Stellan Arvidson 1902–1997: Ο ”Πατέρας” της βασικής εκπαίδευσης στην Σουηδία

Γρά­φει ο Πάνος Αλε­πλιώ­της //

Το Σου­η­δι­κό εκπαι­δευ­τι­κό σύστη­μα επί 3 δεκα­ε­τί­ες ήταν από τα πρω­το­πό­ρα της υφη­λί­ου εφά­μιλ­λο των πιο ανα­πτυγ­μέ­νων καπι­τα­λι­στι­κών  χωρών και των χωρών του σοσια­λι­σμού. Μέχρι τις αρχές της δεκα­ε­τί­ας του 90 βρι­σκό­ταν στις τρεις τέσ­σε­ρις  πρώ­τες θέσεις στο σύστη­μα βαθ­μο­λό­γη­σης για να έχει τώρα κατρα­κυ­λή­σει κάτω από την 20 θέση. Ο εμπνευ­στής του βασι­κού και υπο­χρε­ω­τι­κού 9ταξιου σχο­λεί­ου ήταν ο Stellan Arvidson . Tον απο­κά­λε­σαν κατά­σκο­πο, πρά­κτο­ρα της Στά­ζι, ιδιό­μορ­φο και περί­ερ­γο! Εκπαι­δευ­τι­κός ο ίδιος και γυμνα­σιάρ­χης, ιστο­ρι­κός και λογο­τέ­χνης.  Πρό­ε­δρος της Ομο­σπον­δί­ας Σου­η­δών συγ­γρα­φέ­ων από το 50 ‑65 και πρό­ε­δρος των Ασκού­με­νων με την Τέχνη και την λογο­τε­χνία από το 1959 έως το 1970.Το 1933 ήταν βοη­θός καθη­γη­τής στην Γερ­μα­νία και  εκδιώ­χτη­κε σαν ανε­πι­θύ­μη­τος από τους Ναζί.  Από το 1957  έως και το 1968 ήταν βου­λευ­τής με το κόμ­μα των Σοσιαλ­δη­μο­κρα­τών. Από το 69- 87 πρό­ε­δρος του συν­δέ­σμου φιλί­ας Σου­η­δί­ας και Λαϊ­κής Δημο­κρα­τί­ας της Γερ­μα­νί­ας. Από το 69 μέχρι το 73 μέλος της μόνι­μης επι­τρο­πής για την ανα­γνώ­ρι­ση της DDR.  Το 1972 πρω­το­στά­τη­σε στην ίδρυ­ση της Επι­τρο­πής Ειρή­νης και ήταν μέλος του Παγκό­σμιου Συμ­βού­λιου Ειρή­νης. Τιμή­θη­κε με πολ­λά κρα­τι­κά βρα­βεία από την Σοσια­λι­στι­κή Γερ­μα­νία που πίστευε και δια­κή­ρυτ­τε πως ήταν ”η πρω­το­πό­ρα κρα­τι­κή υπό­στα­ση που έφτια­ξε ποτέ ο άνθρω­πος”. Ανα­γο­ρεύ­τη­κε επί­τι­μος καθη­γη­τής του Πανε­πι­στή­μιου του Ρόστοκ το 69 και αργό­τε­ρα προ­φέ­σο­ρας του Πανε­πι­στή­μιου Greifswalds από εκεί που τον έδιω­ξαν οι Ναζί. Ο Stellan Arvidson ήταν μέλος της Επι­τρο­πής για την δια­μόρ­φω­ση της εκπαί­δευ­σης στην Σου­η­δία από το 1946 και στή­ρι­ξε την μεταρ­ρύθ­μι­ση και σαν βου­λευ­τής αλλά και αργό­τε­ρα μέχρι το 1960 που έγι­νε νόμος το Ενιαίο, πολυ­κλα­δι­κό Υπο­χρε­ω­τι­κό Εννια­τά­ξιο Σχολείο.

Οι περισ­σό­τε­ρες ιδέ­ες του προ­ήρ­θαν από την Λαϊ­κή Δημο­κρα­τία της Γερ­μα­νί­ας και το σοσια­λι­στι­κό εκπαι­δευ­τι­κό της σύστη­μα. Στον ευχα­ρι­στή­ριο λόγο του όταν έγι­νε προ­φέ­σο­ρας παρα­δέ­χτη­κε πως ενώ οι ιδέ­ες του είχαν παρ­θεί από τον σοσια­λι­σμό δύσκο­λα μπο­ρού­σαν να εφαρ­μο­στούν στον καπι­τα­λι­σμό, είναι εφή­με­ρες κατα­κτή­σεις , αλλά του­λά­χι­στον έδω­σαν την ευκαι­ρία σε πολ­λά παι­διά των εργα­τών να μορ­φω­θούν παρα­πέ­ρα αφού η μεταρ­ρύθ­μι­ση άνοι­ξε τις πόρ­τες για τα φτω­χά στρώ­μα­τα. Την δεκα­ε­τία του 90 όταν άρχι­σε η τμη­μα­τι­κή ιδιω­τι­κο­ποί­η­ση της παι­δεί­ας, η εισα­γω­γή του αντα­γω­νι­σμού ανά­με­σα στα παι­διά μαθη­τές, ο αντα­γω­νι­σμός του ατο­μι­κού και δια­φο­ρο­ποι­η­μέ­νου μισθού μετα­ξύ των δασκά­λων, όταν τα συμ­φέ­ρο­ντα των εται­ριών άρχι­σαν να καθο­ρί­ζουν το περιε­χό­με­νο των σπου­δών άρχι­σε η κατρα­κύ­λα του εκπαι­δευ­τι­κού συστή­μα­τος και οι ταξι­κές δια­φο­ρές έγι­ναν πιο εμφα­νείς. Έτσι πάρ­θη­καν πίσω πολ­λές από τις ιδέ­ες του Stellan Arvidson που είχαν σαν σύν­θη­μα «την ανά­πτυ­ξη της δια­φο­ρε­τι­κό­τη­τας μέσα από το κοι­νό καλό της τάξης». Ένας μεγά­λος Σου­η­δός ειδε την αγα­πη­μέ­νη του DDR να αλλά­ζει προ­σα­να­το­λι­σμό, λυπή­θη­κε για την πτώ­ση του τεί­χους και μέχρι το τέλος της ζωής του υπε­ρα­σπι­ζό­ταν τον σοσια­λι­σμό, όπως  ήταν από τους λίγους που υπε­ρα­σπί­στη­κε την Σ. Ένω­ση στην περί­πτω­ση του Αφγα­νι­στάν δεχό­με­νος αμεί­λι­κτη κρι­τι­κή, χωρίς ο ίδιος ποτέ να παρα­δε­χτεί ότι ήταν κομμουνιστής.

________________________________________________________________________________________________

Πάνος Αλεπλιώτης Δημοτικός σύμβουλος Πυλαίας Θεσσαλονίκης 87/90 και 99/2002. Αντιδήμαρχος Πυλαίας από το 1987 έως και το 1990 και από το 1999 έως και το 2000. Δούλεψα σαν γεωλόγος, περιβαλλοντολόγος και χωροτάκτης. Από το 2011 μένω στην Σουηδία στην πόλη Σβεγκ και δουλεύω στον δήμο της Χεργιεντάλεν σαν διευθυντής τεχνικών και κοινωνικής υποδομής.