“No stress”. Ο φιλος μου ο Μόμο απο το Πράσινο Ακρωτήρι

Γρά­φει ο Πάνος Αλε­πλιώ­της //

Όχι, δεν τον ξέρω τον Μανου­έλ Ντουάρ­τε του Αλκαί­ου και του Μικρού­τσι­κου, μου λέει ο και­νούρ­γιος μου φίλος ο Μόμο. Αλλά no stress. Δέκα νησιά είμα­στε, μακριά το ένα από το άλλο, 550 χιλιά­δες άνθρω­ποι, δεν τους ξέρω όλους. Η ιστο­ρία μας είναι ότι το 1975 έφυ­γαν οι Πορ­το­γά­λοι από τα νησιά. Από τον 15ο αιώ­να μας είχαν αποι­κία. Έκα­ναν επα­νά­στα­ση στη χώρα τους και μας άφη­σαν και έφυ­γαν, δηλα­δή και εμείς κάνα­με επα­νά­στα­ση και τους διώ­ξα­με. Είχα­με αντάρ­τες στην Γουι­νέα Μπι­σά­ου. Μας  άφη­σαν την γλώσ­σα, το νόμι­σμα, την μου­σι­κή του σαλο­νιού, την Σεζά­ρια Εβό­ρα και λίγο από την δική τους θρη­σκεία. Cabo Verde είναι το επί­ση­μο όνο­μα. Είδες την σημαία μας; Δυο μπλε για τον ουρα­νό και την θάλασ­σα.  Άσπρο για την ελευ­θε­ρία, κόκ­κι­νο γι αυτούς που πάλε­ψαν την αποι­κιο­κρα­τία. Τα αστέ­ρια είναι τα νησιά μας.

Μέχρι το 1990 είχα­με κομ­μου­νι­σμό, δηλα­δή μόνο ένα κόμ­μα, το κομ­μου­νι­στι­κό που έκα­νε συμ­φω­νί­ες με την Λιβύη και την Κίνα, το ίδιο κόμ­μα που είχε και η Γουι­νέα Μπι­σά­ου και θέλαν να ενω­θού­με σε ένα κράτος.

Το 1980 όμως έγι­νε πρα­ξι­κό­πη­μα στην Γουι­νέα και έτσι δεν ενω­θή­κα­με. Το 1990  έγι­νε δημο­ψή­φι­σμα, γίνα­με δημο­κρα­τία και έχου­με δύο κόμ­μα­τα. Ένα για την δημο­κρα­τία που κυβερ­νά­ει τώρα και ένα για την σοσιαλ­δη­μο­κρα­τία, αφού άλλα­ξε το παλιό κόμ­μα και δεν είναι πια κομ­μου­νι­στι­κό. Πάντως και τα δύο μας φέραν τον του­ρι­σμό και έτσι περ­νά­με καλά.

Εγώ έχω, όπως βλέ­πεις, το μαγα­ζά­κι μου, έναν πάγκο δηλα­δή και όταν λεί­πω τον προ­σέ­χουν οι άλλοι, 44 οικο­γέ­νειες είμα­στε εδώ μέσα στο δημο­τι­κό κτί­ριο που που­λά­με σου­βε­νίρ. Ένα τετρα­γω­νι­κό ο καθέ­νας. Έχει και άλλους, πάρα πολ­λούς, στην Σάντα Μαρία που που­λά­νε σου­βε­νίρ. Παντού θα μας δεις. Έχου­με μεγά­λο αντα­γω­νι­σμό. Κάνω κι άλλες δου­λειές. Όλοι μας κάνου­με κι άλλες δου­λειές. Έχει πολ­λούς του­ρί­στες και πρέ­πει να εξυ­πη­ρε­τη­θούν. Πάω το πρωί και μοι­ρά­ζω στις ταβέρ­νες τα ψάρια που βγά­ζουν οι βάρ­κες στην Σκάλα.

