Σχετικά με τη δολοφονία του Γιώργου Βουτυρά, προέδρου του Εργατικού Κέντρου Νάουσας (17/4/1946)

Γρά­φει ο Αλέ­κος Χατζη­κώ­στας //

Συμπλη­ρώ­θη­καν φέτος τα 70 χρό­νια από τη δολο­φο­νία του Προ­έ­δρου του Εργα­τι­κού Κέντρου Νάου­σας Γιώρ­γου Βου­τυ­ρά. Στο σημεί­ω­μα μας αυτό θα στα­θού­με στη δολο­φο­νία του με βάση τη σχε­τι­κή αρθρο­γρα­φία του ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗ της εποχής.

Ο Γιώρ­γος Βου­τυ­ράς ήταν πρό­σφυ­γας από την Υοζ­γά­τη του Δυτι­κού Πόντου, γεν­νή­θη­κε το 1899, και ήρθε το 1924 στην Ελλά­δα (Κοζά­νη) μαζί με τη γυναί­κα του. Το 1930 μετα­κό­μι­σε στη Νάου­σα, το «Μικρό Μάν­τζε­στερ», όπως απο­κα­λού­νταν λόγω των πολ­λών βιο­μη­χα­νιών της και εργα­ζό­ταν στο κλω­στο­ϋ­φα­ντουρ­γείο «Λανα­ρά — Κύρ­τση και ΣΙΑ ΑΕ».

Για τη δρά­ση του στο πλαί­σιο της συνο­λι­κής ανά­πτυ­ξης του εργα­τι­κού κινή­μα­τος στην περιο­χή κατά την περί­ο­δο της κατο­χής, ο συγ­γρα­φέ­ας Στέρ­γιος Απο­στό­λου («Η κομ­μα­τι­κή οργά­νω­ση Νάου­σας και το Πανελ­λή­νιο Αρι­στε­ρό Κίνη­μα 1918–1937» καθώς και στο «Η Νάου­σα στη δίνη του Εμφυ­λί­ου Πολέ­μου 194501949») ανα­φέ­ρει: Τους 12 Αυγού­στου 1943 συνήλ­θαν στη Νάου­σα σε Γενι­κή Συνέ­λευ­ση τα μέλη των διοι­κή­σε­ων των σωμα­τεί­ων α) «ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΕΡΓΑΤΩΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΝΑΟΥΣΗΣ»,εκπροσωπούμενος από τον πρό­ε­δρό του Γεώρ­γιο Βου­τυ­ρά και τον γραμ­μα­τέα Θεό­δω­ρο Τσά­τσα, β) «ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΑΡΤΕΡΓΑΤΩΝ ΝΑΟΥΣΗΣ», εκπρο­σω­πού­με­νος από τον πρό­ε­δρό του Χαρά­λα­μπο Μωυ­σί­δη και τον γραμ­μα­τέα Ιωάν­νη Μάνο (Ζηση­μά­νο) και γ) «ΣΩΜΑΤΕΙΟ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ ΚΑΦΕΖΥΘΕΣΤΙΑΤΟΡΙΩΝ ΝΑΟΥΣΗΣ Η ΝΕΑ ΕΛΛΑΣ»,εκπροσωπούμενο από τον πρό­ε­δρό του Μιχα­ήλ Κατσιώ­κα­λη και τον γραμ­μα­τέα Ανα­στά­σιο Γεωργουσόπουλο.

Ολοι οι παρα­πά­νω, εξου­σιο­δο­τη­μέ­νοι από τα κλα­δι­κά τους σωμα­τεία, προ­χώ­ρη­σαν στην επί­ση­μη ανα­γνώ­ρι­ση του ήδη υφι­στά­με­νου από το Νοέμ­βρη του 1937 άτυ­που «ΕΘΝΙΚΟΥ ΕΡΓΑΤΟΫΠΑΛΛΗΛΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΝΑΟΥΣΗΣ».Κατά τη Γενι­κή αυτή Συνέ­λευ­ση εκλέ­χτη­κε προ­σω­ρι­νή Διοί­κη­ση απο­τε­λού­με­νη από τα μέλη: Αλέ­ξαν­δρος (Χατζή) Μαλού­σης, πρό­ε­δρος, Θεό­δω­ρος Τσά­τσας, αντι­πρό­ε­δρος, Γεώρ­γιος Βου­τυ­ράς, γενι­κός γραμ­μα­τέ­ας, Ιωάν­νης Μάνος (Ζηση­μά­νος) ταμί­ας, Μιχα­ήλ Κατσιώ­κα­λης, σύμβουλος.

