Επιμέλεια Ομάδα ¡H.lV.S! //
Οι εξελίξεις στη Βενεζουέλα έχουν τροφοδοτήσει, εκτός των άλλων, την όξυνση της αντιπαράθεσης για τον λεγόμενο «σοσιαλισμό του 21ου αιώνα» με πολλές αντιεπιστημονικές αμπελοφιλοσοφίες και με κυρίαρχη την προσπάθεια αστικής και οπορτουνιστικής ερμηνείας των γεγονότων (συνεχείς αναφορές στο σοσιαλισμό κλπ) που συσκοτίζει την πραγματική κατάσταση.Από τις ίδιες τις εξελίξεις και τη σχετική αντιπαράθεση τίθενται τα εξής ερωτήματα:
- Τι σχέση έχει ο «σοσιαλισμός του 21ου αιώνα» με το σοσιαλισμό — κομμουνισμό;
- Ποια είναι η σχέση της Βενεζουέλας και των άλλων κρατών που συμμετέχουν στη λεγόμενη Μπολιβαριανή Διαδικασία με το σοσιαλισμό;
- Ποιος είναι ο πραγματικός χαρακτήρας των συγκεκριμένων κυβερνήσεων της Λατινικής Αμερικής;
Η ιμπεριαλιστική επίθεση ενάντια στη Βενεζουέλα εντείνεται, η αντιδραστική αντιπολίτευση προωθεί το σχέδιό της για να πάρει και πάλι τα ηνία της διακυβέρνησης, με τη στήριξη των ΗΠΑ (πρώτο βιολί), της ΕΕ, της Οργάνωσης Αμερικανικών Κρατών (ΟΑΚ), και συμμάχων τους ανά την υφήλιο ‑αστικών κυβερνήσεων και δυνάμεων και ειδικά στη Λατινική Αμερική, όπου τελευταία προστέθηκε κι ο φασίστας Μπολσονάρο.
Ένα το κρατούμενο, όμως:
✔ H Βενεζουέλα βιώνει ‑από χρόνια, μια βαθιά καπιταλιστική οικονομική κρίση, που δεν κατορθώθηκε να αντιμετωπιστεί από τη σοσιαλδημοκρατική διαχείριση του Ούγκο Τσάβες από το 1998 και πολύ περισσότερο από τον Νικολάς Μαδούρο, ενώ εντείνεται καθημερινά η τάση συμβιβασμού με τμήματα του κεφαλαίου, οι ιδιωτικοποιήσεις δίνουν και παίρνουν, καταρρέουν τα εναπομείναντα δίκτυα προστασίας από τη φτώχεια που είχαν δημιουργηθεί τα προηγούμενα χρόνια και αφορούσαν σημαντικά τμήματα του πληθυσμού (σε αυτό συνέβαλαν τα προηγούμενα χρόνια τα υψηλά έσοδα από τις εξαγωγές πετρελαίου, που πλέον δεν υπάρχουν).
✔ Όλ’ αυτά δημιουργούν δυσαρέσκεια ‑εκτός από τα μικροαστικά και σε ευρύτερα εργατικά — λαϊκά στρώματα, η κατάσταση των οποίων επιδεινώνεται και από κινήσεις τμημάτων του κεφαλαίου που δραστηριοποιούνται στον τομέα των τροφίμων και του εμπορίου, είτε για να κερδοσκοπήσουν είτε για να πλήξουν πολιτικά την κυβέρνηση με κινήσεις σαμποτάζ επιβεβαιώνοντας ότι στα πλαίσιο της αστικής διαχείρισης, ακόμα και ορισμένα θετικά μέτρα που μπορούν να παρθούν προς όφελος εργατικών — λαϊκών στρωμάτων δεν είναι εξασφαλισμένα, στο βαθμό που δεν συνδέονται με την ανατροπή της ίδιας της καπιταλιστικής ιδιοκτησίας και εξουσίας. Αποδεικνύεται επίσης ότι ο κύκλος της καπιταλιστικής οικονομίας, που είναι αντικειμενική διαδικασία, φορτώνει τα βάρη στην εργατική τάξη και τα άλλα λαϊκά στρώματα, ανεξάρτητα από τη διαχείριση που ακολουθείται.
