H προσεδάφιση «Λούνα 9» στη Σελήνη… (και η απήχηση στην Ελλάδα)

Γρά­φει ο Αλέ­κος Χατζη­κώ­στας // 

Όταν στις 3 Φλεβάρη 1966 το μη επανδρωμένο σοβιετικό διαστημικό όχημα – «Λούνα 9» πραγματοποιούσε την πρώτη επιτυχημένη προσεδάφιση στη Σελήνη… (και η απήχηση στην Ελλάδα)

Στις 3 Φλε­βά­ρη 1966 η ανθρω­πό­τη­τα πανη­γύ­ρι­σε για την υλο­ποί­η­ση ενός από τα αρχαιό­τε­ρα όνει­ρά της, καθώς το σοβιε­τι­κό μη επαν­δρω­μέ­νο δια­στη­μό­πλοιο “Λου­νά 9” έγι­νε το πρώ­το δια­στη­μι­κό όχη­μα που προ­σε­δα­φί­στη­κε, και μάλι­στα ομα­λά, στη Σελήνη.

Το σκά­φος είχε πλά­τος μόλις 60 εκα­το­στά και βάρος 100 κιλά (στη Γη ‑στη Σελή­νη είχε βάρος 17 κιλά. Εξο­πλι­σμέ­νο με αυτό­μα­τα συστή­μα­τα που του επέ­τρε­παν να μετα­κι­νεί­ται, με τηλε­ο­πτι­κή κάμε­ρα και δορυ­φο­ρι­κή κεραία, το δια­στη­μό­πλοιο προ­σε­δα­φί­στη­κε στον λεγό­με­νο Ωκε­α­νό των Καται­γί­δων  και μετέ­δω­σε στη  Γη εξαι­ρε­τι­κής ποιό­τη­τας φωτο­γρα­φί­ες του σελη­νια­κού εδά­φους — τόσο καλές ώστε να δια­κρί­νο­νται πετρα­δά­κια δια­μέ­τρου δύο εκα­το­στών. Οι εικό­νες αυτές ανέ­τρε­ψαν τις επι­κρα­τού­σες αντι­λή­ψεις για τη επι­φά­νεια της Σελή­νης και επέ­τρε­ψαν το σχε­δια­σμό των επό­με­νων βημά­των δηλα­δή για την προ­σε­λή­νω­ση όχι μόνο δια­στη­μο­πλοί­ων αλλά και αστροναυτών.

Τι προηγήθηκε

Στην έναρ­ξη του δια­στη­μι­κού αντα­γω­νι­σμού μετα­ξύ Σοβιε­τι­κής Ένω­σης και ΗΠΑ, η Σοβιε­τι­κή Ένω­ση ήταν νική­τρια εξαι­τί­ας του σοσια­λι­στι­κού της καθε­στώ­τος και της τερά­στιας ώθη­σης που έδω­σε στις επι­στή­μες: Ετσι το 1957 έθε­σε τον πρώ­το δορυ­φό­ρο (Sputnik 1) σε τρο­χιά, ένα μήνα μετά έστει­λε στο διά­στη­μα τον πρώ­το ζωντα­νό οργα­νι­σμό, τη σκυ­λί­τσα Laika, το 1961 τον Yuri Gagarin τον πρώ­το άνθρω­πο σε τρο­χιά αλλά και την Valentina Tereshkova – πρώ­τη γυναί­κα στο διά­στη­μα το 1963.

Τότε ήταν που σχε­διά­στη­κε και υλο­ποι­ή­θη­κε και το δια­στη­μι­κό πρό­γραμ­μα Luna.

Επρό­κει­το για 24 μη επαν­δρω­μέ­νες δια­στη­μο­συ­σκευ­ές Luna, που εκτο­ξεύ­τη­καν μετα­ξύ 1959 και 1975. Οι συσκευ­ές αυτές είχαν σχε­δια­στεί για να συλ­λέ­ξουν όσο το δυνα­τό περισ­σό­τε­ρες πλη­ρο­φο­ρί­ες για το φυσι­κό δορυ­φό­ρο του πλα­νή­τη μας, αλλά και με προ­φα­νή στό­χο να προ­ε­τοι­μά­σουν το έδα­φος για την πρώ­τη σοβιε­τι­κή επαν­δρω­μέ­νη πτή­ση στη Σελήνη.

Αν και επτά δια­στη­μο­συ­σκευ­ές Luna κατα­στρά­φη­καν πριν την ολο­κλή­ρω­ση της απο­στο­λής τους και κάποιες άλλες εκτο­ξεύ­τη­καν μετά την επι­τυ­χή προσ­σε­λή­νω­ση του αμε­ρι­κα­νι­κού Apollo 11, οι υπό­λοι­πες χάρι­σαν αρκε­τές ακό­μα δια­στη­μι­κές πρω­τιές στη Σοβιε­τι­κή Ένω­ση. Μετα­ξύ αυτών ήταν η πρώ­τη ελεγ­χό­με­νη πρό­σκρου­ση στην επι­φά­νεια της Σελή­νης, οι πρώ­τες φωτο­γρα­φί­ες από τη σκο­τει­νή της πλευ­ρά, η πρώ­τη ελεγ­χό­με­νη προσ­σε­λή­νω­ση, η πρώ­τη τοπο­θέ­τη­ση σελη­νια­κού δορυ­φό­ρου και η πρώ­τη ρομπο­τι­κή δια­στη­μο­συ­σκευή που κατά­φε­ρε να συλ­λέ­ξει και να επι­στρέ­ψει στη Γη σελη­νια­κά πετρώ­μα­τα. Κατά τη διάρ­κεια του προ­γράμ­μα­τος Luna στάλ­θη­καν επί­σης για πρώ­τη φορά σε άλλο ουρά­νιο σώμα του Ηλια­κού μας Συστή­μα­τος και δύο αυτό­μα­τα οχή­μα­τα Lunokhhod, τα οποία έκα­ναν «περί­πα­το» εκα­το­ντά­δων μέτρων στη Σελή­νη συλ­λέ­γο­ντας πολύ­τι­μες πλη­ρο­φο­ρί­ες και φωτογραφίες.

