Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

«Joker» του Todd Phillips, το μεγάλο blockbuster

Σ’ ένα φεστι­βάλ μεγά­λων κινη­μα­το­γρα­φι­κών έργων (Φεστι­βάλ Βενε­τί­ας) όπου κατή­γα­γε περι­φα­νή νίκη (Χρυ­σό Λιο­ντά­ρι), η «άθλια ύπαρ­ξη» διαί­ρε­σε τους κρι­τι­κούς, με το που παρου­σιά­στη­κε ‑όχι μόνο σε πολέ­μιους και μη αλλά και γενικότερα.

⭐⭐ Οι πρώ­τες προ­βο­λές του Joker συνα­ντή­θη­καν με ένα κύμα πέντε αστέ­ρων, αλλά όταν έφτα­σε σε μια ευρύ­τε­ρη ομά­δα κρι­τι­κών, οι από­ψεις για την ται­νία δια­χω­ρί­στη­καν.  Πολ­λές δια­μά­χες για ανη­συ­χί­ες ότι θα μπο­ρού­σε «να εμπνεύ­σει μαζι­κή σκο­πο­βο­λή» και αργό­τε­ρα επει­δή ο Φίλι­πς έκα­νε σχό­λια για το πώς «ξύπνη­σε ο πολι­τι­σμός» και πολ­λοί το είδαν ως απο­τρο­πια­σμό για ται­νί­ες κόμικς και θίχτη­καν. Μάλ­λον δευ­τε­ρεύ­ο­ντα τα τελευ­ταία, μαζί με περισ­σό­τε­ρα έπεα πτε­ρό­ε­ντα ‑αν και γραμ­μέ­να εδώ κι εκεί...

Joker Rate IMDb

⭐⭐ Πάντως κρα­τή­θη­κε αστα­μά­τη­τα ψηλά, αρχι­κά με βαθ­μο­λο­γία 69% και μέση βαθ­μο­λο­γία 7,31… ενώ το IMDb Rate αλλά­ζει καθη­με­ρι­νά (είναι πλέ­ον στα 8,9/10 από ~370.000 χρή­στες, με  ~180.000 (48,6%) να έχουν δώσει 10, ~95.000 (25,5%) 9,0 και 55.000 (14,7%) 8,0 (δηλ. το 90% δίνουν πάνω από 8), με την κατα­νο­μή ανά ηλι­κί­ες  μάλ­λον ομοιό­μορ­φη  (<18–9,3 …18/44–8,8 & 45+ 8,6). Ταυ­τό­χρο­να στο παγκό­σμιο «Box Office» σύντο­μα σπά­ει το φράγ­μα του ενός δις $ ‑μέχρι σήμε­ρα οι εισπρά­ξεις του ξεπερ­νούν τα 800.000.000$, ενώ στη χώρα μας ξεπέ­ρα­σε κατά πολύ τις 600.000 εισι­τή­ρια (~100.000 τις τελευ­ταί­ες 4 μέρες) με εισπρά­ξεις πάνω από 5.000.000€ και θα «κατα­κτή­σει τον τίτλο» της της πιο εμπο­ρι­κής ται­νί­ας στην Ελλά­δα τα τελευ­ταία 10 χρό­νια. Ξεκί­νη­σε να προ­βάλ­λε­ται στις 3‑Οκτ και σύμ­φω­να με την εται­ρεία δια­νο­μής Tanweer, αυτή τη στιγ­μή έχει κόψει ~592.000 εισι­τή­ρια σε 172 αίθου­σες (βοη­θού­ντος και του ντό­ρου με την επέμ­βα­ση της αστυνομίας

joker critica

Όπως σημεί­ω­σε πολύ εύστο­χα, πριν ξεκι­νή­σει καν η προ­βο­λή στη χώρα μας ο Ριζο­σπά­στης, για το «ψυχο­λο­γι­κό θρί­λερ με τις  κοι­νω­νιο­λο­γι­κές προ­ε­κτά­σεις», το «Joker» εγκαι­νιά­ζει μια νέα επο­χή στο εμπο­ρι­κό σινε­μά. Αν και είναι ται­νία βασι­σμέ­νη σε ήρωα των κόμικς, στέ­κε­ται αυτό­νο­μα και αυτό ανα­μέ­νε­ται να ανοί­ξει μια και­νούρ­για σελί­δα στον «πόλε­μο» εκα­τομ­μυ­ρί­ων δολα­ρί­ων μετα­ξύ των δύο μεγα­λύ­τε­ρων εται­ρειών κόμικς διε­θνώς, DC και «Marvel».

