Το στοίχημα

Γρά­φει ο Δημή­τρης Α. Δημη­τριά­δης //

Η ιδιο­μορ­φία των τελευ­ταί­ων χρό­νων είναι ότι για τη νεο­λαία δεν υπάρ­χει προ­ο­πτι­κή. Είναι αυτό το περιρ­ρέ­ον ασφυ­κτι­κό κλί­μα που κάνει τα όνει­ρα να κρύ­βο­νται και τις πολύ­μορ­φες ανά­γκες της νεο­λαί­ας να μένουν συνε­χώς ανι­κα­νο­ποί­η­τες και κατα­πιε­σμέ­νες. Ίσως γι’ αυτό γίνε­ται και πιο επι­θε­τι­κή, διεκ­δι­κώ­ντας το ζωτι­κό χώρο που θα έπρε­πε να της ανήκει.

Πολ­λοί δια­νοη­τές του και­ρού μας έχουν ανα­ζη­τή­σει τις ρίζες της νεα­νι­κής άρνη­σης και αντί­δρα­σης σε φιλο­σο­φι­κά αίτια. Ίσως έχουν δίκιο. Πάντως, είναι γεγο­νός ότι υπάρ­χουν αίτια πιο αντι­κει­με­νι­κά, περισ­σό­τε­ρο απτά, ώστε να μη χρειά­ζε­ται να περι­πλα­νη­θού­με σε φιλο­σο­φι­κούς λαβυ­ρίν­θους. Αίτια που αντι­κρί­ζου­με καθη­με­ρι­νά και που σαν το φαι­νό­με­νο της όξι­νης βρο­χής πέφτουν επά­νω στη νεο­λαία και ξεραί­νουν κυριο­λε­κτι­κά την ψυχή της.

Όπως ανά­με­σα στους άστε­γους την Νέας Υόρ­κης εξα­πλώ­θη­κε ένα ανθη­ρό παρα­ε­μπό­ριο κορ­δο­νιών, παπλω­μά­των και χαρ­τό­κου­των, έτσι και στους νέους του σήμε­ρα πωλού­νται τα σύμ­βο­λα της νέας εξα­θλί­ω­σης, οι ιδε­ο­λο­γί­ες των σλά­κερ, τα σικά­τα κου­ρέ­λια των γκραντζ, ένα πλα­στό όρα­μα που μοιά­ζει όμως προσιτό.

Ποτέ οι άνθρω­ποι δεν είχαν τόσες ασφά­λειες, μα ποτέ δεν ένιω­σαν τόσο ανα­σφα­λείς όσο σήμε­ρα. Οι νέοι αντι­κρί­ζουν έναν κόσμο που δεν τους παρέ­χει την παρα­μι­κρή εγγύ­η­ση, το παρα­μι­κρό στοι­χείο θαλ­πω­ρής και ηρε­μί­ας. Πιο ‘’ξένοι’’ και από τους ήρω­ες του Καμύ, πιο ‘’αταί­ρια­στοι’’ και από τους ‘’Αταί­ρια­στους’’ του Φράν­σις Κόπο­λα, απρο­σάρ­μο­στοι σαν τον Κάφ­κα, παρα­τη­ρούν με φρί­κη να πέφτουν στο χρη­μα­τι­στή­ριο των αξιών οι τιμές των μετο­χών της ανθρώ­πι­νης οντό­τη­τας, που έχει μετα­βλη­θεί σε μια Ανώ­νυ­μη Εται­ρεία ή σε μια Εται­ρεία Περιο­ρι­σμέ­νης Ευθύνης.

Το δεδο­μέ­νο, λοι­πόν, για την ώρα, είναι η οργή που συχνά οι νέοι κρα­τά­νε μέσα τους, το ‘’δεν πάει άλλο’’, η απόρ­ρι­ψη ενός ήδη γκρί­ζου παρό­ντος ή ενός μάλ­λον δυσοί­ω­νου μέλ­λο­ντος, καθώς η προ­σπά­θεια των από πάνω ‘’παί­ζει’’ κυρί­ως σε δύο μέτω­πα: Το ένα είναι ο εκσυγ­χρο­νι­σμός του ψέμα­τος, η αφο­μοί­ω­ση στοι­χεί­ων της πραγ­μα­τι­κό­τη­τας σε συν­δυα­σμό με ανα­κυ­κλω­μέ­να κλι­σέ, έτσι ώστε να δημιουρ­γεί­ται ένα πιο αλη­θο­φα­νές κοκτέιλ. Το άλλο μέτω­πο, που εναλ­λάσ­σε­ται με το πρώ­το, είναι η κατα­στο­λή κάθε προ­σπά­θειας αντί­στα­σης εκεί ακρι­βώς που πρω­το­γεν­νιέ­ται: Μέσα στα κεφά­λια των ανθρώ­πων. Η επι­βο­λή αυτή προ­βάλ­λε­ται, συνή­θως, σαν ρεα­λι­σμός, σαν ‘’έτσι είναι τα πράγ­μα­τα’’, σαν κάτι δεδο­μέ­νο που δεν αλλάζει.

