O Φιντέλ Κάστρο για τον σεχταρισμό

Επι­μέ­λεια Βαγ­γέ­λης Γονατάς //

Οι βασι­κό­τε­ρες επα­να­στα­τι­κές οργα­νώ­σεις της Κού­βας ήταν: Movimiento 26 de Julio), Partido Socialista Polular , Directorio Revolucionario, Partido Revolucionario, Partido de Pueblo Cubano, Organizacion Autentica, Federacion Estudiantil Universitaria, Directorio Obrero Revolucionario και άλλες μικρό­τε­ρης ή τοπι­κής εμβέ­λειας. Το 1961 δημιουρ­γεί­ται το ΟRI – Organizaciones Revolucionarias Integradas (ORI) (Eνοποι­η­μέ­νες Επα­να­στα­τι­κές Οργα­νώ­σεις) , με συντο­νι­στή σε εθνι­κό επί­πε­δο τον Ανί­μπαλ Εσκα­λά­ντε, ηγέ­τη του Λαϊ­κού Σοσια­λι­στι­κού Κόμ­μα­τος Κού­βας (πρώ­του Κομ­μου­νι­στι­κού) και εκδό­τη του περιο­δι­κού του κόμ­μα­τος ΗΟΥ (Σήμε­ρα) από τον οποίο αφαι­ρέ­θη­καν οι ηγε­τι­κές αρμο­διό­τη­τες στις αρχές του 1962 λόγω σεχτα­ρι­σμού. Πριν την ίδρυ­ση του Κομ­μου­νι­στι­κού Κόμ­μα­τος της Κού­βας (1965) οι 3 οργα­νώ­σεις Μovimiento de 26 de Julio, Partido Socialista Polular, Directorio Revolucionario που συμ­με­τεί­χαν στο ΟRI δημιούρ­γη­σαν το 1963 το Partido Unido de la Revolución Socialista de Cuba  (PURSC) ( Eνωτι­κό Κόμ­μα της Σοσια­λι­στι­κής Επα­νά­στα­σης). *

Το παρα­κά­τω κεί­με­νο περι­λαμ­βά­νε­ται στην συνέ­ντευ­ξη που έδω­σε ο Φιντέλ τον Μάιο του 1985 στον Βρα­ζι­λιά­νο θεο­λό­γο Φρέϊ Μπέ­το , επι­φα­νή εκπρό­σω­πο της «Θεο­λο­γί­ας της Απε­λευ­θέ­ρω­σης» και εκδό­θη­κε στα ελλη­νι­κά το 1987 από το εκδο­τι­κό “ΓΝΩΣΕΙΣ” με τίτλο «Ο Φιντέλ και η Θρη­σκεία / συνο­μι­λί­ες με τον Φρεϊ Μπέττο».

[…] Σ’ αυτήν την περί­πτω­ση, όταν μιλάω για σεχτα­ρι­σμό είναι για­τί το Κίνη­μά μας είχε παί­ξει το βασι­κό ρόλο στον αγώ­να και στη νίκη και είχε την υπο­στή­ρι­ξη ολό­κλη­ρου του λαού. Αυτό σημαί­νει ότι μπο­ρού­σα­με να προ­σπα­θή­σου­με να υπερ­τε­ρή­σει η δική μας οργά­νω­ση, το δικό μας Κίνη­μα, σαν κλει­δί της Επα­νά­στα­σης. Μπο­ρού­σα­με να πού­με: Ωραία, είμα­στε πιο δυνα­τοί από τις υπό­λοι­πες οργα­νώ­σεις, ας μη μοι­ρα­στού­με τις υπευ­θυ­νό­τη­τες, ας τις ανα­λά­βου­με όλες μόνοι μας. Αυτό έχει συμ­βεί ανα­ρίθ­μη­τες φορές στην ιστο­ρία, σχε­δόν χωρίς εξαί­ρε­ση. Δεν ακο­λου­θή­σα­με όμως αυτό τον δρό­μο. Πιστεύω ότι οι επι­τυ­χί­ες της Επα­νά­στα­σης εξαρ­τώ­νται στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα σε πολ­λές περι­πτώ­σεις από τις σωστές λύσεις, τις σοβα­ρές λύσεις, τις συνε­τές λύσεις.

