Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

Ανάκαμψη και Ανθεκτικότητα στην κρυπτοαποικία: πολιτισμικές διαστάσεις της εξάρτησης

Γρά­φει η Βασι­λι­κή Παπα­γε­ωρ­γί­ου //
Εθνο­λό­γος- Κοιν. Ανθρω­πο­λό­γος, δρ 

α. Κρυπτοαποικιοκρατία

Οι άνι­σες και ιεραρ­χι­κές σχέ­σεις μετα­ξύ των κρα­τών  απο­τε­λούν δομι­κό στοι­χείο του παγκό­σμιου καπι­τα­λι­στι­κού συστή­μα­τος, του οποί­ου, σχη­μα­τι­κά μπο­ρού­με να απει­κο­νί­σου­με το κέντρο, ως την περιο­χή εκεί­νη, το δυτι­κό κόσμο, που απο­τέ­λε­σε για αιώ­νες την αποι­κιο­κρα­τι­κή ιμπε­ρια­λι­στι­κή δύνα­μη. Στην περι­φέ­ρεια ή την ημι­πε­ρι­φέ­ρεια βρί­σκου­με τις χώρες εκεί­νες που έχουν συν­δε­θεί με μακρά σχέ­ση αποι­κιο­κρα­τι­κής ή άλλου είδους εξάρ­τη­σης από το κέντρο (πρβλ. θεω­ρία του Παγκό­σμιου Συστή­μα­τος  του Ι. Wallerstein).

Ως από­το­κη αυτής της ιστο­ρι­κής δια­δι­κα­σί­ας, εγκα­θι­δρύ­ε­ται μια παγκό­σμια πολι­τι­σμι­κή κυριαρ­χία την οποία φαί­νε­ται να έχει επι­τύ­χει από την αποι­κιο­κρα­τία και για αιώ­νες μετά έως σήμε­ρα, η Ευρώ­πη και ο κόσμος των δυτι­κών αρχών και αξιών.

Με το να απο­τε­λεί  το μέτρο σύγκρι­σης απέ­να­ντι στο οποίο τοπο­θε­τεί­ται ή κατα­τάσ­σε­ται ο υπό­λοι­πος κόσμος το δυτι­κό μοντέ­λο εσω­τε­ρι­κεύ­ε­ται και επι­βάλ­λε­ται σήμε­ρα με μορ­φές μεταμ­φιε­σμέ­νης αποι­κιο­κρα­τί­ας.. Οι πολι­τι­σμι­κές όψεις της σύγ­χρο­νης κυριαρ­χί­ας μπο­ρεί να εξε­τα­στούν υπό το πρί­σμα της νεο­α­ποι­κιο­κρα­τί­ας και της κρυπτοαποικιοκρατίας.

Και οι δυο όροι υπο­νο­ούν κρυμ­μέ­νη ή συγκα­λυμ­μέ­νη σχέ­ση έμμε­σης πίε­σης και ελέγ­χου, σε κάθε καθο­ρι­στι­κό πεδίο άσκη­σης εξου­σί­ας: οικο­νο­μι­κό, πολι­τι­κό, κοι­νω­νι­κό και πολιτισμικό.

Τα φαι­νό­με­να της  νεο­α­ποι­κιο­κρα­τί­ας, δηλα­δή, χαρα­κτη­ρί­ζουν πολ­λές από τις πρώ­ην εξαρ­τη­μέ­νες χώρες (π.χ. στην Αφρι­κή) που δεν μπο­ρούν να απο­βάλ­λουν τη βαθιά κοι­νω­νι­κή και πολι­τι­σμι­κή ανθε­κτι­κό­τη­τα των προ­ϋ­παρ­χου­σών αποι­κιο­κρα­τι­κών δομών, ενώ παράλ­λη­λα η φαι­νο­με­νι­κή τους ανε­ξαρ­τη­σία δε σημαί­νει από­λυ­τη χει­ρα­φέ­τη­ση από τις δυνά­μεις στις οποί­ες υπά­γο­νταν ως αποικίες.