Οι συμ­με­τέ­χο­ντες στην ιδρυ­τι­κή Γενι­κή Συνέ­λευ­ση του «ΕΘΝΙΚΟΥ ΕΡΓΑΤΟΫΠΑΛΛΗΛΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΝΑΟΥΣΗΣ» Γεώρ­γιος Βου­τυ­ράς, Θεό­δω­ρος Τσά­τσας, Χαρά­λα­μπος Μωυ­σί­δης και Ιωάν­νης Μάνος (Ζηση­μά­νος) ήταν μέλη του ΕΑΜ Νάου­σας. Το τοπι­κό Εργα­το­ϋ­παλ­λη­λι­κό Κέντρο, σε στε­νή συνερ­γα­σία με τα κλα­δι­κά σωμα­τεία και τους εργο­στα­σια­κές επι­τρο­πές που είχαν συγκρο­τη­θεί σε κάθε βιο­μη­χα­νία τους πόλης, κήρυ­ξε γενι­κή απερ­γία των εργα­τών τους 9 Σεπτέμ­βρη 1943 με οικο­νο­μι­κά και άλλα αιτή­μα­τα. Στην κίνη­ση αυτή πρω­το­στά­τη­σε ο «ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΕΡΓΑΤΩΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΝΑΟΥΣΗΣ», ένα από τα ισχυ­ρό­τε­ρα κλα­δι­κά σωμα­τεία με πρό­ε­δρο τον Γεώρ­γιο Βου­τυ­ρά και γραμ­μα­τέα τον Θεό­δω­ρο Τσά­τσα. Μέσα στο 1944, δύο ή τρεις μήνες πριν απο­χω­ρή­σουν οι Γερ­μα­νοί από τη Νάου­σα τον Σεπτέμ­βρη του ιδί­ου έτους, συγκα­λεί­ται Γενι­κή Συνέ­λευ­ση των σωμα­τεί­ων του «ΕΘΝΙΚΟΥ ΕΡΓΑΤΟΫΠΑΛΛΗΛΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΝΑΟΥΣΗΣ» και διε­νερ­γού­νται αρχαι­ρε­σί­ες για την ανά­δει­ξη νέου Διοι­κη­τι­κού Συμβουλίου.

Στο νέο ΔΣ πρό­ε­δρος ανέ­λα­βε ο Γεώρ­γιος Βου­τυ­ράς, γενι­κός γραμ­μα­τέ­ας ο Στέρ­γιος Μπέ­σιος, ειδι­κός γραμ­μα­τέ­ας ο Κώστας Παγιάν­τζας, ενώ οι λοι­πές θέσεις ευθύ­νης κατα­νε­μή­θη­καν τους συμ­βού­λους – μέλη του ΔΣ Μωυ­σί­δη Χαρά­λα­μπο, Παλα­μά Δημή­τριο, Τέσ­σα Θωμά, Ζαχα­ρά­κη Θωμά, Αδα­μί­δη Νικό­λαο, Σαβ­βα­τό­που­λο Χρυ­σό­στο­μο και Ρού­σο Αντώ­νιο. Με τρο­πο­ποί­η­ση του κατα­στα­τι­κού, η οποία ακο­λού­θη­σε, διε­γρά­φη από τον τίτλο η λέξη «ΕΘΝΙΚΟΝ»και παρέ­μει­νε έκτο­τε ως «ΕΡΓΑΤΟΫΠΑΛΛΗΛΙΚΟΝ ΚΕΝΤΡΟΝ ΝΑΟΥΣΗΣ».

Μετά την απε­λευ­θέ­ρω­ση η νέα Διοί­κη­ση προ­χω­ρά στη εξυ­γί­αν­ση του συν­δι­κα­λι­στι­κού κινή­μα­τος, καθώς και στην λει­τουρ­γία των εργο­στα­σί­ων της περιο­χής χωρίς τους εργο­δό­τες τους που είχαν φύγει για Αθή­να και Θεσ­σα­λο­νί­κη, με στό­χο την εξυ­πη­ρέ­τη­ση των ανα­γκών του πλη­θυ­σμού αλλά και του ΕΛΑΣ που συνέ­χι­ζε τον αγώ­να για την απε­λευ­θέ­ρω­ση της χώρας. Μετά και την υπο­γρα­φή τους Συν­θή­κης τους Βάρ­κι­ζας, τα εργο­στά­σια τους Νάου­σας θα επα­νέλ­θουν στο προη­γού­με­νο «καθε­στώς» τους λει­τουρ­γί­ας τους.