Σε αυτό το έδα­φος συγκρού­ο­νται οι τάσεις της ενσω­μά­τω­σης και της αντί­στα­σης. Η και­νούρ­για γενιά είναι ερω­τη­μα­τι­κό, που μοιά­ζει συχνά με ατο­μι­κή βόμ­βα. Βόμ­βα, λόγω της τρο­με­ρής εκρη­κτι­κό­τη­τας που περιέ­χει, αλλά ατο­μι­κή καθώς ένας νέος ατο­μι­σμός κυριαρ­χεί. Εσω­τε­ρι­κεύ­ει τις αντι­θέ­σεις κάνο­ντας τον κάθε χαρα­κτή­ρα να ζει μια δρα­μα­τι­κή δια­πά­λη. Μεγα­λώ­νει σε μια κοι­νω­νία που όλα γίνο­νται δήθεν, που η εικο­νι­κή πραγ­μα­τι­κό­τη­τα δεν υπάρ­χει μόνο στην οθό­νη, αλλά βγαί­νει στη ζωή κάνο­ντας τίπο­τα να μην μοιά­ζει αλη­θι­νό, τίπο­τα να μην βιώ­νε­ται. ‘’Κοί­τα­ξε, αλλά μην αγγί­ζεις’’, ‘’φαντά­σου, αλλά μη ζεις’’ λέει η κοι­νω­νία του θεάματος.

Ωστό­σο, δίπλα σε όλα αυτά, οι αξί­ες και τα ορά­μα­τα φαί­νε­ται να παίρ­νουν ξανά την εκδί­κη­σή τους, απέ­να­ντι σε όλα εκεί­να που προ­σγειώ­νουν από­το­μα τη ζωή στη μίζε­ρη δια­χεί­ρι­ση του εφι­κτού. Ένα ρεύ­μα ανά­δει­ξης των αξιών της κοι­νω­νι­κής αλλη­λεγ­γύ­ης και της συλ­λο­γι­κό­τη­τας, της ελευ­θε­ρί­ας και της δημιουρ­γί­ας, των εναλ­λα­κτι­κών τρό­πων ζωής απέ­να­ντι στον κατα­να­λω­τι­σμό και τον τεχνο­κρα­τι­σμό, ακό­μη και του δικαιώ­μα­τος στο όνει­ρο της ανα­τρο­πής και της θεμε­λί­ω­σης σε νέες βάσεις της κοι­νω­νί­ας, χρω­μα­τί­ζει τις ανα­ζη­τή­σεις των νέων.

Δίπλα στην έκτα­ση του κυβερ­νο­χώ­ρου και την περι­πλά­νη­ση στην απο­μό­νω­ση του Internet, ξεπη­δούν, τα τελευ­ταία χρό­νια, οι και­νούρ­γιοι χώροι, τα νέα κινή­μα­τα, η συλ­λο­γι­κό­τη­τα στη νεο­λαία, που κάνουν πολι­τι­κή ανά χώρο ή θέμα, απο­πει­ρώ­με­νοι πολ­λές φορές να ξεπε­ρά­σουν τα τεί­χη τους. Η συνά­ντη­ση αυτών των χώρων σε κεντρι­κά μέτω­πα της κοι­νω­νι­κής και πολι­τι­κής αντι­πα­ρά­θε­σης, δια­μορ­φώ­νουν, ήδη, ένα νέο ανα­τρε­πτι­κό κώδι­κα αξιών και ιδε­ο­λο­γι­κών πολι­τι­στι­κών ανα­φο­ρών της νεολαίας.

Το στοί­χη­μα για τη γενιά είναι ανοι­κτό. Τη φυσιο­γνω­μία και τα χαρα­κτη­ρι­στι­κά της θα τα υψώ­σει σαν δικές της σημαί­ες, όταν εκφρά­σει το αίτη­μα της κοι­νω­νι­κής απε­λευ­θέ­ρω­σης της επο­χής της. Για­τί, όπως είπε και ο Καζαν­τζά­κης: ‘’νέος θα πει να θέλεις να αλλά­ξεις τον κόσμο’’.