Ο πρώ­τος σεχτα­ρι­σμός που αρχί­ζω να κατα­πο­λε­μώ, ήταν ο σεχτα­ρι­σμός εκεί­νων που είχα­με πολε­μή­σει μαζί στα βου­νά, για­τί άρχι­ζαν να βλέ­πουν με δια­φο­ρε­τι­κό μάτι εκεί­νους που είχαν πολε­μή­σει στον κάμπο, εκεί­νους που είχαν παλέ­ψει στην παρα­νο­μία. Λέω λοι­πόν. Όχι, αγω­νί­στη­καν πραγ­μα­τι­κά, μπή­καν πραγ­μα­τι­κά σε κιν­δύ­νους, πολ­λές φορές μάλι­στα σε περισ­σό­τε­ρους κιν­δύ­νους από μας. Ίσως δεν περ­πά­τη­σαν όσο περ­πα­τή­σα­με εμείς, ούτε ανέ­βη­καν τα βου­νά που ανε­βή­κα­με εμείς, αλλά καθη­με­ρι­νά διέ­τρε­χαν κιν­δύ­νους. Όταν εμείς γινό­μα­στε κύριοι μιας περιο­χής, μπο­ρού­σαν βέβαια να εμφα­νι­στούν τα αερο­πλά­να και να μας εντο­πί­σουν το χάρα­μα, το δεί­λι, ή το κατα­με­σή­με­ρο. Ηταν άλλου είδους κίν­δυ­νοι, που εμείς ξέρα­με να προ­βλέ­που­με. Οι σύντρο­φοι στην παρα­νο­μία, όμως, διέ­τρε­χαν πολ­λούς κιν­δύ­νους. Πολ­λοί σκο­τώ­θη­καν, ίσως μάλι­στα να σκο­τώ­θη­καν περισ­σό­τε­ροι απ’ ότι στο αντάρ­τι­κο. Φυσι­κά, ο αντάρ­της, ο αγω­νι­στής μιας στρα­τιω­τι­κής μονά­δας απο­κτά περισ­σό­τε­ρη πει­θαρ­χία, πιο συλ­λο­γι­κό πνεύ­μα. Ο άνθρω­πος της παρα­νο­μί­ας είναι κάπως πιο ατο­μι­στής, είναι γενι­κά μόνος, πιο απο­μο­νω­μέ­νος. Θα έλε­γα, ότι η ανοι­χτή πάλη βοη­θά­ει περισ­σό­τε­ρο στην δημιουρ­γία πνεύ­μα­τος συνα­δέλ­φω­σης, πει­θαρ­χί­ας, συλ­λο­γι­κό­τη­τας, απ’ ότι η παρά­νο­μη δουλειά.

Η δεύ­τε­ρη σεχτα­ρι­στι­κή τάση που χρειά­στη­κε να κατα­πο­λε­μή­σου­με, ήταν η τάση της οργά­νω­σής μας, σε σχέ­ση με τις άλλες οργα­νώ­σεις, που είχαν μικρό­τε­ρη δύνα­μη, ήταν πιο μικρές. Αυτό έπρε­πε να απο­φευ­χθεί όχι μόνο με το Λαϊ­κό Σοσια­λι­στι­κό Κόμ­μα, που μετά το Κίνη­μα 26 του Ιού­λη ήταν η οργά­νω­ση που είχε τις περισ­σό­τε­ρες οργα­νω­μέ­νες δυνά­μεις και είχε επιρ­ροή σε τμή­μα­τα της εργα­τι­κής τάξης,  παρ΄ όλο που το δικό μας Κίνη­μα, ο αντάρ­τι­κος στρα­τός μας, διέ­θε­τε τερά­στιο κύρος μέσα στους εργα­ζό­με­νους της χώρας, παρά το γεγο­νός ότι όλα τα συν­δι­κά­τα βρί­σκο­νταν στα χέρια του Μπα­τί­στα, δηλα­δή η συν­δι­κα­λι­στι­κή ηγεσία.