Στις 4‑Ιαν, η λεγόμενη «Ομάδα της Λίμα» (12 κυβερνήσεις της Λατινικής Αμερικής και του Καναδά, με την κυβέρνηση Μπολσονάρο να παίζει κεντρικό ρόλο) εξέδωσε μια δήλωση που αποτελεί σοβαρή επέμβαση στις εσωτερικές υποθέσεις της Βενεζουέλας όπου δεν αποδέχεται τη λαϊκή εντολή, δηλ. την εκλογή του Νικολάς Μαδούρο ως πρόεδρο, ούτε τη συνταγματική βάση των εκλογών να μην αναλάβει καθήκοντα και μάλιστα τον προτρέπει να παραιτηθεί. Η δήλωση είναι ξεδιάντροπα σύμφωνη με το στόχο των Ηνωμένων Πολιτειών για «αλλαγή καθεστώτος», που τώρα έχει μαζικά ενισχυθεί υπό τον Ντόναλντ Τραμπ και τον πρώην διευθυντή της CIA, Μάικ Πομπέο, σημερινό Υπουργό Εξωτερικών των Ηνωμένων Πολιτειών.
Ο «σοσιαλισμός του 21ου αιώνα»
Ο «σοσιαλισμός του 21ου αιώνα» αποτελεί ένα πολιτικό ρεύμα που μορφοποιήθηκε μέσω της αλληλεπίδρασης της θεωρητικής σκέψης μιας σειράς διανοουμένων όπως ο Dieterich (ο οποίος δημιούργησε και τον όρο το 1996 ενώ υπήρξε και σύμβουλος του Τσάβες), η Χιλιανή Marta Harnecker (επίσης σύμβουλος του Τσάβες για ένα διάστημα), οι Lebowitz και Meszaros επίσης της «καθημερινότητας» μιας σειράς κυβερνήσεων στη Λατινική Αμερική με πιο χαρακτηριστική αυτή των Τσάβες — Μαδούρο (Βενεζουέλα) αλλά και των Μοράλες (Βολιβία) και Κορέα (Εκουαδόρ).
Θεμελιώδες χαρακτηριστικό του αποτελεί — όπως φαίνεται και από το όνομά του — η επιδίωξη διαχωρισμού από την πρώτη προσπάθεια οικοδόμησης της σοσιαλιστικής — κομμουνιστικής κοινωνίας κατά τον 20ό αιώνα. Γράφει η Harnecker:
«Ήταν ο Πρόεδρος Τσάβες που είχε την τόλμη να υποδείξει το σοσιαλισμό ως εναλλακτική απέναντι στον καπιταλισμό. Τον αποκάλεσε “σοσιαλισμό του 21ου αιώνα”, διεκδικώντας τις αξίες που συνδέονται με τη λέξη σοσιαλισμός: Αγάπη, αλληλεγγύη, ισότητα μεταξύ άντρα και γυναίκας, μεταξύ όλων ενώ παράλληλα πρόσθεσε τον προσδιορισμό «του 21ου αιώνα», για να διαφοροποιήσει αυτόν το νέο σοσιαλισμό από τα λάθη και τις αποκλίσεις που παρουσιάστηκαν στο μοντέλο του σοσιαλισμού που εφαρμόστηκε κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα στη Σοβιετική Ενωση και τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης».
Στην ομιλία του, στο Παγκόσμιο Κοινωνικό Φόρουμ στο Καράκας το 2005, ο Ούγκο Τσάβες αφότου διακήρυξε ότι εμπνέεται από επαναστάτες όπως ο Χριστός, ο Μπολιβάρ, ο Αμπρέου ε Λίμα και ο Τσε Γκεβάρα, ξεκαθάρισε:
«Πρέπει να επανεφεύρουμε το σοσιαλισμό. Δεν μπορεί να είναι το είδος του σοσιαλισμού που είδαμε στη Σοβιετική Ένωση (…) Πρέπει να διεκδικήσουμε εκ νέου το σοσιαλισμό ως θέση, ως σχέδιο και μονοπάτι, αλλά έναν νέο τύπο σοσιαλισμού, έναν ανθρωπιστικό σοσιαλισμό που βάζει τους ανθρώπους και όχι τις μηχανές ή το κράτος πάνω απ’ όλα».