Ανοί­γω το μαγα­ζί, βγαί­νω στον δρό­μο, μιλάω με τους του­ρί­στες, όπως με εσάς, και τους που­λάω σου­βε­νίρ, μέχρι το βρά­δυ. Το βρά­δυ πηγαί­νω γκαρ­σό­νι ή καθα­ρι­στής ή ό,τι άλλη δου­λειά βγει σε ταβέρ­να, μπαρ, ξενο­δο­χείο. Και αν βγει. No stress όμως. Συνή­θως έχει πολ­λούς που ψάχνου­με για δου­λειά.  Βλέ­πεις τους δρό­μους. Ούτε ένα σκου­πι­δά­κι. Όλη μέρα σκου­πί­ζου­με και σφουγ­γα­ρί­ζου­με. Ε τους κεντρι­κούς, όχι παντού, για τους του­ρί­στες. Με οικο­νο­μία για­τί το νερό είναι λιγο­στό. Αυτοί που δου­λεύ­ουν στα ξενο­δο­χεία παίρ­νουν 200–250 ευρώ το μήνα. 1 ευρώ είναι 100 εσκού­ντο. Καμιά φορά τα βρά­δια  μπο­ρεί να πάρω καμιά μπύ­ρα στο χέρι, όπως σήμε­ρα, και να βλέ­πω πώς χορεύ­ουν οι άλλοι. Πίνω, αλλά δεν πίνω αλκο­όλ, γελά­ει ο Μόμο. Όλα τα μαγα­ζιά βγά­ζουν τα τρα­πέ­ζια στο δρό­μο και χορεύ­ουν και έξω. Μας αρέ­σει ο χορός ο αφρι­κά­νι­κος. Αφρι­κα­νοί μαύ­ροι είμα­στε πάνω από 90% και έχου­με Πρό­ε­δρο άσπρο! Χαχα­χα. Να, δες τα κορί­τσια που παί­ζουν τύμπα­να και χορεύ­ουν στο δρό­μο! Μαζεύ­ουν και κάνα εσκού­δο για χαρτζιλίκι.

Θα σε πάω και στα άλλα μέρη. Μην ακούς τα πρα­κτο­ρεία. Σε πάνε εκεί που τους δίνουν κάνα χαρ­τζι­λί­κι, ιτα­λι­κά, αγγλι­κά μπαρ και ταβέρ­νες, τους κερ­νά­νε κάνα ποτό.. Να δες αυτό το μπα­ρά­κι!  Σε λίγο θα έχει χορευ­τι­κό  σόου. Τάχα αυθόρ­μη­το αλλά οι χορευ­τές που κάνουν τους πελά­τες κάνουν πρό­βες πολ­λές μέρες. Πιο πέρα έχει μπουάτ και κλαμπ πιο κλει­στό, για λίγους. Ε, κάτι να βγά­λουν και τα “κορί­τσια”..

Άρχι­σαν τα τσάρ­τερ νάρ­χο­νται στο νησί και μάθα­με τους Σου­η­δούς, τους Γερ­μα­νούς, τους Ολλαν­δούς. 20.000 του­ρί­στες στην φουλ σεζόν. Εμείς, βγά­λε τα μικρά, 3–3,5 χιλιά­δες είμα­στε. Έρχο­νται και από άλλα νησιά για να δου­λέ­ψουν. Εσείς από πού είστε είπα­με, Ελλα­δα; Α, ξέρω,  Κατσου­ρά­νης και Καρα­γκού­νης, χαχα­χα­χα, καλοί παί­κτες! Μάς αρέ­σει το ποδό­σφαι­ρο, το παρακολουθούμε.

Χτί­ζο­νται συνέ­χεια ξενο­δο­χεία. Χωρίς του­ρί­στες δεν ξέρω τι θα κανα. Έχω και την ανα­πη­ρία στο πόδι βλέ­πεις. Εδώ μόνο ψαρά­δες είχε και έρη­μο. Το 90%  από ό,τι τρώ­με, πίνου­με και χρη­σι­μο­ποιού­με είναι εισα­γω­γή. Γι αυτό όλα είναι ακρι­βά στα σου­περ­μάρ­κετ για τους του­ρί­στες. Μόνο τα ψάρια είναι δικά μας. Τόνοι,  μπα­ρα­κού­ντα, ντο­ρά­ντο, κ.α, θα τα μάθεις. Σε κάποια νησιά έχει ζαχα­ρο­κά­λα­μα, βγά­ζου­με και γκρά­πα, έχει και φυτεί­ες καφέ. Σε άλλα πατά­τες και φασό­λια. Έχου­με και ένα με ενερ­γό ηφαί­στειο.  Εκεί έχει αμπέ­λια και κρα­σιά. Δεν φτά­νουν όμως με τίπο­τα για όλους. Σε δύο μόνο από τα 10 νησιά έχει του­ρι­σμό και είναι για 7–8 μήνες μόνο. Σε όλα τα νησιά έχει αέρα, ψάρια και κύμα­τα. Έχει και εργο­στά­σια σε κάποια, για την κατά­ψυ­ξη των ψαριών. Εδώ τίπο­τα. Αλλά no stress.