Την 1^η του Γενά­ρη, όταν συμ­βαί­νει το γεγο­νός ακρι­βώς που ανα­φέ­ρα­με, το πρα­ξι­κό­πη­μα στην πρω­τεύ­ου­σα, εμείς ρίχνου­με το σύν­θη­μα της επα­να­στα­τι­κής γενι­κής απερ­γί­ας. Ήταν αυτό που είχα­με σχε­διά­σει πεντέ­μι­σι  χρό­νια πριν, όταν επι­τε­θή­κα­με στην Μον­κά­δα, η ίδια βασι­κή ιδέα. Δια­τά­ξα­με τις μονά­δες να συνε­χί­σουν την προ­έ­λα­ση και από τους εργα­ζό­με­νους της χώρας, από τον λαό, ζητή­σα­με α παρα­λύ­σει όλες τις δρα­στη­ριό­τη­τες. Και τις παρέ­λυ­σαν ολο­κλη­ρω­τι­κά, με εντυ­πω­σια­κή πει­θαρ­χία. Δεν κου­νιό­ταν τίπο­τα στην χώρα. Οι εργα­ζό­με­νοι στους ραδιο­φω­νι­κούς και τηλε­ο­πτι­κούς σταθ­μούς, από την πλευ­ρά τους, συγ­χρό­νι­σαν τον Αντάρ­τι­κο Ραδιο­φω­νι­κό Σταθ­μό, το ραδιο­φω­νι­κό σταθ­μό του Γενι­κού Αρχη­γεί­ου, με όλους τους ραδιο­φω­νι­κούς και τηλε­ο­πτι­κούς σταθ­μούς της χώρας. Τα μόνα που δεν παρέ­λυ­σαν ήταν η τηλε­ό­ρα­ση και το ραδιό­φω­νο, που έμει­ναν συν­δε­δε­μέ­να με τον Αντάρ­τι­κο Ραδιο­φω­νι­κό Σταθ­μό. Ήδη μπο­ρού­σα­με να μιλή­σου­με σ’ ολό­κλη­ρο το λαό, για­τί ήταν τα μόνα κέντρα που δεν στα­μά­τη­σαν. Δηλα­δή υπήρ­χε μια πολύ μεγά­λη ηθι­κή έξαρ­ση στους εργαζόμενους.

Φυσι­κά, το Λαϊ­κό Σοσια­λι­στι­κό Κόμ­μα ήταν η οργά­νω­ση που είχε περισ­σό­τε­ρη κομ­μα­τι­κή πεί­ρα, περισ­σό­τε­ρη πολι­τι­κή οργά­νω­ση, πιο παλιά μέλη. Εμείς είμα­στε μια μικρό­τε­ρη ομά­δα νέων αγω­νι­στών, αυτοί που είχα­με πραγ­μα­το­ποι­ή­σει εκεί­νο τον αγώ­να, αν και είχα­με πολ­λούς νέους συντρό­φους που είχαν συσ­σω­ρεύ­σει σ’ εκεί­νο το στά­διο του αγώ­να μεγά­λες αρετές.

Ύστε­ρα υπήρ­χε το  Επα­να­στα­τι­κό Διευ­θυ­ντή­ριο, οργά­νω­ση που είχε προ­έλ­θει από τους φοι­τη­τές, που αρχη­γός τους ήταν ακρι­βώς ο Χοσέ Αντό­νιο Ετσε­βε­ρία, που μετά τον θάνα­τό τους είχε αντι­κα­τα­στα­θεί από άλλον σύντρο­φο, τον Φάου­ρε Τσο­μόν. Ηταν ήδη τρείς οργα­νώ­σεις που αγωνίζονταν.