Για τη δολο­φο­νία του

-Στην πρώ­τη ανα­φο­ρά του ο ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ (18/4/1946) ανα­φέ­ρει: «Θεσ­σα­λο­νί­κη 17. Τηλε­γρά­φη­μα από τη Νάου­σα ανα­φέ­ρει ότι σήμε­ρα το πρωί στις 10 ο χίτης Αχιλ­λέ­ας Αντω­νί­ου μπρά­βος του βιο­μή­χα­νου Λανα­ρά πυρο­βό­λη­σε με πιστό­λι από κοντά τον πρό­ε­δρο του Εργα­τι­κού Κέντρου Νάου­σας Γιώρ­γο Βου­τυ­ρά και τον σκό­τω­σε. Η δολο­φο­νία ξεσή­κω­σε κύμα αγα­νά­κτη­σης μέσα στους εργά­τες της Νάου­σας, Έδεσ­σας και Θεσ­σα­λο­νί­κης. Στη Νάου­σα κηρύ­χθη­κε απερ­γία δια­μαρ­τυ­ρί­ας.  Αύριο θα κηρυ­χθεί απερ­γία δια­μαρ­τυ­ρί­ας στην Έδεσ­σα. Η αστυ­νο­μία της Νάου­σας απα­γό­ρευ­σε να γίνει δημό­σια η κηδεία του θύμα­τος και σύγ­χρο­να εξα­πό­λυ­σε άγρια τρο­μο­κρα­τία σε ολό­κλη­ρη την πόλη. Έβγα­λε δια­τα­γή ότι όποιος κυκλο­φο­ρεί πέρα από τις 7 το από­γευ­μα θα πυρο­βο­λεί­ται. Είκο­σι λεφτά πριν από το φόνο σκο­τώ­θη­κε από αγνώ­στους ο μοναρ­χι­κός Πατρώ­νας. Η γνώ­μη που επι­κρα­τεί είναι ότι οι ίδιοι που σχε­δί­α­σαν και εξε­τέ­λε­σαν τη δολο­φο­νία του Βου­τυ­ρά σκό­τω­σαν και τον Πατρώ­να για να δεί­ξουν ότι η δολο­φο­νία του προ­έ­δρου του Εργα­τι­κού Κέντρου Νάου­σας οφεί­λε­ται σε αντί­ποι­να. Το Εργα­τι­κό Κέντρο Θεσ­σα­λο­νί­κης με ανα­κοί­νω­ση του καλεί τον εργα­ζό­με­νο λαό να στα­μα­τή­σει με τη δύνα­μη του τα δολο­φο­νι­κά χέρια και με στά­σεις και απερ­γί­ες να απα­ντή­σει αποφασιστικά».

-Την επό­με­νη μέρα (19/4) η δολο­φο­νία γίνε­ται πρω­το­σέ­λι­δη είδη­ση στο ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗ με χαρα­κτη­ρι­στι­κό τίτλο: «ΕΝΤΟΝΗ ΔΙΑΜΑΡΤΥΡΙΑ ΕΡΓΑΤΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΩΣΕΩΝ ΓΙΑ ΤΗ ΔΟΛΟΦΟΝΙΑ ΤΗΣ ΝΑΟΥΣΑΣ. ΟΙ ΕΡΓΑΤΕΣ ΑΠΟΦΑΣΙΣΜΕΝΟΙ ΝΑ ΠΡΟΣΤΑΤΕΨΟΥΝ ΤΗ ΖΩΗ ΤΟΥΣ». Στο σχε­τι­κό δημο­σί­ευ­μα ανα­φέ­ρο­νται τα εξής: « Η δολο­φο­νία του προ­έ­δρου του Εργα­τι­κού Κέντρου Νάου­σας Βου­τυ­ρά προ­κά­λε­σε μεγά­λη αγα­νά­κτη­ση ανά­με­σα στους εργά­τες και υπάλ­λη­λους. Τα δολο­φο­νία αυτή που είναι συνέ­χεια πολ­λών άλλων οι εργά­τες την απο­δί­δουν σε προ­με­λε­τη­μέ­νο σχέ­διο της κυβέρ­νη­σης, των Άγγλων και των βιο­μη­χά­νων να εξο­ντώ­σουν τα συν­δι­κα­λι­στι­κά τους στε­λέ­χη ώστε να εφαρ­μο­στεί ευκο­λό­τε­ρα η πολι­τι­κή τους που απο­βλέ­πει στην έντα­ση της εκμε­τάλ­λευ­σης του λαού. Επα­να­λαμ­βά­νε­ται δε ότι η τρο­μο­κρα­τία κα οι δολο­φο­νί­ες θα φέρουν την ανά­γκη στους εργά­τες να πάρουν τα απα­ραί­τη­τα μέτρα άμυ­νας για τη ζωή τους. Η διοί­κη­ση της Συνο­μο­σπον­δί­ας Εργα­τών στη σημε­ρι­νή της έκτα­κτη σύσκε­ψη θα πάρει απο­φά­σεις για τα δια­βή­μα­τα που θα κάμει απ’ αφορ­μή την προ­με­λε­τη­μέ­νη αυτή δολο­φο­νία» Στη συνέ­χεια ανα­φέ­ρει τηλε­γρα­φή­μα­τα δια­μαρ­τυ­ρί­ας που έστει­λαν στην κυβέρ­νη­ση τα Εργα­τι­κά Κέντρα Αθή­νας, Πει­ραιά καθώς και η Ομο­σπον­δία Κλωστοϋφαντουργών.