πιστόλι σκοπεύει εσένα

Joker

θρί­λερ (;;) USA, 2019
Σκη­νο­θε­σία: Todd Phillips.
Πρω­τα­γω­νι­στούν: Joaquin Phoenix, Robert De Niro, Frances Conroy, Zazie Beetz.
Διάρ­κεια: 121 λεπτά.

✔️   Στους και­ρούς της «κοι­νω­νι­κής ακε­ραιό­τη­τας» η ηθι­κή σήψη που οδη­γεί τον Τζό­κερ, έναν τελεί­ως ‑δια­γνω­σμέ­νο τρε­λό, που μπο­ρεί να θεω­ρη­θεί ως ήρω­ας, δια­πλέ­κε­ται με την άμορ­φη μάζα της οργής
Στο «The Dark Knight» (σκο­τει­νός ιππό­της), η ηχη­ρή προ­σέγ­γι­ση του Christopher Nolan για το χαρα­κτή­ρα του Joker (και του Batman), στη σημε­ρι­νή πολυ­πλο­κό­τη­τα όσων ήταν κάπο­τε στε­ρε­ό­τυ­πα για το καλό και το κακό, επι­ση­μάν­θη­κε με εκεί­να τα … «Νόμι­ζες ότι θα μπο­ρού­σα­με να είμα­στε αξιο­πρε­πείς σε κακούς καιρούς;»
✔️  Η γραμ­μή που χωρί­ζει τον ήρωα από τον αντι­ή­ρωα και από τον κακο­ποιό γίνε­ται όλο και πιο λεπτή: «Είναι ο ήρω­ας που αξί­ζει ο Gotham, αλλά όχι αυτός που χρειά­ζε­ται τώρα (…). Για­τί δεν είναι ήρω­ας. Είναι ένας σιω­πη­λός φύλα­κας, ένας προ­σε­κτι­κός προ­στά­της, ένας σκού­ρος ιππό­της ».
Ένα πλήγ­μα κατά του συστή­μα­τος που, λόγω της πολυ­πλο­κό­τη­τάς και της ασά­φειας του (και όχι γι’ αυτό που πραγ­μα­τι­κά είναι ‑ζού­γκλα του καπι­τα­λι­σμού) κιν­δυ­νεύ­ει να παρε­ξη­γη­θεί (όταν μάλι­στα κάποιοι το λένε και συντριπτικό»)

Ένα έργο ριζι­κά απο­μα­κρύ­νε­ται από τις ται­νί­ες υπε­ρη­ρώ­ων, του αμε­ρι­κα­νι­κού κινη­μα­το­γρά­φου της 10ετίας του ’70, όπου δεν θα βρού­με τίπο­τε έξω από το «ρεα­λι­στι­κό»: ανα­φε­ρό­μα­στε, κατε­ξο­χήν στα δύο έργα του Martin Scorsese Taxi Driver («Μια μέρα θα βρε­θεί μια πραγ­μα­τι­κή βρο­χή που θα καθα­ρί­σει τους δρό­μους απ’ αυτή τη βρω­μιά») και το Βασι­λιάς για μια νύχτα (The King of Comedy), με τον ρόλο του επι­ζη­τού­με­νου χωρίς χάρη, κλό­ουν ‑του τρε­λού Robert De Niro στο cast που παί­ζει τον κωμι­κό ψυχρό Rupert Pupkin, ο οποί­ος ζει την μανια­κή ιδε­ο­λη­ψία με έναν τηλε­ο­πτι­κό παρου­σια­στή (Jerry Lewis) και τις δικές του συμ­μο­ρί­ες αστέ­ρων. Μάλι­στα πρό­σφα­τα ο ίδιος ο De Niro απο­κά­λυ­ψε τη σύν­δε­ση μετα­ξύ Joker και «The King» του Scorsese. Πάντως  αν και σίγου­ρα έχει επη­ρε­ά­σει τον Τζό­κερ ο Martin Scorsese, ο συγ­γρα­φέ­ας-σενα­ριο­γρά­φος και σκη­νο­θέ­της του υπο­στη­ρί­ζει πως είναι η «συγκε­κρι­μέ­νη κινη­μα­το­γρα­φι­κή επο­χή» που τον ενέ­πνευ­σε «για τον συγκε­κρι­μέ­νο ρόλο και τη νίκη αυτού του είδους» ‑του Joaquin Phoenix στον «κλα­σι­κό κακο­ποιό».