Ωστό­σο ιστο­ρι­κά υπάρ­χουν χώρες που δεν υπήρ­ξαν αποι­κί­ες, και παρό­λα αυτά εμφα­νί­ζε­ται σε αυτές ένα παρό­μοιο καθε­στώς “κρυ­φής αποι­κιο­κρα­τί­ας”, για το οποίο ο ανθρω­πο­λό­γος Michael Herzfeld, καθη­γη­τής στο Χάρ­βαρντ, και γνω­στός για το εκτε­τα­μέ­νο έργο του πάνω στην Ελλά­δα, έχει προ­τεί­νει την έννοια της “κρυ­πτο-αποι­κί­ας”. Υπο­στη­ρί­ζει λοι­πόν πως η Ελλά­δα είναι μια τέτοια χαρα­κτη­ρι­στι­κή περί­πτω­ση. [1]

Σύμ­φω­να με τον επι­φα­νή ανθρω­πο­λό­γο, η έννοια της κρυ­πτο­α­ποι­κιο­κρα­τί­ας  αγκα­λιά­ζει τόσο τον λόγο των δυτι­κών για τους Έλλη­νες, όσο και τον τρό­πο που οι τελευ­ταί­οι αντι­λαμ­βά­νο­νται τον εαυ­τό τους. Αυτό μας παρα­πέ­μπει εξάλ­λου στο μοντέ­λο της διση­μί­ας που είχε προ­τα­θεί από τον ίδιο αρκε­τά ενω­ρί­τε­ρα, προ­κει­μέ­νου να κατα­δεί­ξει την αμφι­ση­μία της νεο­ελ­λη­νι­κής ταυ­τό­τη­τας. Δύο πολι­τι­σμι­κοί  κώδι­κες, οργα­νώ­νουν αντί­στοι­χα δύο όψεις της ταυ­τό­τη­τας, τη “Ρωμαί­ι­κη” και την “Ελλη­νι­κή”, που χρη­σι­μο­ποιού­νται πότε αντι­θε­τι­κά και πότε συμπλη­ρω­μα­τι­κά: η πρώ­τη είναι η οικεία, η “δική μας” αίσθη­ση του εαυ­τού, κατάλ­λη­λη για ενδο­σκό­πη­ση, ενώ η δεύ­τε­ρη, είναι η ευρω­παϊ­κή, απο­δε­κτή από το δυτι­κό βλέμ­μα, κατάλ­λη­λη για αυτο­πα­ρου­σί­α­ση. [2]

Η διση­μι­κή ταυ­τό­τη­τα και η λογι­κή της δυα­δι­κό­τη­τας ανα­πτύσ­σο­νται εκεί όπου μία ισχυ­ρή πολι­τι­κή δομή καθο­ρί­ζει το σχή­μα της επί­ση­μης πολι­τι­σμι­κής ταυ­τό­τη­τας. Το μοντέ­λο της διση­μί­ας αφο­ρά στις εντά­σεις που δημιουρ­γεί σε άτυ­πα αλλά και θεσμι­κά πλαί­σια η αντί­λη­ψη του εαυ­τού μέσα από τα μάτια των Ευρω­παί­ων και η ιδέα ότι η ευρω­παϊ­κή εικό­να της Ελλά­δας (“Ελλη­νι­κή” – όπως απο­κα­λεί­ται στο σχή­μα του Herzfeld –, με την έννοια της σύν­δε­σής της με τον ένδο­ξο αρχαιο­ελ­λη­νι­κό παρελ­θόν) μας εντάσ­σει στα ευρω­παϊ­κά πλαί­σια την ίδια στιγ­μή που η ανα­το­λί­τι­κη (“Ρωμαί­ι­κη”, απο­κα­λεί­ται στο ίδιο σχή­μα), μας αποκλείει.

