ων χρη­στών του «Facebook», με σκο­πό την πολι­τι­κή και κοι­νω­νι­κή χει­ρα­γώ­γη­σή τους και ειδι­κό­τε­ρα την υπο­στή­ρι­ξη της προ­ε­κλο­γι­κής εκστρα­τεί­ας του Τραμπ (το λεγό­με­νο σκάν­δα­λο «Cambridge Analytica»), θεω­ρή­θη­κε «προ­δο­σία» της εμπι­στο­σύ­νης των χρη­στών αυτού του Μέσου Κοι­νω­νι­κής Δικτύ­ω­σης (ΜΚΔ), «εξα­πά­τη­ση» σχε­τι­κά με τις δια­βε­βαιώ­σεις προ­στα­σί­ας των δεδο­μέ­νων τους, «ανε­πάρ­κεια» της εται­ρεί­ας σε σχέ­ση με το ίδιο το περι­στα­τι­κό (για­τί το άφη­σε να γίνει), αλλά και με τη δια­χεί­ρι­σή του (καθυ­στέ­ρη­ση στην παρα­δο­χή του). Και αφού η «κρι­τι­κή» έκα­νε τον κύκλο της στην αστι­κή δημο­σιο­λο­γία και εκφρά­στη­καν πολ­λές ανη­συ­χί­ες για τη δυνα­τό­τη­τα χει­ρα­γώ­γη­σης της κοι­νω­νι­κής συνεί­δη­σης από τα ΜΚΔ, τώρα που «πάει να κλεί­σει το θέμα», έφτα­σαν να γρά­φο­νται ακό­μη και από­ψεις του τύπου: Ας πρό­σε­χαν οι χρή­στες του «Facebook» να μη συμ­με­τέ­χουν σε έρευ­νες που τους ζητούν προ­σω­πι­κά στοι­χεία. Δηλα­δή φταί­χτες είναι τελι­κά τα θύμα­τα, που τα είχαν δια­βε­βαιώ­σει ότι συμ­με­τέ­χουν σε μια επι­στη­μο­νι­κή έρευ­να και ότι τα δεδο­μέ­να τους είναι ασφαλή.

***
Το θέμα, υπο­στη­ρί­ζουν, δεν είναι να εγκα­τα­λει­φθεί το «Facebook», το θέμα είναι να προ­σέ­χουν οι χρή­στες τι πλη­ρο­φο­ρί­ες ανε­βά­ζουν σ’ αυτό. Λες και οι 270.000 συμ­με­τέ­χο­ντες απα­ρίθ­μη­σαν εθε­λο­ντι­κά τους 30–50 εκα­τομ­μύ­ρια «φίλους» τους και δεν έγι­νε αυτό εν αγνοία τους, με απευ­θεί­ας αξιο­ποί­η­ση των δια­συν­δέ­σε­ων που έχουν με άλλους χρή­στες. Το πρό­σφα­το «σκάν­δα­λο» με το «Facebook» είναι μόνο η κορυ­φή της …κορυ­φής του παγό­βου­νου. Όχι επει­δή δεν απο­κα­λύ­φθη­καν ποιος ξέρει πόσες άλλες ανά­λο­γες περι­πτώ­σεις αξιο­ποί­η­σης από τρί­τους προ­σω­πι­κών δεδο­μέ­νων των χρη­στών του «Facebook» (και του «Twitter» και του «Instagram» και όλων των άλλων ΜΚΔ), αλλά επει­δή συγκα­λύ­φθη­κε η μεγα­λύ­τε­ρη εικό­να: Το ίδιο το «Facebook» και τα άλλα ΜΚΔ είναι που εκμε­ταλ­λεύ­ο­νται πρώ­τα απ’ όλους και σε μόνι­μη βάση τις πλη­ρο­φο­ρί­ες που σκο­πί­μως ή άθε­λά τους, με άμε­σο, αλλά κυρί­ως με έμμε­σο τρό­πο αναρ­τούν τα δισε­κα­τομ­μύ­ρια των χρη­στών τους στις σελί­δες τους. Βεβαί­ως, αυτές οι «απο­κα­λύ­ψεις» γίνο­νται στο πλαί­σιο αντι­πα­ρά­θε­σης, πολέ­μου οικο­νο­μι­κών και πολι­τι­κών συμ­φε­ρό­ντων, η ουσία όμως δεν είναι η «κακή» χρή­ση αυτών των μέσων («κοι­νω­νι­κής δικτύ­ω­σης»), αλλά η ίδια η λει­τουρ­γία τους, που δεν θα μπο­ρού­σε να ήταν δια­φο­ρε­τι­κή αφού βρί­σκο­νται υπό τον έλεγ­χο μονο­πω­λια­κών ομί­λων και της εξου­σί­ας του κεφαλαίου.