Τι να κάνω; Έχω συγ­γε­νείς στην Αμε­ρι­κή. 500 χιλιά­δες συμπα­τριώ­τες μου, όσο και ο πλη­θυ­σμός όλου του κρά­τους, ζουν στην Αμε­ρι­κή. Μ αρέ­σει εδώ όμως, λέει ο Μόμο, ο και­νούρ­γιος μου φίλος με μαλ­λί Μπόμπ Μάρ­λεϊ και γελά­ει. Μόνο τα δόντια του ξεχω­ρί­ζουν άσπρα στο σκο­τά­δι. Δεν με νοιά­ζει ποιοί έχουν τα ξενο­δο­χεία και τις ταβέρ­νες. Ιτα­λοί, Πορ­το­γά­λοι, Ολλαν­δοί.. Με νοιά­ζει νάρ­χο­νται τουρίστες. 

Σέρ­φινγκ, κατα­δύ­σεις, ψάρε­μα αυτά κάνουν εδώ. Α εσείς, γκρά­πα, ψάρια, βιβλίο στη θάλασ­σα και ποτά τα βρά­δια ε; No stress δηλα­δή. 24 με 29 βαθ­μούς έχου­με όλο τον χρό­νο και βρέ­χει μόνο τον Σεπτέμ­βρη. 500 χιλιό­με­τρα θάλασ­σα  μέχρι την Αφρική.

Θα πας εκδρο­μή στο νησί με το πρα­κτο­ρείο; Ξέρω τι θα σου δεί­ξουν. Να σου τα πω για να ξέρεις. Θα δεις ένα ορφα­νο­τρο­φείο εδώ στην Σάντα Μαρία πριν ξεκι­νή­σε­τε. Να πάτε καμιά μπο­γιά κάνα στυ­λό. Όλες οι προ­σφο­ρές δεκτές.

Μετά θα δεί­τε ένα χωριου­δά­κι κανα δύο χιλιό­με­τρα από δω με βίλες όπου μένουν Ιτα­λοί και Πορ­το­γά­λοι. Κανείς από μας δεν μπο­ρεί να ζήσει εκεί. Έχει κούρ­σες Μπεμ­βε και Βόλ­βο και τζιπ. Εμείς μένου­με τρεις οικο­γέ­νειες μαζί στο δια­μέ­ρι­σμα και μοι­ρα­ζό­μα­στε το νοί­κι. 200–250 ευρώ είναι το συνη­θι­σμέ­νο. Ναι ίσα με ένα μισθό, μην νομί­ζεις, του­ρι­σμό έχου­με. Αν δεν στρι­μω­χτού­με δεν μπο­ρού­με να έχου­με σπί­τι. Αλλά no stress. Θα δεί­τε μετά μια αγο­ρά ψαριών και έχει και μονά­δα αφα­λά­τω­σης μια που είπα­με το νερό λιγοστό.

Καλύ­τε­ρα εμφια­λω­μέ­νο όμως να πίνε­τε. Θα πάτε μετά στην πρω­τεύ­ου­σα. Ωραία σπί­τια στο κέντρο, με ωραία χρώ­μα­τα. Να τους πεις να δεί­τε την ντε­νε­κε­δού­πο­λη, την φαβέ­λα. Χίλιοι άνθρω­ποι ζουν εκεί χωρίς νερό, χωρίς σχο­λείο, χωρίς αύριο. Να δεί­τε και τα σπί­τια- για­πιά που δεν τα τελειώ­νουν. Ζουν μέσα χωρίς παρά­θυ­ρα, πόρ­τες, κάγκε­λα. Αν τα τελειώ­σουν θα πρέ­πει να πλη­ρώ­σουν φόρο. Μέχρι 20 ευρώ μπο­ρεί να φτά­σει! Δεν τα έχουν όλοι, μην με κοι­τάς με απορία.