Η διχα­στι­κή και συγκρου­σια­κή αυτή λογι­κή είναι ιστο­ρι­κά εμπε­δω­μέ­νη στις πολι­τι­σμι­κές μας δομές. Οποια­δή­πο­τε συζή­τη­ση ανοί­γει γύρω από ζητή­μα­τα ταυ­τό­τη­τας, δεν μπο­ρεί να αντι­με­τω­πί­ζε­ται ξέχω­ρα από αυτήν την ιδιαί­τε­ρη σχέ­ση της Ελλά­δας με την “Ευρώ­πη”, τη “δύση”, ως κατα­στα­τι­κή οργα­νω­τι­κή αρχή συγκρό­τη­σης της νεο­ελ­λη­νι­κής ταυ­τό­τη­τας. Στον κυρί­αρ­χο λόγο το εκσυγ­χρο­νι­σμέ­νο πρό­σω­πο της Ελλά­δας στρέ­φε­ται προς τα ευρω­παϊ­κά πρό­τυ­πα, και είναι θετι­κά σημασιοδοτημένο.

Η εικό­να της παρα­δο­σια­κής Ελλά­δας, που παρα­πέ­μπει στα ελατ­τώ­μα­τα της ανα­το­λί­τι­κης, οθω­μα­νι­κής κλη­ρο­νο­μιάς, η συμ­βο­λι­κή φιγού­ρα ενός “καρα­γκιό­ζη”, μας είναι οικεία, αλλά και μας στοι­χειώ­νει. Μας στοι­χειώ­νει ως κάτι που δεν πρέ­πει να φαί­νε­ται. Κατάλ­λη­λη για κρι­τι­κή, ειρω­νι­κή ενδο­σκό­πη­ση. Η Ευρώ­πη μας καθο­ρί­ζει και γίνε­ται το μέτρο και ο άξο­νας γύρω από τον οποίο τοποθετούμαστε.

β. Η Ελλάδα στη δίνη της κρίσης

Εκκι­νώ­ντας από αυτή την ευρε­τι­κή έννοια της κρυ­πτο­α­ποι­κί­ας, αλλά και γενι­κό­τε­ρα, από το παρα­γω­γι­κό  – θεω­ρη­τι­κά –  σχή­μα τής διση­μί­ας, θα ήθε­λα να πάω ένα βήμα παρα­πέ­ρα, προ­τεί­νο­ντας, ότι η κρυ­πτο­α­ποι­κια­κή εξάρ­τη­ση σήμε­ρα, ιδιαί­τε­ρα τα τελευ­ταία χρό­νια της κρί­σης, αφο­ρά ιδε­ο­λο­γία, που επι­χει­ρεί να νομι­μο­ποι­ή­σει την ευθυ­γράμ­μι­ση του ελλη­νι­κού κρά­τους με ένα εκσυγ­χρο­νι­στι­κό πλαί­σιο θεσμι­κής προ­σαρ­μο­γής στη νεο­φι­λε­λεύ­θε­ρη οικο­νο­μία της αγο­ράς και στο επι­θε­τι­κό υπε­ρε­θνι­κό κεφάλαιο.

Έτσι αυτό που τίθε­ται ως δια­κύ­βευ­μα σήμε­ρα, δεν είναι “το πώς” της εθνι­κής ταυ­τό­τη­τας, ζήτη­μα που αντι­στοι­χεί στις συν­θή­κες της νεω­τε­ρι­κό­τη­τας, αλλά το πώς του “ευρω­παϊ­κού τρό­που ζωής” για το εθνι­κό κρά­τος στην μετα­νε­ω­τε­ρι­κή επο­χή. [3]

Εκεί­νο που έχει ιδιαί­τε­ρο ενδια­φέ­ρον είναι πως/πώς κατά την περί­ο­δο της οικο­νο­μι­κής κρί­σης, ενερ­γο­ποι­ή­θη­κε έντο­να ένας τέτοιου είδους κρυ­πτο­α­ποι­κια­κός λόγος/discorse, από τη μεριά των κυρί­αρ­χων φορέ­ων, τόσο των ελλή­νων πολι­τι­κών, όσο και των ευρω­παί­ων ιθυ­νό­ντων, εκφρα­στών της υλο­ποί­η­σης των μέτρων επι­τή­ρη­σης, δανει­σμού και περικοπών.