Αλλά υπήρ­χαν ακό­μη και όλα τα υπό­λοι­πα κόμ­μα­τα και οργα­νώ­σεις που ήταν ενά­ντια στον Μπα­τί­στα, παρ’ όλο που δεν είχαν πάρει μέρος στην ένο­πλο αγώ­να. Μίλη­σα με όλες τις οργα­νώ­σεις, με όλα τα κόμ­μα­τα, συμπε­ρι­λαμ­βα­νο­μέ­νων και των παλιών κομ­μά­των που είχαν χάσει την υπό­λη­ψή τους, που είχαν απο­μα­κρυν­θεί από την εξου­σία. Ούτε με αυτά δεν θελή­σα­με να είμα­στε σεχτα­ρι­στές. Υψώ­σα­με την σημαία της ενό­τη­τας όλων των δυνάμεων.

Ας πού­με, αν το 95% του λαού ήταν με την Επα­νά­στα­ση, και το Κίνη­μα της 26 Ιού­λη μπο­ρού­σε να έχει το 85% ή το 90% του κόσμου, κι αν ακό­μη ήταν ένα 10% ή 5% που είχαν οι υπό­λοι­ποι, εμείς είπα­με: Χρειά­ζε­ται αυτό το 5%, χρειά­ζε­ται η ενό­τη­τα. Για­τί η ενό­τη­τα δεν είναι μόνο ζήτη­μα ποσο­τι­κό, είναι και ζήτη­μα ποιο­τι­κό σε μια επα­νά­στα­ση. Δεν μετράω αν τα υπό­λοι­πα κόμ­μα­τα ήταν στο 10% ή στο 15% της δύνα­μης. Όχι. Λέω ότι τα υπό­λοι­πα κόμ­μα­τα δίνουν ποιό­τη­τα στην επα­νά­στα­ση, για­τί αυτό σημαί­νει ενό­τη­τα, αυτή είναι η αρχή της ενό­τη­τας. Αν δεν υπε­ρι­σχύ­σει η ενό­τη­τα, όχι μόνο χωρί­ζε­σαι από τα υπό­λοι­πα κόμ­μα­τα, αλλά δημιουρ­γού­νται διαι­ρέ­σεις και μέσα στους κόλ­πους της ίδιας σου της οργά­νω­σης. Αρχί­ζουν να δημιουρ­γού­νται τάσεις, από­ψεις, αντα­γω­νι­σμοί, καμιά φορά και ταξι­κοί. Για­τί το Κίνη­μά μας ήταν πιο ετε­ρο­γε­νές, χαρα­κτη­ρι­ζό­ταν από το γεγο­νός ότι ήταν, όπως και όλη η μεγά­λη μάζα, ο Αμα­ζό­νιος του λαού μέσα σ’ ένα μικρό ρυά­κι. Και σ’ αυτόν τον Αμα­ζό­νιο υπήρ­χαν απ’ όλα, κι από τον ένα τομέα και από τους άλλους.

Εμείς, την αρχή της ενό­τη­τας την εφαρ­μό­σα­με με όλες τις οργα­νώ­σεις. Μπο­ρείς να είσαι σίγου­ρος, ότι όποιος δεν έμει­νε στην Επα­νά­στα­ση, είναι για­τί δεν θέλη­σε να μεί­νει στην Επα­νά­στα­ση, όχι για­τί δεν είχε την ευκαι­ρία να παρα­μεί­νει σ΄ αυτήν. Για­τί δώσα­με σε όλους την ευκαι­ρία. Τότε όμως, άρχι­σαν να επε­νερ­γούν η ανο­μοιο­μορ­φία, οι φιλο­δο­ξί­ες, οι απο­γοη­τεύ­σεις, αρχί­ζει η διαι­ρε­τι­κή και ανα­τρε­πτι­κή πολι­τι­κή των ΗΠΑ, αρχί­ζουν οι συγκρού­σεις των συμ­φε­ρό­ντων και, λογι­κά, πολ­λά από τα κόμ­μα­τα εκεί­να αρχί­ζουν να γέρ­νουν υπέρ των συμ­φε­ρό­ντων των ΗΠΑ, υπέρ των συμ­φε­ρό­ντων της αντίδρασης.