Θα πάτε στις αλυ­κές. Όχι στην θάλασ­σα! Στον κρα­τή­ρα του ηφαι­στεί­ου. Το ηφαί­στειο είναι 10 μέτρα κάτω από την επι­φά­νεια της θάλασ­σας. Μπαί­νει το νερό της θάλασ­σας υπό­γεια μέσα στο ηφαί­στειο και όταν έχει πλημ­μυ­ρί­δα ανε­βαί­νει από διά­φο­ρες τρύ­πες και σχη­μα­τί­ζει στην επι­φά­νεια του κρα­τή­ρα 10–15 αβα­θείς λίμνες με 26% αλα­τό­τη­τα. Όταν έχει άμπω­τη τρα­βιέ­ται το νερό προς τα κάτω και μένει το αλά­τι πάνω στην επι­φά­νεια του κρα­τή­ρα και έτσι το μαζεύουν.

Σαλ λένε το νησί. Αλά­τι δηλα­δή. Το μόνο πράγ­μα που παρά­γει. Έχει τόσο αλά­τι το ηφαί­στειο που φτά­νει να σκε­πά­σει τις Άλπεις, έλε­γαν οι Πορ­το­γά­λοι, και ίσως όλη την Αμερική!

Κοί­τα! Οι πρό­γο­νοί μου οι σκλά­βοι έμει­ναν στο νησί και δεν που­λή­θη­καν στην Αμε­ρι­κή και στην Βρα­ζι­λία, για να κου­βα­λά­νε τσου­βά­λια αλά­τι από το ηφαί­στειο μέχρι το λιμά­νι 2,5 χιλιό­με­τρα δρό­μο, πολ­λές φορές την ημέ­ρα. Το στέλ­ναν οι Πορ­το­γά­λοι στην Αμε­ρι­κή και στην Βρα­ζι­λία. Καρά­βια έδε­ναν εδώ από όλες τις χώρες και φόρ­τω­ναν αλά­τι. Μέχρι το 1960. Τότε μπή­κε το αλά­τι στο Χρη­μα­τι­στή­ριο και πάει η αξία του. Τώρα το που­λά­νε σε σακου­λά­κια σαν σου­βε­νίρ. Μερι­κοί του­ρί­στες τσα­λα­βου­τά­νε στο αλα­τι­σμέ­νο νερό για λόγους τόνω­σης της ευε­ξί­ας, έτσι λένε τα πρακτορεία.

Εγώ όμως βγή­κα από το αλά­τι του ηφαιστείου.Έχω και γω κι άλλοι την δική μας κρε­όλ γλώσ­σα, την δική μας μου­σι­κή, τους χορούς μας,τον ρυθ­μό στο αίμα το αφρι­κά­νι­κο, την δική μας κρε­όλ θρη­σκεία βου­ντού, τις φορε­σιές μας. Είμα­στε αλλιώς.

Αλλά “no stress”, βλέ­πεις το γρά­φει παντού, στα ταξί, στις ταβέρ­νες, στα σου­βε­νίρ. Δεν πρέ­πει να έχου­με στρες ε; Μου υπό­σχε­σαι όμως πως τελευ­ταία μέρα θα ρθεις από μένα να πάρεις τα δωρά­κια σου για ανα­μνη­στι­κά και χρι­στου­γεν­νιά­τι­κα έτσι; Μου το υπό­σχε­σαι, ε φίλε μου Πάνοςςς;

________________________________________________________________________________________________

Πάνος Αλεπλιώτης Δημοτικός σύμβουλος Πυλαίας Θεσσαλονίκης 87/90 και 99/2002. Αντιδήμαρχος Πυλαίας από το 1987 έως και το 1990 και από το 1999 έως και το 2000. Εργάστηκε σαν γεωλόγος, περιβαλλοντολόγος και χωροτάκτης στην Ελλάδα και στην Σουηδία