Η Ελλά­δα ανα­πα­ρί­στα­ται ως κακο­μα­θη­μέ­νος παρί­ας της Ευρώ­πης, που “έφα­γε” τα χρή­μα­τα που της δόθη­καν , χωρίς να κατα­φέ­ρει να “εξευ­ρω­παϊ­στεί”. Παρα­μέ­νο­ντας στην κατά­στα­ση του νωθρού, ελλειμ­μα­τι­κού ως προς το δυτι­κό πρό­τυ­πο, “ανα­το­λί­τη καρα­γκιό­ζη”, επι­βε­βαιώ­νει την μια όψη του διση­μι­κού εαυ­τού, αυτή της “ρωμαί­ι­κης”  ενδο­σκό­πη­σης. Πρό­κει­ται για ένα πορ­τραί­το που κατα­σκευά­ζε­ται  με όρους ηθι­κής και ελατ­τω­μά­των “της φυλής”, προ­κει­μέ­νου να τονι­στεί πιο έντο­να η ανά­γκη να συνε­τι­στεί και να πει­θαρ­χη­θεί η Ελλά­δα, με τον κίν­δυ­νο μάλι­στα – κάτι που συνέ­βη σε συγκε­κρι­μέ­νες φάσεις της περιό­δου 2012–2015–  της απο­πο­μπής από την ευρω­ζώ­νη και γενι­κά από την “ευρω­παϊ­κή οικογένεια”.

Αντί­στοι­χα σήμε­ρα, και ενώ βιώ­νου­με μια δεύ­τε­ρη μεγά­λη κρί­ση εγκι­βω­τι­σμέ­νη μέσα στην πρώ­τη, ο κρυ­πτο­α­ποι­κια­κός λόγος παρα­μέ­νει, αλλά­ζο­ντας το προ­σω­πείο  του, κάτι που του επι­τρέ­πει το φιλό­δο­ξο σχέ­διο της Ευρω­παϊ­κής Ένω­σης, ο απο­κα­λού­με­νος υπερ­προ­βε­βλη­μέ­νος μηχα­νι­σμός ή ταμείο Ανά­καμ­ψης και Ανθε­κτι­κό­τη­τας. [4]

Στην πρώ­τη περί­πτω­ση της οικο­νο­μι­κής κρί­σης που προη­γή­θη­κε, είναι η Ελλά­δα που φταί­ει, στις κυρί­αρ­χες δημό­σιες απει­κο­νί­σεις. Το φταί­ξι­μο νομι­μο­ποιεί και εκλο­γι­κεύ­ει τις  αυστη­ρές συστά­σεις της Ευρω­παϊ­κής Ένω­σης για συμ­μόρ­φω­ση. Τώρα, όμως, η Ελλά­δα έχει μετα­τρα­πεί σε  “θύμα” μιας κατα­στρο­φής για την οποία δεν ευθύ­νε­ται (παν­δη­μία), ωστό­σο για να σωθεί πρέ­πει να εκμε­ταλ­λευ­τεί την ευκαι­ρία που τής δίνε­ται. Το κλει­δί της επι­τυ­χί­ας είναι οι “ανα­γκαί­ες μεταρ­ρυθ­μί­σεις” προς τον εκσυγ­χρο­νι­σμό του κρά­τους. Εδώ βέβαια υπο­νο­εί­ται ότι ο μεταρ­ρυθ­μι­στι­κός μετα­σχη­μα­τι­σμός θεω­ρεί­ται ανα­γκαί­ος ακρι­βώς για να υπερ­βού­με τις υπο­τι­θέ­με­να χρό­νιες παθο­γέ­νειες της χώρας μας, συνή­θειες, νοο­τρο­πί­ες, συμπε­ρι­φο­ρές, στις οποί­ες οφεί­λε­ται η κατα­στρο­φι­κή ύφε­ση της μεγά­λης χρη­μα­το­πι­στω­τι­κής  κρί­σης προς το τέλος της δεκα­ε­τί­ας του 2000.