Μένουν βασι­κά οι τρεις οργα­νώ­σεις που πραγ­μα­τι­κά είχαν το μεγα­λύ­τε­ρο κύρος στον αγώ­να:  To Κίνη­μα 26 Ιού­λη, το Λαϊ­κό Σοσια­λι­στι­κό Κόμ­μα. Δηλα­δή το παλιό Κομ­μου­νι­στι­κό Κόμ­μα, και το Επα­να­στα­τι­κό Διευ­θυ­ντή­ριο, η πολι­τι­κή οργά­νω­ση των φοι­τη­τών. Και αμέ­σως αρχί­σα­με να συντο­νί­ζου­με, πριν απ‘ όλα να συντονίζουμε.

Αυτό δεν ήταν εύκο­λο, για­τί μετά υπήρ­ξε σεχτα­ρι­σμός. Εμείς είχα­με κατα­πο­λε­μή­σει το σεχτα­ρι­σμό μας, το ΛΣΚ, όμως, δεν είχε στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα κατα­πο­λε­μή­σει τον δικό του. Υπήρ­ξε σεχτα­ρι­σμός που οδή­γη­σε σε συζη­τή­σεις και κρι­τι­κή, που στην δεδο­μέ­νη στιγ­μή χρειά­στη­κε να ξερι­ζω­θεί. Και στο Διευ­θυ­ντή­ριο μπο­ρεί να υπήρ­ξαν κάποιες εκδη­λώ­σεις σεχτα­ρι­σμού, αλλά τις πρώ­τες μέρες μόνο.

Στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα δημιουρ­γού­νταν μια ενό­τη­τα ανά­με­σα στις δυνά­μεις, μια συνερ­γα­σία, τόσο στη βάση όσο και στην ηγε­σία. Έτσι, λίγους μήνες μετά την Επα­νά­στα­ση αρχί­ζου­με να συγκρο­τού­με μια συλ­λο­γι­κή καθο­δή­γη­ση, όπου εκπρο­σω­πού­νταν οι διά­φο­ρες δυνά­μεις. Στην οργά­νω­ση αυτή, φυσι­κά συμ­με­τεί­χαν όλα τα βασι­κά στε­λέ­χη: O Tσε, Ο Ραούλ, εγώ και μια ομά­δα συντρό­φων του Αντάρ­τι­κου Στρα­τού και του Κινή­μα­τος 26 του Ιού­λη, καθώς και σύντρο­φοι άλλων οργανώσεων.

Η αρχή της συλ­λο­γι­κής ηγε­σί­ας εφαρ­μό­ζε­ται κατά την παρά­δο­ση αμέ­σως μετά την Επα­νά­στα­ση. Έτσι , κι όταν οι οργα­νώ­σεις δεν είχαν ακό­μη ενω­θεί οργα­νι­κά, εμείς πάλι είχα­με συλ­λο­γι­κή καθο­δή­γη­ση, από τον πρώ­το και­ρό της Επα­νά­στα­σης, και σχε­δόν όλα τα μέτρα τα ανα­λύ­α­με και τα συζη­τού­σα­με σ’ αυτήν την κατεύ­θυν­ση. Αυτό σημαί­νει ότι από την πρώ­τη στιγ­μή της Επα­νά­στα­σης, εμείς δημιουρ­γή­σα­με το καθο­δη­γη­τι­κό όργα­νο. Η αρχή αυτή δια­τη­ρεί­ται μέχρι σήμε­ρα. Για­τί αργό­τε­ρα ήρθε η στιγ­μή της συνέ­νω­σης όλων των δυνά­με­ων, της εξα­φά­νι­σης των δια­φό­ρων οργα­νώ­σε­ων και της συγκρό­τη­σης μιας μόνο οργά­νω­σης. Τότε είναι που δημιουρ­γού­νται πρώ­τα οι ΕΕΟ, οι Ενο­ποι­η­μέ­νες Επα­να­στα­τι­κές Οργα­νώ­σεις. Ήταν το πρώ­το βήμα. 