Ποιος είναι όμως; αυτός ο «ανθρωπιστικός» σοσιαλισμός, ο οποίος διακρίνεται από τον… μάλλον «απάνθρωπο» της ΕΣΣΔ και πρέπει να επανεφευρεθεί;
Τα κράτη της «Μπολιβαριανής» διαδικασίας προχώρησαν σε μια σειρά προσαρμογές στην ασκούμενη πολιτική, παρεμβαίνοντας πιο άμεσα στην οικονομική ζωή: αναλαμβάνοντας πχ. τα ίδια επιχειρηματική δράση με κρατικοποιήσεις σε τομείς που τους εξασφαλίζουν τεράστια έσοδα, ιδιαίτερα σε περιόδους ανόδου των τιμών του πετρελαίου και των άλλων εξαγόμενων πρώτων υλών και μ’ αυτά χρηματοδότησαν τους εκσυγχρονισμούς σε μια σειρά τομείς (παιδεία ή υγεία), τη διαχείριση της ακραίας φτώχειας που δημιουργεί ο καπιταλιστικός δρόμος ανάπτυξης καθώς και την ίδια την καπιταλιστική ανάπτυξη (μέσω της στήριξης συγκεκριμένων επιχειρηματιών).
- Στη Βενεζουέλα, ωστόσο, η κατάσταση είναι πιο σύνθετη, αφού η μείωση των διεθνών τιμών πετρελαίου έπληξε σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό τα κρατικά έσοδά της (το πετρέλαιο αποτελεί το 80% των εξαγωγών της), ενώ οι πιο εκτεταμένες κρατικοποιήσεις προκάλεσαν την πιο ενεργητική αντίδραση των τμημάτων εκείνων του κεφαλαίου που συνδέονται με το εξωτερικό και ιδιαίτερα με τις ΗΠΑ.
- Στο επίπεδο εξωτερικής πολιτικής, η επιδίωξη αναβάθμισης συνεπάγεται τον αναπροσανατολισμό των διεθνών συμμαχιών τους και τη στροφή τους προς την ΕΕ, τη Ρωσία (ο Τσάβες αποκαλούσε τον Πούτιν «καλό Πρόεδρο»), την Κίνα και τη Βραζιλία. Εννοείται ότι και οι κρατικές καπιταλιστικές επιχειρήσεις της χώρας έχουν προχωρήσει — όπως και πολλές ιδιωτικές καπιταλιστικές — σε συμπράξεις με πολυεθνικές επιχειρήσεις με έδρα κυρίως τις παραπάνω χώρες.
- Το «νέο» κράτος δηλ. που επικαλούνται είναι το ίδιο το αστικό κράτος με αλώβητο το σύνολο των θεσμών του και αυτό που αποκαλούν «επανάσταση» είναι ο έλεγχος αυτών των ίδιων των θεσμών (κοινοβούλιο, κυβέρνηση, δήμοι κ.λπ.) από τις «μπολιβαριανές» δυνάμεις. Αυτός ο …λατινοαμερικάνικος ευρωκομμουνισμός προβάλλεται ανοιχτά πχ. από τη Harnecker:
«Οι μεταβάσεις που επιχειρούμε δεν είναι οι κλασικές όπου οι επαναστάτες κατακτάν την κρατική εξουσία και κάνουν ή ξεκάνουν τα πάντα από αυτή την αφετηρία. Σήμερα πρώτα κατακτάμε τη διοίκηση (|> ΣΣ κρατική) και από αυτό το σημείο προχωράμε» ή αλλού: «Δεν έχουμε τον έλεγχο ολόκληρου του κράτους στη διάθεσή μας, αντίθετα ελέγχουμε μόνο ένα μικρό μέρος του».