Σε αυτή την δεύ­τε­ρη περί­πτω­ση η αποι­κιο­ποί­η­ση του δημό­σιου λόγου και της δημό­σιας σφαί­ρας επι­τυγ­χά­νε­ται μέσα από τη γλώσ­σα των τεχνο­κρα­τών. Ξένοι φορείς, αλλά και  μέρος της εγχώ­ριας ελίτ και των πολι­τι­κών, απο­τε­λούν εκφρα­στή του λόγου αυτού, που χαρα­κτη­ρι­στι­κά του τεκ­μή­ρια συνα­ντά­με στη γλώσ­σα των κει­μέ­νων εργα­σί­ας και  των ανα­λυ­τι­κών εκθέ­σε­ων όπως της Επι­τρο­πής Πισ­σα­ρί­δη, των οργα­νι­σμών όπως ο ΟΟΣΑ, των διε­θνών φόρουμ κ.λπ.

Ο μηχα­νι­σμός Ανά­καμ­ψης και Ανθε­κτι­κό­τη­τας απο­τε­λεί ένα “σκλη­ρό” τεχνο­κρα­τι­κό σχέ­διο, που δια­πλέ­κε­ται με ένα πιο “μαλα­κό” πολι­τι­σμι­κό πλέγ­μα νοη­μά­των και σημα­σιών γύρω από την ταυ­τό­τη­τα και τη θέση της χώρας στο νέο ευρω­παϊ­κό ψηφια­κό περι­βάλ­λον της 4ης βιο­μη­χα­νι­κής επα­νά­στα­σης. Έτσι,  προ­βάλ­λε­ται ως η μεγά­λη ευκαι­ρία, ένα εθνι­κό στοί­χη­μα και η υλο­ποί­η­σή του εθνι­κό καθήκον.

 Η Στρα­τη­γι­κή για την Ενη­μέ­ρω­ση των πολι­τών έχει ως βασι­κό στό­χο να ενη­με­ρω­θούν οι πολί­τες για όλες τις πτυ­χές του Εθνι­κού Σχε­δί­ου Ανά­καμ­ψης και Ανθε­κτι­κό­τη­τας, ώστε να μπο­ρούν να συμ­με­τέ­χουν στο πιο φιλό­δο­ξο Σχέ­διο των τελευ­ταί­ων ετών για την ανά­τα­ξη και το μετα­σχη­μα­τι­σμό της χώρας, σε οικο­νο­μι­κό, κοι­νω­νι­κό, τεχνο­λο­γι­κό και θεσμι­κό επί­πε­δο

 γ. Μεταρρυθμίσεις- μετασχηματισμός: ένα παράδειγμα

Ένα χαρα­κτη­ρι­στι­κό παρά­δειγ­μα προς αυτήν την κατεύ­θυν­ση, του  μεταρ­ρυθ­μι­στι­κού μετα­σχη­μα­τι­σμού, και δηλω­τι­κό της τεχνο­κρα­τι­κής ποιό­τη­τας του Ταμεί­ου Ανά­καμ­ψης και Ανθε­κτι­κό­τη­τας, απο­τε­λεί η παρο­χή ισχυ­ρών κινή­τρων για μεγέ­θυν­ση των πολύ μικρών/μικρομεσαίων επι­χει­ρή­σε­ων δια των συγ­χω­νεύ­σε­ων και των εξα­γο­ρών. [5]