Αυτή την περί­ο­δο υπήρ­ξαν φαι­νό­με­να σεχτα­ρι­σμού. Τι προ­κα­λεί τον σεχτα­ρι­σμό; Το Λαϊ­κό Σοσια­λι­στι­κό Κόμ­μα είχε μια πιο ομοιο­γε­νή οργά­νω­ση από εμάς, για­τί ήταν εργα­τι­κής προ­έ­λευ­σης, με περισ­σό­τε­ρη πολι­τι­κή παι­δεία. Η δική μας οργά­νω­ση ήταν πιο ετε­ρο­γε­νής και με μερι­κές εσω­τε­ρι­κές δυσκο­λί­ες και τάσεις. Τότε είναι που αρχί­ζουν οι σκλη­ρές ενέρ­γειες του ιμπε­ρια­λι­σμού. Μια και ο αριθ­μός στε­λε­χών που είχα­με ήταν σχε­τι­κά περιο­ρι­σμέ­νος, καμιά φορά που χρεια­ζό­ταν να ανα­θέ­σου­με σε κάποιον ένα συγκε­κρι­μέ­νο πολι­τι­κό καθή­κον, που απαι­τού­σε μεγά­λη εμπι­στο­σύ­νη στο στέ­λε­χος, ανα­γκα­ζό­μα­στε να χρη­σι­μο­ποιού­με έναν παλιό κομ­μου­νι­στή. Πολ­λές φορές μας έδι­νε περισ­σό­τε­ρη σιγου­ριά, παρά αν επι­λέ­γα­με  άλλου είδους σύντρο­φο, νεό­τε­ρο και με λιγό­τε­ρη παιδεία.

Εκεί­νοι συνέ­βα­λαν πραγ­μα­τι­κά με πολύ χρή­σι­μα στε­λέ­χη. Στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα δεν συνέ­βα­λαν με μάζες, αν και είχαν. Δεν συγκρί­νο­νταν, όμως, με τις μάζες που είχε το δικό μας Κίνη­μα. Έδω­σαν,  αναμ­φί­βο­λα, σημα­ντι­κή βοή­θεια σε στε­λέ­χη, είναι μεγά­λο προ­σόν να έχεις στε­λέ­χη. Θυμή­σου, ότι από την στιγ­μή που γεν­νιέ­ται μέχρι την ημέ­ρα που θριαμ­βεύ­ει το δικό μας Κίνη­μα, έχουν περά­σει μόλις έξι χρό­νια. Δεν μπο­ρού­σα­με να πού­με ότι είχα­με κίνη­μα με στε­λε­χι­κό δυνα­μι­κό 10,20,25 χρο­νών. Το Σοσια­λι­στι­κό Κόμ­μα είχε δεκά­δες χρό­νια οργά­νω­σης πίσω του, είχε μέλη με καλή ιδε­ο­λο­γι­κή κατάρ­τι­ση· εκεί­νοι έβα­λαν τα στε­λέ­χη. Φυσι­κά και το δικό μας Κίνη­μα προ­σέ­φε­ρε πολ­λά στε­λέ­χη, την πλειο­ψη­φία των στε­λε­χών την έβα­λε το δικό μας Κίνη­μα· αλλά εκεί­νοι συνει­σέ­φε­ραν με πολύ­τι­μα στε­λέ­χη. Το ίδιο και το Διευθυντήριο.

