Χιλή: Η εκλογή Μπόριτς και το παραμύθι της «αριστερής κυβέρνησης»

Γρά­φει ο Νίκος Μότ­τας //

Ένα από τα μεγα­λύ­τε­ρα και τρα­γι­κό­τε­ρα λάθη που κόστι­σαν ακρι­βά στο κομ­μου­νι­στι­κό κίνη­μα ήταν και είναι η υιο­θέ­τη­ση της στρα­τη­γι­κής των «ενδιά­με­σων μετα­βα­τι­κών στα­δί­ων». Όσες φορές ένα Κομ­μου­νι­στι­κό Κόμ­μα απε­μπό­λι­σε τον στό­χο της εργα­τι­κής εξου­σί­ας στο όνο­μα του σχη­μα­τι­σμού «προ­ο­δευ­τι­κών», «αρι­στε­ρών», «αντι­μο­νο­πω­λια­κών», «αντι­φα­σι­στι­κών» κλπ, κυβερ­νή­σε­ων, το απο­τέ­λε­σμα ήταν ολέ­θριο: Ιδε­ο­λο­γι­κός εκφυ­λι­σμός και απο­σάρ­θρω­ση του εργα­τι­κού-λαϊ­κού κινή­μα­τος. Τα παρα­δείγ­μα­τα στο διά­βα της ιστο­ρί­ας πολ­λά και διδα­κτι­κά (Λατι­νι­κή Αμε­ρι­κή, Γαλ­λία, Ιτα­λία, Πορ­το­γα­λία, Τσε­χία, κλπ.)

Το ανα­φέ­ρου­με αυτό με αφορ­μή την πρό­σφα­τη στή­ρι­ξη που παρεί­χε το ΚΚ Χιλής στον – σοσιαλ­δη­μο­κρα­τι­κής κατεύ­θυν­σης- εκλο­γι­κό συνα­σπι­σμό «Apruebo Dignidad» με επι­κε­φα­λής τον Γκά­μπριελ Μπό­ριτς. Αργά ή γρή­γο­ρα οι επι­πτώ­σεις της επι­λο­γής αυτής στην οργα­νω­τι­κή, πολι­τι­κή και ιδε­ο­λο­γι­κή αυτο­τέ­λεια του ΚΚ Χιλής θα φανούν. Το ζητού­με­νο, ωστό­σο, είναι η προ­σπά­θεια οπορ­του­νι­στι­κών-ρεφορ­μι­στι­κών κύκλων, τόσο στο εξω­τε­ρι­κό όσο και στην Ελλά­δα, να παρου­σιά­σουν την εκλο­γή του Μπό­ριτς ως «μεγα­λειώ­δης νίκη» του Χιλιά­νι­κου λαού (βλέ­πε εφημ. «Πριν», 23/12/2021) που δήθεν, σημα­το­δο­τεί θετι­κές εξε­λί­ξεις για την χώρα και ευρύ­τε­ρα την Λατι­νι­κή Αμερική.

Θυμη­θή­κα­με αντί­στοι­χους πανη­γυ­ρι­σμούς στο παρελ­θόν για το «νέο αέρα του Ολάντ» στη Γαλ­λία, τις… «μεγά­λες προσ­δο­κί­ες» για την εκλο­γή Ομπά­μα στις ΗΠΑ, την επι­κρά­τη­ση των σοσιαλ­δη­μο­κρα­τών σε Μεξι­κο (Ομπρα­δόρ), Ισπα­νία (Σάν­τσεθ), Πορ­το­γα­λία (Κόστα), Βρα­ζι­λία (Λούλα/Ρούσεφ) και, ασφα­λώς, την «πρώ­τη φορά Αρι­στε­ρά» του ΣΥΡΙΖΑ.

Πάνω στον ενθου­σια­σμό τους, μάλι­στα, ορι­σμέ­νοι «αρι­στε­ροί» δημο­σιο­λό­γοι και σχο­λια­στές έφτα­σαν στο σημείο να συγκρί­νουν τη νίκη του Μπό­ριτς με την εκλο­γή του Σαλ­βα­δόρ Αλιέ­ντε το 1970. Προ­φα­νώς δεν διδά­χθη­καν τίπο­τε από την ιστο­ρία. Η πικρή εμπει­ρία της «Λαϊ­κής Ενό­τη­τας» το διά­στη­μα 1970–73 απέ­δει­ξε, πέραν πάσης αμφι­βο­λί­ας, ότι ειρη­νι­κός δρό­μος προς τον σοσια­λι­σμό είναι αδύ­να­τον να υπάρ­ξει. Απο­δεί­χθη­κε περί­τρα­να πως καμιά «αντι­μο­νο­πω­λια­κή-αντι­ι­μπε­ρια­λι­στι­κή» κυβέρ­νη­ση, όσο καλές προ­θέ­σεις κι’ αν έχει, δεν μπο­ρεί στο έδα­φος του καπι­τα­λι­σμού και της αστι­κής κοι­νο­βου­λευ­τι­κής δημο­κρα­τί­ας να ανοί­ξει το δρό­μο για πραγ­μα­τι­κή αλλα­γή των συσχε­τι­σμών υπέρ της εργα­τι­κής τάξης.