Φορο­λο­γι­κές ελα­φρύν­σεις, πρό­σβα­ση σε δανει­σμό με ευνοϊ­κούς όρους, αλλά και άμε­ση χρη­μα­το­δό­τη­ση, με τη μορ­φή επι­δό­τη­σης, είναι τα τρία κίνη­τρα που σχε­διά­ζει το οικο­νο­μι­κό επι­τε­λείο για την προ­ώ­θη­ση των εξα­γο­ρών, συγ­χω­νεύ­σε­ων και συνερ­γα­σιών επι­χει­ρή­σε­ων. Η αύξη­ση του μέσου μεγέ­θους της ελλη­νι­κής επι­χεί­ρη­σης είναι ένα από τα βασι­κά συστα­τι­κά της αλλα­γής του παρα­γω­γι­κού μοντέ­λου της ελλη­νι­κής οικο­νο­μί­ας, που επι­διώ­κει η κυβέρ­νη­ση. «Θέλου­με να αυξή­σου­με το μέσο μέγε­θος για λόγους παρα­γω­γι­κό­τη­τας και εξω­στρέ­φειας των επι­χει­ρή­σε­ων», λέει ο ανα­πλη­ρω­τής υπουρ­γός Οικο­νο­μι­κών Θεό­δω­ρος Σκυ­λα­κά­κης. Αυτό άλλω­στε υπο­στή­ρι­ζε και η έκθε­ση Πισσαρίδη.

Το μέγε­θος των επι­χει­ρή­σε­ων είναι μικρό­τε­ρο σε σχέ­ση με τον μέσο όρο της ζώνης του ευρώ, και αυτό υπο­τί­θε­ται ότι επη­ρε­ά­ζει αρνη­τι­κά την παρα­γω­γι­κό­τη­τα και αντα­γω­νι­στι­κό­τη­τά τους.  Παράλ­λη­λα, στη­λι­τεύ­ε­ται ο οικο­γε­νεια­κός χαρα­κτή­ρας των επι­χει­ρή­σε­ων αυτών που συν­δέ­ε­ται ιστο­ρι­κά με κοι­νω­νι­κές δομές και πολι­τι­σμι­κές πρα­κτι­κές του ελλη­νι­κού χώρου.

Έτσι το ταμείο Ανά­καμ­ψης και Ανθε­κτι­κό­τη­τας, υπο­νο­μεύ­ει παρα­δο­σια­κές απα­σχο­λή­σεις και κοι­νω­νι­κές δομές, τις υπο­θάλ­πει με ψευ­το­ε­πι­χει­ρή­μα­τα περί ανθε­κτι­κής οικο­νο­μί­ας και εκσυγ­χρο­νι­σμού. Εκεί­νο που απο­κρύ­πτε­ται είναι, όμως, ότι οι μικρές επι­χει­ρή­σεις  απο­τε­λούν αυτή τη στιγ­μή ένα μεγά­λο εμπό­διο στην καθο­λι­κή επέ­κτα­ση των μεγά­λων πολυ­ε­θνι­κών ομί­λων. Γι’ αυτό και χαρα­κτη­ρι­στι­κά βρί­σκο­νται στο στό­χα­στρο αρνη­τι­κής κρι­τι­κής σε πλη­θώ­ρα ανα­λύ­σε­ων και μελε­τών, ή ακό­μη και σχε­τι­κών άρθρων — παρεμ­βά­σε­ων στη δημό­σια σφαί­ρα, από την έναρ­ξη κιό­λας της χρη­μα­το­πι­στω­τι­κής κρί­σης, αρκε­τά πριν, δηλα­δή, το σχέ­διο Ανά­καμ­ψης και Ανθε­κτι­κό­τη­τας επα­να­λά­βει τα ίδια επι­χει­ρή­μα­τα με παρό­μοια ρητο­ρι­κή γύρω από δήθεν δια­κυ­βεύ­μα­τα της ανάπτυξης.