Οι τελευταίες εξελίξεις στη Βενεζουέλα επιβεβαιώνουν τις συνέπειες που έχει για τη ζωή των λαϊκών στρωμάτων ο καπιταλιστικός δρόμος ανάπτυξης, όποιο ιδεολογικό μανδύα και αν φέρει. Αποτελούν έμπρακτη απόρριψη των οπορτουνιστικών κελευσμάτων περί της δυνατότητας εξανθρωπισμού του καπιταλισμού. Φωτίζουν ποια είναι τα αναπόφευκτα αρνητικά αποτελέσματα όταν το εργατικό — λαϊκό κίνημα δεν προχωρά στο τσάκισμα του αστικού κράτους.
Η σύνθετη αυτή κατάσταση γεννάει υψηλού επιπέδου υποχρεώσεις για τα ΚΚ με ενίσχυση της ιδεολογικοπολιτικής αυτοτελούς πάλης σε ρήξη με τις δυνάμεις της διαχείρισης, το κεφάλαιο και την εξουσία του αποτελούν απαραίτητες προϋποθέσεις, ώστε να δίνεται αποφασιστική απάντηση και στις πιέσεις που ασκούνται για ενσωμάτωση στο αστικό σύστημα μέσω της συμμετοχής ή στήριξης των αποκαλούμενων προοδευτικών κυβερνήσεων. Αυτή, άλλωστε, αποδείχτηκε οδυνηρή για την εργατική τάξη, για το εργατικό — λαϊκό αλλά και για το κομμουνιστικό κίνημα στη Λατινική Αμερική, για την ανάπτυξη της ταξικής πάλης.
Μέσα από την αρνητική πείρα αναδεικνύεται η αναγκαιότητα της συγκέντρωσης δυνάμεων για τη σοσιαλιστική επανάσταση και την οικοδόμηση της σοσιαλιστικής — κομμουνιστικής κοινωνίας. Αυτή η τιτάνια προσπάθεια περνά μέσα από την αντιπαράθεση και με το «σοσιαλισμό του 21ου αιώνα» όπως και παλαιότερα περνούσε μέσα από την αντιπαράθεση με ρεύματα με τα οποία αυτός μοιράζεται πολλά κοινά στοιχεία («σοσιαλισμός της αγοράς», «δημοκρατικός σοσιαλισμός», ευρωκομμουνισμός, ο λεγόμενος περονισμός κ.λπ.).
Επομένως στο [¿¿] “todos somos venezuela” [??] απαντάμε:
Εμείς είμαστε «todos» με «εκείνη» τη Βενεζουέλα που ματώνει ώστε να πρωταγωνιστήσει ο εργαζόμενος λαός, ενάντια στα μονοπώλια και την εξουσία τους και ΟΧΙ με την αυταπάτη του «όλοι μαζί μπορούμε», που οδηγεί μαθηματικά τη χώρα στο στόμα του λύκου
|> Αλιεύσαμε το 1ο μέρος από το Face Book <| … |> Συγκεντρώσεις υποστήριξης του Maduro (ορκωμοσία 10-Ιαν <|
Βιβλιογραφία, για το «σοσιαλισμό» του 21ου αιώνα |>
- Conquistar una nueva hegemonía popular Marta Harnecker «El socialismo del siglo XXI» &
- Οι κομμουνιστές και ο λεγόμενος «σοσιαλισμός του 21ου αιώνα <| Πάβελ Μπλάνκο Καμπρέρα ‑ΚΕ του ΚΚ (Κομμουνιστών) του Μεξικού — ΚΟΜΕΠ Τ. 6ο 2010
- El socialismo del siglo XXI του Heinz Dieterich
- Η δυναμική της κυβέρνησης του Evo Morales του Álvaro García
- Evo Morales, el socialismo comunitario y el Bloque Regional de Poder Heinz Dieterich, |>από rebelion.org
- Economía se mezcla con el socialismo del siglo XXI»: συνέντευξη του Heinz Dieterich στην ιστοσελίδα «Aporrea.org» και επίσης εδώ