-Την ίδια μέρα στη 2η σελί­δα του ο ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ ανα­φέ­ρει: «ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 18. Από τη Νάου­σα τηλε­γρα­φούν ότι εξα­κο­λου­θεί ο ανα­βρα­σμός για την άγρια δολο­φο­νία του προ­έ­δρου του Εργα­τι­κού Κέντρου Βου­τυ­ρά. Δια­πι­στώ­θη­κε ότι η δολο­φο­νία ήταν προ­σχε­δια­σμέ­νη . Τρεις μέρες πριν από τη δολο­φο­νία δια­δι­δό­τα­νε σ’όλη τη Νάου­σα ότι θα εκτε­λε­σθεί ο πρό­ε­δρος του Εργα­τι­κού Κέντρου και άλλα δημο­κρα­τι­κά στε­λέ­χη. Ο δολο­φό­νος είναι Αλβα­νό­βλα­χος όργα­νο του Λαναρά».

-Ο ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ στις 20/4 σε αντα­πό­κρι­ση του με τίτλο : «ΔΙΑΜΑΡΤΥΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΑΝΑΝΔΡΗ ΔΟΛΟΦΟΝΙΑ ΤΟΥ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΝΑΟΥΣΑΣ» αφού ανα­φέ­ρει τηλε­γρα­φή­μα­τα δια­μαρ­τυ­ρί­ας από το Εργα­τι­κό Κέντρο Θεσ­σα­λο­νί­κης, την Ομο­σπον­δία Ηλε­κτρι­σμού, Τρο­χιο­δρο­μι­κών Θεσ­σα­λο­νί­κης, Υδραυ­λι­κών, Σιδη­ρουρ­γών, παρου­σιά­ζει και τα εξής σχε­τι­κά με την κατά­στα­ση που επι­κρα­τεί στη Νάου­σα: «Η ΝΑΟΥΣΑ ΞΑΝΑΖΕΙ Τις ΜΕΡΕΣ ΚΑΤΟΧΗΣ. ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 19.Χθες το πρωί αντι­προ­σω­πεία του Εργα­τι­κού Κέντρου Θεσ­σα­λο­νί­κης πήγε στη Νάουσα.Ο Έπαρ­χος απέ­φυ­γε την επα­φή με την αντι­προ­σω­πεία η οποία παρου­σιά­στη­κε στο Δήμαρ­χο και το Διοι­κη­τή της Χωρο­φυ­λα­κής και δια­μαρ­τυ­ρή­θη­κε από μέρους της εργα­τι­κής τάξης για την προ­σχε­δια­σμέ­νη δολο­φο­νία του Βου­τυ­ρά. Στο μετα­ξύ η τρο­μο­κρα­τία εντεί­νε­ται. Πιά­στη­καν δικη­γό­ροι, δάσκα­λοι, επαγ­γελ­μα­τί­ες καθώς και τα μέλη της νομαρ­χια­κής του ΑΚΕ. Στην πόλη μας κατέ­βη­καν σε δίω­ρη στά­ση σ’ ένδει­ξη δια­μαρ­τυ­ρί­ας για τον φόνο του Βου­τυ­ρά οι τρο­χιο­δρο­μι­κοί, σιδη­ρο­δρο­μι­κοί, κλω­στο­ϋ­φα­ντουρ­γοί , μηχανουργοί»