Από τον «Dirty Harry» στο «”V” for Vendetta»

Ένα κλασ­σι­κό που μπο­ρεί να παραλ­λη­λι­στεί με το “Joker” (κάποιοι λένε κιό­λας πως από κει το «εμπνεύ­στη­κε») είναι το «”V” for Vendetta» ‑εκδι­κη­τι­κό όσο δεν παίρνει

Από το 2005 που κυκλο­φό­ρη­σε αγα­πή­θη­κε από το ευρύ κοι­νό που γενι­κά θέλει την εύκο­λη λύση, τους «εκδι­κη­τές» δηλ να ανα­λαμ­βά­νουν για λογα­ρια­σμό του, η μάσκα Guy Fawkes έγι­νε δημο­φι­λές σύμ­βο­λο «αντί­στα­σης», που χρη­σι­μο­ποιεί­ται ‑κυριο­λε­κτι­κά, «δια πάσαν νόσον και πάσαν μαλα­κί­αν» από το κίνη­μα Occupy Wall Street, την ομά­δα hacktivist Anonymous και …«όσοι πιστοί προσέλθετε».

Να κάνου­με μια πρό­βλε­ψη; δεν θα μας έκα­νε έκπλη­ξη  εάν αυτές οι μάσκες αντι­κα­θί­στα­νται ή πάνε σε αμπα­λάζ, με μακι­γιάζ κλό­ουν ‑ίσως-ίσως και για ομά­δα δια­δη­λω­τών που θα κρα­τούν και πλα­κάτ λέγο­ντας «είμα­στε όλοι κλό­ουν»

Και πολύ παλιό­τε­ρα: Ο άνθρω­πος που γελά­ει (Paul Leni, 1928), βου­βό φιλμ βασι­σμέ­νο σε μυθι­στό­ρη­μα του Βίκτω­ρα Ουγκώ, για έναν άνθρω­πο που δεν μπο­ρεί να απο­φύ­γει να γελά­ει μέχρι τα αυτιά του σε μια άθλια  δου­λειά που προ­κα­λεί το συναί­σθη­μα της συμπόνιας.

The Man Who Laughs 1928 Paul Leni

Και έρχο­νται σαν ηχώ τα κόμικς Batman του 2005, με τον επι­και­ρο­ποι­η­μέ­νο «άνθρω­πο που γελά­ει» του Ed Brubaker σε σχέ­δια  Doug Mahnke, με κύμα­τα επι­θέ­σε­ων γέλιου ‑εδώ ως ψυχα­σθέ­νεια και όχι ως δηλη­τή­ριο που χρειά­ζε­ται αντί­δο­το: ένα γρα­φι­κό κινού­με­νο σχέ­διο που σε μια από τις βινιέ­τες του όρι­σε τον πλού­σιο επι­χει­ρη­μα­τία, με τον τρό­πο της κοι­νω­νι­κής δια­φώ­τι­σης του Phillips: «Αυτός ο άνθρω­πος, στον οποίο η ζωή έχει δώσει τα πάντα σε μια αση­μέ­νια πια­τέ­λα, συνε­χί­ζει να τα δια­χει­ρί­ζε­ται έτσι ώστε οι φτω­χοί να είναι φτω­χό­τε­ροι»

Από την ανά­κτη­ση του λογό­τυ­που Warner της δεκα­ε­τί­ας του ’70 και του θορύ­βου των δρό­μων, στο πρώ­το δευ­τε­ρό­λε­πτο, το Joker, δημιουρ­γεί  το νέο Χόλι­γουντ. Είναι η παρά­νοια του ατό­μου ως μετω­νυ­μία της κοι­νω­νι­κής τρέλας.