Με την επα­νά­στα­ση ήρθαν και οπα­δοί άλλων οργα­νώ­σε­ων. Οι αρχη­γοί τους έφυ­γαν, όμως ο απλός κόσμος που βρι­σκό­ταν στις γραμ­μές τους έμει­νε. Από τον πολύ περιο­ρι­σμέ­νο αριθ­μό συμπα­θού­ντων που είχαν, ένα μέρος συνέ­χι­σε με την Επα­νά­στα­ση. Λέω πολύ περιο­ρι­σμέ­νος, για­τί η ίδια η επα­να­στα­τι­κή δια­δι­κα­σία, με την λαο­θά­λασ­σα που την ακο­λου­θού­σε, στην ουσία σάρω­σε όλα τα παρα­δο­σια­κά κόμ­μα­τα. Μερι­κοί θα μπο­ρού­σαν να πουν: Έχω 100 που με ακο­λου­θούν, έχω 200. Η Επα­νά­στα­ση είχε εκα­τομ­μύ­ρια ανθρώ­πους που την ακο­λου­θού­σαν. Έτσι,  εφαρ­μό­σα­με την αρχή της ενό­τη­τας, μια βασι­κή αρχή. Άλλη μια βασι­κή αρχή που υπήρ­χε πάντα ήταν η συλ­λο­γι­κή καθο­δή­γη­ση. Πάντα υπήρχε.

Υπήρ­ξαν προ­βλή­μα­τα, όπως σου είπα. Σε κάποια στιγ­μή, το ίδιο το γεγο­νός ότι το Λαϊ­κό Σοσια­λι­στι­κό Κόμ­μα διέ­θε­τε έμπι­στα στε­λέ­χη, επει­δή επρό­κει­το για παλιά μέλη του κόμ­μα­τος, δημιούρ­γη­σε κάποιο σεχτα­ρι­σμό από το παλιό κομ­μου­νι­στι­κό κόμ­μα. Αυτό το πρό­βλη­μα υπήρ­χε κι από πριν. Δεν γεν­νιέ­ται όταν δημιουρ­γεί­ται η ενό­τη­τα. Ήδη στην ίδια την περί­ο­δο της παρα­νο­μί­ας και του αγώ­να ενά­ντια στον Μπα­τί­στα παρου­σιά­ζο­νται μερι­κά τέτοια φαι­νό­με­να μέσα στο παλιό κόμ­μα. Προ­κλή­θη­καν από μερι­κούς ανθρώ­πους με φιλο­δο­ξί­ες και λαθε­μέ­νες μεθό­δους, που εκμε­ταλ­λεύ­τη­καν τις συν­θή­κες της παρα­νο­μί­ας και άρχι­σαν να υπερ­βάλ­λουν. Όταν, λοι­πόν, δημιουρ­γεί­ται η συνέ­νω­ση, τα στοι­χεία αυτά υπάρ­χουν ακό­μη. Ωστό­σο, διορ­θώ­θη­κε χωρίς προ­βλή­μα­τα, χωρίς δυσκο­λία, πάντα κατα­πο­λε­μώ­ντας τον σεχτα­ρι­σμό. Πρώ­τα το σεχτα­ρι­σμό των ανταρ­τών, μετά τον σεχτα­ρι­σμό  στο Κίνη­μά μας, μετά τον σεχτα­ρι­σμό των άλλων οργα­νώ­σε­ων, και ύστε­ρα να κατα­πο­λε­μώ οποια­δή­πο­τε εκδή­λω­ση που μπο­ρού­σε να δημιουργηθεί.

Αν υπήρ­χε σεχτα­ρι­σμός από το Λαϊ­κό Σοσια­λι­στι­κό Κόμ­μα, δεν έπρε­πε να εμφα­νι­στούν άλλοι, για­τί εκεί­νοι υπήρ­ξαν σεχτα­ρι­στές. Ήταν ένας αδιάλ­λα­κτος αγώ­νας για να δια­τη­ρη­θεί η ενό­τη­τα και να κατα­πο­λε­μη­θεί κάθε μορ­φή σεχτα­ρι­σμού. Έτσι προ­χω­ρή­σα­με μέχρι που το 1965 συγκρο­τή­σα­με το Κόμμα.