Τα απο­τε­λε­σμα­τι­κό­τε­ρα οικο­νο­μι­κά μεγέ­θη ή η ενί­σχυ­ση της διε­θνούς αντα­γω­νι­στι­κό­τη­τας,  σύμ­φω­να με την τεχνο­κρα­τι­κή γλώσ­σα, δεν αφο­ρούν τις ομά­δες των αυτο­α­πα­σχο­λού­με­νων και των οικο­γε­νειών τους που συντη­ρού­νται και επι­βιώ­νουν μέσα από τη μικρή τους επι­χεί­ρη­ση. Η άτυ­πη οικο­νο­μι­κή δρα­στη­ριό­τη­τα, που επί­σης απο­τε­λεί ένα από τα ισχυ­ρά επι­χει­ρή­μα­τα στο οπλο­στά­σιο των τεχνο­κρα­τών, απο­τε­λεί εξάλ­λου ένα άλλο­θι για να καλ­λιερ­γη­θεί η ιδέα της εγγε­νούς παθο­γέ­νειας (μας παρα­πέ­μπει αυτό στο λόγο/discourse για τα ελατ­τώ­μα­τα της φυλής και τον υπο­τι­θέ­με­νο ελλειμ­μα­τι­κό μας εκσυγ­χρο­νι­σμό που ανα­φέρ­θη­κε στα προηγούμενα).

Η τεχνο­κρα­τι­κή ηθι­κή   καμώ­νε­ται ότι αγνο­εί το γεγο­νός, ότι ένα από τα επι­τεύγ­μα­τα του νεο­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμού είναι η κατα­στρο­φή των μικρών επι­χει­ρή­σε­ων, και ακρι­βώς πολι­τι­κές όπως η απου­σία ουσια­στι­κής βοή­θειας στη μικρή επι­χεί­ρη­ση στην περί­ο­δο της κρί­σης covid χαρα­κτη­ρί­ζουν την πολύ άγρια νεο­φι­λε­λεύ­θε­ρη αγο­ρά των ΗΠΑ, όπου ένα μεγά­λο ποσο­στό μικρών επι­χει­ρή­σε­ων κατέ­χε­ται από μειο­νο­τι­κές ομάδες.

Γενι­κό­τε­ρα, η λογι­κή του τεχνο­κρα­τι­κού λόγου είναι ανά­πτυ­ξη για το επεν­δυ­τι­κό κεφά­λαιο με όποιο κόστος, χρη­σι­μο­ποιώ­ντας δεί­κτες και κρι­τή­ρια λόγου χάρη – στο παρά­δειγ­μα που χρη­σι­μο­ποι­ή­σα­με – για τις μικρο­με­σαί­ες επι­χει­ρή­σεις, όπως διε­θνής αντα­γω­νι­στι­κό­τη­τα, “αντα­γω­νι­στι­κό πλε­ο­νέ­κτη­μα”, κ.α., όταν μάλι­στα η πλειο­νό­τη­τα των εγχώ­ριων επι­χει­ρή­σε­ων είναι οι “πολύ μικρές” (αυτο­α­α­πα­σχό­λη­ση και απα­σχο­λού­με­νοι έως 9 άτο­μα) κυρί­ως στους τομείς του χοντρι­κού και λια­νι­κού εμπορίου.