✔️   Κάποιος έγρα­ψε: Είναι η πιο άβο­λη ται­νία που έχει δει ο κρι­τι­κός εδώ και πολύ και­ρό. Δυσμε­νής, σκλη­ρή, ενο­χλη­τι­κή, πολύ θλιβερή.
Όπου η φυσι­κή απει­κό­νι­ση του σώμα­τος, του προ­σώ­που και του βλέμ­μα­τος του Joaquin Phoenix μετα­τρέ­πε­ται σε ρεσι­τάλ ιδιοφυΐας.

Ωστό­σο, παρά τον «κοι­νω­νι­κό ακτι­βι­σμό» και την κατη­γο­ρία ενα­ντί­ον του κυβερ­νη­τι­κού συστή­μα­τος, θα ήταν λάθος να μην ανα­δει­χθεί ότι η ται­νία είναι ηθι­κή καταγ­γε­λία από πάνω προς τα κάτω και ότι ο Τζό­κερ τελι­κά βγαί­νει «απ’ τ’ αρι­στε­ρά» και ο Travis Bickle γίνε­ται άρρω­στος, αλλο­τριω­μέ­νος και κακο­ποιός, τόσο που σε κάνει να ανα­ρω­τιέ­σαι αν ο καπι­τα­λι­σμός σου δεί­χνει την παρακ­μή του για να σε κάνει να τη συνη­θί­σεις

✔️   Και αν κάποιος πιστεύ­ει ότι αυτοί που πεθαί­νουν στην ται­νία αξί­ζουν να πεθά­νουν έτσι ‑λόγω των πρά­ξε­ών τους, μπο­ρεί να είναι μόνο για δύο λόγους: τον επι­κίν­δυ­νο ακρο­δε­ξιό / φασι­στι­κό, ή τον αραγ­μέ­νο του κανα­πέ που ποτέ δεν θα κου­νή­σει δαχτυ­λά­κι εκτός και είναι για κλικ ή troll στα ΜΚΔ.


|> Το σενά­ριο σε τίτλους <|

🔻🔻

✔️  O Τζό­κερ, o γνω­στός κακός από τις ται­νί­ες του Μπά­τμαν, απο­κτά­ει όνο­μα: Άρθουρ Φλεκ, άνθρω­πος κακο­ποι­η­μέ­νος στην παι­δι­κή του ηλι­κία, με σοβα­ρές ψυχι­κές δια­τα­ρα­χές, που ανή­κει στα φτω­χό­τε­ρα κοι­νω­νι­κά στρώ­μα­τα. Εργά­ζε­ται ως κλό­ουν για να βγά­λει τα προς το ζην και να συντη­ρή­σει την επί­σης άρρω­στη μητέ­ρα του. Οι δυο τους ζουν σε ένα μικρό δια­μέ­ρι­σμα σε μια φτω­χή γει­το­νιά της Γκό­θαμ. Ο Αρθουρ ανε­βαί­νει τον Γολ­γο­θά του αβο­ή­θη­τος, είναι κοι­νω­νι­κά περι­θω­ριο­ποι­η­μέ­νος, και απο­τε­λεί τον εύκο­λο στό­χο χλευα­σμού των πάντων, από τους συνα­δέλ­φους του μέχρι τους περα­στι­κούς στο δρό­μο. Ακό­μα και η δομή όπου παίρ­νει τα φάρ­μα­κά του κλεί­νει, στο όνο­μα των περι­κο­πών του κρά­τους. Μέχρι τη μέρα που ένας συνά­δελ­φός του, του δίνει ένα όπλο.