Στα πλαί­σια του προ­γράμ­μα­τος αυτού ήταν και η απο­στο­λή Luna 9 – το σκά­φος (μη επαν­δρω­μέ­νο) που πραγ­μα­το­ποί­η­σε την πρώ­τη ομα­λή επι­τυ­χη­μέ­νη προ­σγεί­ω­ση σε ουρά­νιο σώμα του ηλια­κού μας συστήματος.

Το Luna 9 έφτα­σε στη Σελή­νη στις 3 Φεβρουα­ρί­ου 1966 και έστει­λε τις πρώ­τες εικό­νες από την επι­φά­νεια της Σελήνης.

Η προ­σε­λή­νω­ση του Luna 9 απο­τέ­λε­σε άθλο για την επο­χή του. Η μέθο­δος που ακο­λου­θή­θη­κε χαρα­κτη­ρί­ζε­ται ιδιο­φυ­ής, με την συνε­χή επι­βρά­δυν­ση, τον κινη­τή­ρα σε λει­τουρ­γία κατά την κάθο­δο και προ­έ­κτα­ση ράβδου από το κάτω μέρος του σκά­φους που άγγι­ξε την επιφάνεια.

Η επα­φή αυτή προ­κά­λε­σε απε­νερ­γο­ποί­η­ση του κινη­τή­ρα και εκτό­ξευ­ση της κάψου­λας, η οποία έπε­σε στο έδα­φος, καλυμ­μέ­νη με κάλυμ­μα – αερό­σα­κο, που στη συνέ­χεια απορρίφθηκε.

Η ωοει­δής κάψου­λα στη συνέ­χεια άνοι­ξε τα «πέτα­λά» της και άρχι­σε τη λει­τουρ­γία της. Υπάρ­χει μια γενι­κή εικό­να σχε­τι­κά με την περιο­χή όπου προ­σε­λη­νώ­θη­κε το Luna 9 και θεω­ρεί­ται ότι οι εικό­νες που είχαν τρα­βη­χτεί από το σκά­φος το 1966 ίσως μπο­ρέ­σουν να βοη­θή­σουν τον προσ­διο­ρι­σμό της θέσης του.

Και η απήχηση στη χώρα μας

Η υπό­θε­ση γίνε­ται πρω­το­σέ­λι­δο και σε αρκε­τές εφη­με­ρί­δες της χώρας και είχε τερά­στια απή­χη­ση στους πολί­τες. (Παρα­θέ­του­με χαρα­κτη­ρι­στι­κές ΦΩΤΟ και σχο­λια­σμό από τη εφη­με­ρί­δα ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ)

Σε πρω­το­σέ­λι­δα ανα­φο­ρά της η ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ (4/2/1966 ανα­φέ­ρει: «..Είναι η πρώ­τη φορά εις τη ιστο­ρί­αν κατά την οποί­αν η ανθρώ­πι­νη διά­νοια επι­τυγ­χά­νει διά της τελειο­ποι­ή­σε­ως των τεχνι­κών μέσων και με την βοή­θειαν σει­ράς επι­στη­μών να πραγ­μα­το­ποι­ή­ση το γιγα­ντιαί­ον αυτό βήμα εις τον φρε­νή­ρη δρό­μον διά την απο­στο­λήν ανθρώ­που εις την Σελή­νην. Η επι­τυ­χία του εγχει­ρή­μα­τος απο­τε­λεί νέον θριάμ­βον δια τους Ρώσ­σους επι­στή­μο­νας αι οποί­οι προη­γού­νται πλέ­ον κατά πολύ εις την προ­σπά­θειαν κατα­κτή­σε­ως της σελήνης.»

Μάλι­στα ανα­φέ­ρει και το σχε­τι­κό μήνυ­μα του προ­έ­δρου των ΗΠΑ Τζόν­σον προς τον Ποντ­γκόρ­νυ: «Ο λαός της Σοβιε­τι­κής Ενώ­σε­ως είναι  άξιος συγ­χα­ρη­τη­ρί­ων δια το έα επί­τευγ­μα του «Λού­να 9». Η επι­τυ­χία ημπο­ρεί να έχει ευερ­γε­τι­κά απο­τε­λέ­σμα­τα δι’ ολό­κλη­ρον την ανθρω­πό­τη­τα. Η ανθρω­πό­της χαι­ρε­τί­ζει τον άθλον σας. Οι επι­στή­μο­νές σας προ­σφέ­ρουν τα μέγι­στα εις τον τομέα των ανθρώ­πι­νων γνώ­σε­ων δια την σελή­νην και το διάστημα».

Σκέ­ψεις γυναι­κών, της Μαρί­ας Παπαϊωαννίδου