Επίλογος

Το ταμείο Ανά­καμ­ψης και Ανθε­κτι­κό­τη­τας παρέ­χει τα εργα­λεία, υλι­κά και συμ­βο­λι­κά, για να αλλά­ξει η χώρα.  Η τεχνο­κρα­τι­κή γλώσ­σα της ανά­πτυ­ξης που χρη­σι­μο­ποιεί,  παρου­σιά­ζε­ται ουδέ­τε­ρη, αντι­κει­με­νι­κή και σχε­δόν ταυ­το­λο­γι­κή (οικο­νο­μι­κή βοήθεια=ανάπτυξη=μεταρρυθμίσεις). Παράλ­λη­λα, με την υπόρ­ρη­τη ανα­φο­ρά   σε πολι­τι­σμι­κά  δια­κυ­βεύ­μα­τα (ευκαι­ρία, εθνι­κό χρέ­ος, εκσυγ­χρο­νι­σμός, αλλα­γή πορεί­ας της χώρας, κ.λπ.) φανε­ρώ­νουν (με συγκα­λυμ­μέ­νο βεβαί­ως τρό­πο) έναν καθα­ρά αποι­κιο­κρα­τι­κού τύπου μετα­σχη­μα­τι­σμό και μια σκλη­ρή, από­λυ­τη εξάρ­τη­ση από το ιδιω­τι­κό επεν­δυ­τι­κό κεφάλαιο.

 

Γι’ αυτό εν τέλει, σε μια κομ­βι­κή ιστο­ρι­κή συγκυ­ρία, στην κρυ­πτο­α­ποι­κία του σήμε­ρα, η Ελλά­δα από παρί­ας γίνε­ται θετι­κό παρά­δειγ­μα, κερ­δί­ζο­ντας τον έπαι­νο των ευρω­παί­ων εταί­ρων της. [] Ο ευφη­μι­σμός του “θετι­κού παρα­δείγ­μα­τος”, όμως, δεν απο­δει­κνύ­ει τίπο­τε άλλο πέρα από την παρα­δο­χή ότι  τα καθε­στώ­τα εξάρ­τη­σης συνε­χί­ζο­νται με νέες μορ­φές στο παγκό­σμιο καπι­τα­λι­στι­κό σύστη­μα του 21ου αιώνα.

[29/9/2021]

________________________________________________________

Σημειώ­σεις

  [1] Ανα­φέ­ρο­μαι στο άρθρο του Herzfeld, M. (2002), «The absent presence. Discourses of crypto-colonialism», The South Atlantic Quarterly, 101, pp. 899–926. Για μια άμε­ση επι­σκό­πη­ση των ιδε­ών του βλ. ενδει­κτι­κά κάποιες από τις συνε­ντεύ­ξεις του δημο­σιευ­μέ­νες  ηλε­κτρο­νι­κά: ΕΔΩ και ΕΔΩ

[2] Michael Herzfeld,  «Η ανθρω­πο­λο­γία μέσα από τον καθρέ­πτη» (1988, εκδ. Αλεξάνδρεια) [3] Σχε­τι­κά με το λόγο (discourse) περί “ευρω­παϊ­κού τρό­που ζωής”, παρα­τη­ρού­με μια μετα­τό­πι­ση προς την ανα­γνώ­ρι­ση μιας θεσμι­κής του υπό­στα­σης, απο­τε­λώ­ντας δε αυτή δια­κη­ρυγ­μέ­νο στρα­τη­γι­κό στό­χο της πεντα­ε­τί­ας  2019–2024: ΕΔΩ [4] https://ec.europa.eu/info/strategy/recovery-plan-europe_el#nextgenerationeu [5] Βλ. στο κεί­με­νο 49 σελί­δων του Ελλη­νι­κού Σχε­δί­ου Ανά­καμ­ψης και Ανθε­κτι­κό­τη­τας με τίτλο «Στρα­τη­γι­κές κατευ­θύν­σεις για το Εθνι­κό Σχέ­διο Ανά­καμ­ψης και Ανθε­κτι­κό­τη­τας» που δημο­σιεύ­τη­κε την 25η Νοεμ­βρί­ου του 2020 και τέθη­κε σε δημό­σια δια­βού­λευ­ση: ΕΔΩ
Μοι­ρα­στεί­τε το:

Μετάβαση στο περιεχόμενο