***
Τι μέτρα πήρε το «Facebook» για να μην ξαναϋ­πάρ­ξει άλλη περί­πτω­ση τύπου «Cambridge Analytica»; Πέρα από τα γνω­στά φλη­να­φή­μα­τα, τις υπο­σχέ­σεις περί προ­στα­σί­ας των δεδο­μέ­νων, δεσμεύ­τη­κε να αλλά­ξει τη δια­σύν­δε­ση προ­γραμ­μα­τι­σμού του συστή­μα­τός του, για να περιο­ρί­σει τις δυνα­τό­τη­τες τρί­των να συλ­λέ­γουν στοι­χεία. Με άλλα λόγια, περιο­ρί­ζει για τους απ’ έξω την πρό­σβα­ση στον τερά­στιο όγκο προ­σω­πι­κών πλη­ρο­φο­ριών που το ίδιο συγκε­ντρώ­νει και θα συνε­χί­σει να συγκε­ντρώ­νει, να δια­τη­ρεί και να επε­ξερ­γά­ζε­ται για δικό του εμπο­ρι­κό όφε­λος. Ο περιο­ρι­σμός δεν επη­ρε­ά­ζει τις διω­κτι­κές αρχές και τις μυστι­κές υπη­ρε­σί­ες, που κάθε χρό­νο πραγ­μα­το­ποιούν δεκά­δες χιλιά­δες επί­ση­μες αιτή­σεις προς το «Facebook» για παρά­δο­ση στοι­χεί­ων (εκεί­νων που δεν μπο­ρούν να συλ­λέ­γουν μέσω της δια­σύν­δε­σης προ­γραμ­μα­τι­σμού), οι οποί­ες βεβαί­ως ικα­νο­ποιού­νται πάραυ­τα από τους κεφα­λαιο­κρά­τες ιδιο­κτή­τες. Και αυτές πιο πολύ για «ξεκάρ­φω­μα» είναι, αφού η NSA (Εθνι­κή Υπη­ρε­σία Ασφα­λεί­ας των ΗΠΑ) έχει ουσια­στι­κά πλή­ρη και online πρό­σβα­ση στις βάσεις δεδο­μέ­νων του «Facebook». Τα ΜΚΔ είναι απο­δε­δειγ­μέ­να εξαι­ρε­τι­κό δώρο προς τα κρά­τη (περισ­σό­τε­ρο των ΗΠΑ, αλλά και τα υπό­λοι­πα) και χρη­σι­μο­ποιού­νται πολ­λα­πλώς από τις υπη­ρε­σί­ες τους. Ορι­σμέ­νες φορές, μάλι­στα, κρα­τι­κές αρχές, όπως η αστυ­νο­μία, υπε­ρη­φα­νεύ­ο­νται για το πώς αξιο­ποί­η­σαν το «Facebook» ή άλλα ΜΚΔ στην αντι­με­τώ­πι­ση της «τρο­μο­κρα­τί­ας», στην πάτα­ξη της εγκλη­μα­τι­κό­τη­τας και πάει λέγοντας.

***
Το «Facebook» και τα άλλα ΜΚΔ είναι «δωρε­άν» επει­δή χρυ­σο­πλη­ρώ­νο­νται από την πώλη­ση και εκμε­τάλ­λευ­ση των πλη­ρο­φο­ριών που αντλούν από τους χρή­στες τους εν αγνοία τους. Προ­σφέ­ρουν χωρίς ενοί­κιο το «χωρά­φι» όπου οι χρή­στες θα καλ­λιερ­γή­σουν με δικό τους κόπο πλη­ρο­φο­ρί­ες προ­σω­πι­κού και κοι­νω­νι­κού χαρα­κτή­ρα. Τον «καρ­πό» από αυτόν τον «αγρό» δρέ­πουν τα μονο­πώ­λια, ώστε να μπο­ρούν οι ιδιο­κτή­τες τους να φιγου­ρά­ρουν στη λίστα με τους πλου­σιό­τε­ρους ανθρώ­πους του κόσμου. Με τις ίδιες πολύ­τι­μες πλη­ρο­φο­ρί­ες «εξο­πλί­ζο­νται» μυστι­κές και άλλες υπη­ρε­σί­ες, που είναι επι­φορ­τι­σμέ­νες με το καθή­κον της θωρά­κι­σης του αστι­κού συστή­μα­τος. Κάθε καλο­προ­αί­ρε­τος και κυρί­ως όποιος συμ­με­τέ­χει στο κίνη­μα και στους εργα­τι­κούς — λαϊ­κούς αγώ­νες, πρέ­πει να σκε­φτεί καλά πού αφιε­ρώ­νει το χρό­νο και την ενέρ­γειά του, πώς προ­στα­τεύ­ει τον εαυ­τό του για το σήμε­ρα και για το αύριο. Στο «Facebook» γίνε­ται «γρα­να­ζά­κι» του μηχα­νι­σμού παρα­γω­γής κερ­δών για τους ιδιο­κτή­τες του και πλη­ρο­φο­ριών χρή­σι­μων σε αυτούς που προ­σπα­θούν να τον εμπο­δί­σουν να αλλά­ξει τον κόσμο. Οι πραγ­μα­τι­κές ανθρώ­πι­νες σχέ­σεις, τα πραγ­μα­τι­κά κοι­νω­νι­κά δίκτυα οικο­δο­μού­νται με τη διά ζώσης επι­κοι­νω­νία, την έμπρα­κτη αλλη­λεγ­γύη στις δυσκο­λί­ες της καθη­με­ρι­νής ζωής και ιδί­ως εκεί που ο αγω­νι­στής μαζί με τους συνα­δέλ­φους του και τους συντρό­φους του ανα­με­τριέ­ται με την αστι­κή τάξη, στο εργο­στά­σιο, στο γρα­φείο, στο σχο­λείο, στον τόπο κατοικίας.

Πηγή: Ριζο­σπά­στης