✔️   Εκεί­νος αρχι­κά φοβά­ται, αλλά στην επό­με­νη απρό­κλη­τη επί­θε­ση που δέχε­ται, και όντας μόλις απο­λυ­μέ­νος από τη δου­λειά του, χρη­σι­μο­ποιεί το όπλο και τότε η «νέμε­ση» βρί­σκει την αρχή του νήμα­τος. Η ταυ­τό­τη­τα των θυμά­των, χωρίς να το γνω­ρί­ζει ο ίδιος, δεν είναι τυχαία. Πρό­κει­ται για τρεις επι­φα­νείς πολί­τες της Γκό­θαμ, η κοι­νω­νι­κή θέση των οποί­ων απο­τε­λεί αφορ­μή για να ξεκι­νή­σει η κατα­κραυ­γή των ΜΜΕ ενά­ντια στον άγνω­στο μέχρι εκεί­νη τη στιγ­μή κλό­ουν — δολο­φό­νο. Η δήλω­ση του άρχο­ντα της πόλης Τόμας Γου­έιν ότι βλέ­πει εκεί­νους που δεν κατά­φε­ραν κάτι στη ζωή τους σαν κλό­ουν ξεση­κώ­νει τους περι­θω­ριο­ποι­η­μέ­νους της Γκό­θαμ, που ταυ­τί­ζο­νται με τον κλό­ουν — δολο­φό­νο, κι έτσι μια κοι­νω­νι­κή ανα­τα­ρα­χή πρω­το­φα­νής στα χρο­νι­κά, κάτι σαν εξέ­γερ­ση, ξεσπά­ει… Φτω­χοί ενα­ντί­ον πλουσίων.

✔️   Σενα­ρια­κά και σκη­νο­θε­τι­κά πρό­κει­ται για ένα σφι­χτο­δε­μέ­νο θρί­λερ εξαι­ρε­τι­κά καλο­γυ­ρι­σμέ­νο, που ξεφεύ­γει από το μύθο του Μπά­τμαν και σε κρα­τά­ει μέχρι το τέλος. Είναι επη­ρε­α­σμέ­νο από τις ται­νί­ες του Μάρ­τιν Σκορ­τσέ­ζε και εκτυ­λίσ­σε­ται το 1981, αλλά οι ανα­φο­ρές του αντι­κα­το­πτρί­ζουν ένα μεγά­λο μέρος των κοι­νω­νι­κών ανι­σο­τή­των στην Αμε­ρι­κή τού σήμε­ρα. Ανερ­γία, φτώ­χεια, ανα­σφά­λεια, ανυ­παρ­ξία κοι­νω­νι­κής φρο­ντί­δας, βία σε κάθε πτυ­χή της ζωής, κυρί­αρ­χα ΜΜΕ που υπνω­τί­ζουν και χλευά­ζουν τους αδύ­να­μους, κρά­τος που εξυ­πη­ρε­τεί τα επι­χει­ρη­μα­τι­κά συμ­φέ­ρο­ντα, με μια λέξη: Καπιταλισμός.

✔️  Η ται­νία προ­σπα­θεί να αντι­στρέ­ψει τη μέχρι τώρα αφή­γη­ση του κακού Τζό­κερ, ανα­σκευά­ζο­ντας τον ήρωα / αντι­ή­ρωα. Μας δεί­χνει έναν αδύ­να­μο και άρρω­στο άνθρω­πο, που ζητά­ει προ­σο­χή και απο­δο­χή, έναν άνθρω­πο που δεν θα αισθά­νε­ται αόρα­τος για τους γύρω του, όπως εκεί­νοι θέλουν να τον θεωρούν.

✔️   Η ται­νία, ανε­ξάρ­τη­τα από την ιδε­ο­λο­γι­κή και καοι­νω­νι­κο­πο­λι­τι­κή οπτι­κή του καθε­νός μας σίγου­ρα  προ­βλη­μα­τί­ζει και δεν τελειώ­νει με τους τίτλους τέλους. Το ασυ­γκρά­τη­το γέλιο του Χοα­κίν Φίνιξ είναι τόσο βαθιά πικρό που είναι κυριο­λε­κτι­κά σπα­ραγ­μός και η συγκλο­νι­στι­κή του ερμη­νεία ‑το είπα­με ήδη αυτό παρα­πά­νω από μια φορά… είναι ίσως το μεγα­λύ­τε­ρο ατού της ταινίας.

joker

joker + batman

Οι «τιμωροί» της νύχτας (και της μέρας)