-Ο ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ στις 21/4/1946 δημο­σιεύ­ει σχε­τι­κή από­φα­ση της ΓΣΕΕ που με αφορ­μή και τη δολο­φο­νία Βου­τυ­ρά, αλλά και το όργιο τρο­μο­κρα­τί­ας που έχει εξα­πο­λυ­θεί σ’ ολό­κλη­ρη τη χώρα που ανά­με­σα στ΄ άλλα τονί­ζει: «…Σε οποια­δή­πο­τε περι­φέ­ρεια ή πόλη εκδη­λω­θούν τρο­μο­κρα­τι­κές επι­θέ­σεις ενά­ντια στις εργα­τι­κές και υπαλ­λη­λι­κές οργα­νώ­σεις , ενά­ντια σε στε­λέ­χη και μέλη των εργα­το­ϋ­παλ­λη­λι­κών οργα­νώ­σε­ων η εργα­τιά πρέ­πει να αντι­με­τω­πί­σει οργα­νω­μέ­να κι’ απο­φα­σι­στι­κά με συγκε­ντρώ­σεις δια­μαρ­τυ­ρί­ας και απερ­γί­ες. Ο φασι­σμός φέρ­νει την κατα­στρο­φή της εργα­τι­κής τάξης και του λαού μας . Οι αντι­δρα­στι­κές δυνά­μεις με τη φασι­στι­κή τρο­μο­κρα­τία επι­διώ­κουν να εγκα­θι­δρύ­σουν στη χώρα μας ένα ολο­κλη­ρω­μέ­νο φασι­στι­κό καθε­στώς . Στην πάλη που διε­ξά­γει ο Ελλη­νι­κός λαός για να απο­τρέ­ψει τον κίν­δυ­νο αυτό η εργα­τι­κή τάξη θα ρίξει όλο το βάρος της και θα δώσει όλες της τις δυνά­μεις. Για τη Διοί­κη­ση της ΓΣΕΕ Δ. Παραρήγας.

Σύμ­φω­να με τον συγ­γρα­φέα Σ. Απο­στό­λου (Η Νάου­σα στη δίνη του Εμφυ­λί­ου Πολέ­μου) ο δολο­φό­νος του προ­σή­χθη σε δίκη το 1947. Εκεί μέσω μαρ­τυ­ριών (π.χ ο αρτερ­γά­της Χ. Μωυ­σί­δης, μέλος του Δ.Σ του Εργα­τι­κού Κέντρου) που δέχτη­κε και απει­λές ότι «θα έχει την τύχη του Βου­τυ­ρά». Απο­δεί­χτη­κε η ενο­χή του. Όμως όπως ελέ­χθη στο δικα­στή­ριο αυτός και αν ακό­μη διέ­πρα­ξε τη δολο­φο­νία του Βου­τυ­ρά, θα πρέ­πει να αθω­ω­θεί, επει­δή εκι­νή­θη από «πατριω­τι­κά και εθνι­κό­φρο­να ελα­τή­ρια». Όμως ήταν ανα­με­νό­με­νο ο Αχιλ­λέ­ας Αντω­νί­ου απηλ­λά­γη της κατη­γο­ρί­ας ως δολο­φό­νος του Γεωρ­γί­ου Βου­τυ­ρά και αφέ­θη ελεύ­θε­ρος. Η κλω­στο­ϋ­φα­ντουρ­γι­κή μονά­δα στην οποία εργά­ζο­νταν από απλό εργά­τη τον προ­ή­γα­γε, τοπο­θε­τώ­ντας αυτόν ως φύλακα».

Με από­φα­ση της διοί­κη­σής του ΕΚΝ πριν 30 χρό­νια οι οικο­δό­μοι χτί­ζουν το βάθρο και οι καλ­λι­τέ­χνες φτιά­χνουν την προ­το­μή του στο προ­αύ­λιο του Εργα­τι­κού Κέντρου Νάου­σας. Η μορ­φή του Γιώρ­γη Βου­τυ­ρά θα μεί­νει σύμ­βο­λο παντο­τι­νό, του ταξι­κού αγώ­να, σύμ­βο­λο τιμής για τα μικρά και μεγά­λα δίκαια της εργα­τι­κής τάξης της Νάουσας.

Αλέκος Χατζηκώστας

Δημο­σιο­γρά­φος και εκδό­της της εφη­με­ρί­δας «Η Άλλη Άπο­ψη της Ημα­θί­ας» και του alli-apopsi.gr. Άρθρα του έχουν δημο­σιευ­τεί σε εφη­με­ρί­δες, περιο­δι­κά και site εδώ και δεκα­ε­τί­ες, ενώ έχει συμ­με­τά­σχει με ειση­γή­σεις σε μια σει­ρά ιστο­ρι­κά συνέ­δρια και ημε­ρί­δες. Έχει εκδώ­σει 9 βιβλία και συμ­με­τέ­χει σε συλ­λο­γι­κούς τόμους.