Κάνα­με ήδη κάποιες ανα­φο­ρές παρα­πά­νω. Οι κοι­νω­νι­κές ανι­σό­τη­τες και γενι­κά οι «αδι­κί­ες» στον καπι­τα­λι­σμό, δεν μπο­ρεί παρά να μπουν στο πετσί όλων ‑της γης των κολα­σμέ­νων, αλλά και άλλων κοι­νω­νι­κών στρω­μά­των, μικρο­α­στι­κών κλπ.
Όμως, επει­δή η κοι­νω­νι­κή επα­νά­στα­ση, που στη σημε­ρι­νή φάση δεν μπο­ρεί να είναι άλλη από την ανα­τρο­πή του σάπιου συστή­μα­τος, δεν είναι ante portas (ζού­με τις συνέ­πειες της αντε­πα­νά­στα­σης με ένα συσχε­τι­σμό δύνα­μης συντρι­πτι­κό σε βάρος του υπο­κει­με­νι­κού παρά­γο­ντα ‑άσε που ‑γενι­κά, είναι «βαριά η καλο­γε­ρι­κή»…) οι πολ­λοί αρέ­σκο­νται να την κάνουν, δηλ. νομί­ζουν πως την κάνουν «κατ’ ιδί­αν».

Και εδώ ‑φυσι­κά, δε μιλά­με για τη θεω­ρη­τι­κή προ­σέγ­γι­ση της “ατο­μι­κής λύσης” για την «Ατο­μι­κή βία & βία των μαζών» (η λογι­κή της ατο­μι­κής βίας, είναι ξένη προς τη Μαρ­ξι­στι­κή-Λενι­νι­στι­κή σκέ­ψη) -|> βλ και |> Μαρξ, Ενγκελς, Λένιν για την «ατο­μι­κή τρομοκρατία»

✔️ Θα θυμού­νται οι περισ­σό­τε­ροι τον πρώ­το (απ’ ότι μου προ­κύ­πτει ‑μετά Κάλα­χαν φυσι­κά) «εκτε­λε­στή της νύχτας (Death Wish) του 1974 με τον Τσαρλς Μπρόν­σον (έχει 7άρι στην ΙΜDb), που μετά τη δολο­φο­νία της γυναί­κας του, απο­φα­σί­ζει να ξεκά­νει τους κακο­ποιούς ‑αρχί­ζο­ντας από τη γει­το­νιά του, σκο­τώ­νει έναν πρε­ζά­κια …και μετά δε στα­μα­τά­ει με τίποτα.
Πολύ αργό­τε­ρα η ιστο­ρία επα­να­λαμ­βά­νε­ται στο «Μια ξεχω­ρι­στή μέρα» (Falling Down) ‑έχει 8,1 στην ΙΜDb(!!). Αλλά εκεί τα πράγ­μα­τα είναι λίγο δια­φο­ρε­τι­κά: Ο ήρω­ας (Μάικλ Ντά­γκλας) είναι τυπι­κός σαρα­ντά­ρης λευ­κός Αμε­ρι­κα­νός χαρ­το­για­κάς καθη­λω­μέ­νος επί ώρα σε μπο­τι­λιά­ρι­σμα του δρό­μου και «εχθροί» του όλα όσα τον εμπο­δί­ζουν … να προ­λά­βει τα γενέ­θλια της κόρης του ‑ο Κορε­ά­της μαγα­ζά­το­ρας που δεν μιλά­ει καλά αγγλι­κά, δύο ισπα­νό­φω­νοι αλή­τες που προ­σπα­θούν να τον ληστέ­ψουν, ένας νεο­να­ζί, το μαγα­ζί που δεν του σερ­βί­ρει το πρω­ι­νό του κλπ. Παρα­τά­ει το αυτο­κί­νη­το και, …απο­φα­σί­ζει να διορ­θώ­σει όλα τα στρα­βά και ανά­πο­δα της πόλης.

Και πολ­λές ακό­μη, «σοβα­ρές», σοβα­ρο­φα­νείς, φαι­δρές κλπ
Προ­βλη­μα­τι­σμέ­νες (ανα­φερ­θή­κα­με ήδη αρκε­τά) και προ­βλη­μα­τι­κές, λίγο απ’ όλα…

Ταξική επαναστατική βία μπαχαλάκηδες

Δείτε & απολαύστε Joker

🔻🔻

joker

 

Μοι­ρα­στεί­τε το:

Μετάβαση στο περιεχόμενο