Ακό­μη όμως και η περί­πτω­ση της — ρεφορ­μι­στι­κών αντι­λή­ψε­ων- «Λαϊ­κής Ενό­τη­τας» του αεί­μνη­στου Αλιέ­ντε απέ­χει παρα­σάγ­γας από την σημε­ρι­νή σοσιαλ­δη­μο­κρα­τία του Γκ. Μπό­ριτς. Για τον νεο­ε­κλε­γέ­ντα πρό­ε­δρο της Χιλής δεν τίθε­ται καν ζήτη­μα αμφι­σβή­τη­σης της καπι­τα­λι­στι­κής τάξης πραγ­μά­των. Εκτός από δημα­γω­γι­κές αορι­στο­λο­γί­ες και κλι­σέ περί «κοι­νω­νι­κής δικαιο­σύ­νης», «εκδη­μο­κρα­τι­σμού» και «ισό­τη­τας», οι λέξεις «σοσια­λι­σμός» και «ανα­τρο­πή του καπι­τα­λι­σμού» δεν υπάρ­χουν καν στο πολι­τι­κό λεξι­λό­γιο του.

Αντί­θε­τα, από τις πρώ­τες του κιό­λας δηλώ­σεις ο Γκ. Μπό­ριτς έσπευ­σε να κατα­θέ­σει τα δια­πι­στευ­τή­ριά του στην αστι­κή τάξη βάζο­ντας μπρο­στά την ταξι­κή συνερ­γα­σία. Δήλω­σε ότι θα είναι «πρό­ε­δρος όλων των Χιλια­νών» (εργά­τες και βιο­μή­χα­νοι, αφε­ντι­κά και δού­λοι) και απευ­θύν­θη­κε στον αντί­πα­λο του Χοσέ Αντό­νιο Καστ (τον υπερ­συ­ντη­ρη­τι­κό, δηλω­μέ­νο οπα­δό της δικτα­το­ρί­ας Πινο­σέτ) ζητώ­ντας του να προ­σφέ­ρει «τις ιδέ­ες και προ­τά­σεις του» έτσι ώστε να «δημιουρ­γη­θούν γέφυ­ρες για την βελ­τί­ω­ση της ζωής των πολι­τών».

Ο ίδιος ο Μπό­ριτς είχε φρο­ντί­σει προ­ε­κλο­γι­κά να κάνει σαφή την ιδε­ο­λο­γι­κή του ταυ­τό­τη­τα δηλώ­νο­ντας τα εξής: «Πιστεύω στην σοσιαλ­δη­μο­κρα­τία και στην συνερ­γα­σία του δημό­σιου και του ιδιω­τι­κού τομέα και δεν μου αρέ­σει να ηγε­μο­νεύ­ει ένας εκ των δύο» («Εl Pais», 13/12/2021). Είναι ο ίδιος που έχει κάνει λόγο για ένα «απο­τε­λε­σμα­τι­κό, αμε­ρό­λη­πτο και δίκαιο κρά­τος», απο­κρύ­βο­ντας σκό­πι­μα ότι το αστι­κό κρά­τος, όσους φιλο­λαϊ­κούς «καλω­πι­σμούς» κι’ αν υπο­στεί, είναι φύσει αδύ­να­το να είναι αμε­ρό­λη­πτο και δίκαιο.

Όσοι χαρα­κτη­ρί­ζουν «μεγά­λη λαϊ­κή νίκη» την εκλο­γή του Γκ. Μπό­ριτς στην Χιλή κάνο­ντας λόγο για δήθεν «θετι­κές εξε­λί­ξεις» παρα­πλα­νούν συνει­δη­τά τους εργα­ζό­με­νους και το λαό. Επι­κα­λού­νται την «ανα­χαί­τι­ση της ακρο­δε­ξιάς» για να εγκλω­βί­σουν λαϊ­κές μάζες στην αδιέ­ξο­δη λογι­κή του «μικρό­τε­ρου κακού» («απ’ το να εκλέ­γο­νταν ο δεξιός Καστ, καλύ­τε­ρα ο Μπό­ριτς» ή «ψηφί­στε ΣΥΡΙΖΑ να μην ξανα­βγεί ο Μητσοτάκης»).

Πάλη για την εργατική εξουσία ή ενσωμάτωση;

Οι αστι­κές κυβερ­νή­σεις — ασχέ­τως αν προσ­δοιο­ρί­ζο­νται ως «αρι­στε­ρές», «αντι­φα­σι­στι­κές», «προ­ο­δευ­τι­κές», κλπ – είναι εξ’ ορι­σμού δεσμευ­μέ­νες στην υλο­ποί­η­ση της στρα­τη­γι­κής του κεφα­λαί­ου και την διαιώ­νι­ση της καπι­τα­λι­στι­κής εκμε­τάλ­λευ­σης. Πρό­κει­ται για νομο­τέ­λεια ιστο­ρι­κά απο­δε­δειγ­μέ­νη που δεν αλλά­ζει ούτε τρο­πο­ποιεί­ται από την συμ­με­το­χή ή στή­ρι­ξη ενός ΚΚ στην αστι­κή διακυβέρνηση.

Αντί­θε­τα, η στή­ρι­ξη σε αστι­κές κυβερ­νή­σεις από Κομ­μου­νι­στι­κά Κόμ­μα­τα, στο όνο­μα της λαν­θα­σμέ­νης στρα­τη­γι­κή των «ενδιά­με­σων στα­δί­ων», έχει ως απο­τέ­λε­σμα τον ιδε­ο­λο­γι­κό εκφυ­λι­σμό τους και την ενσω­μά­τω­σή τους στην αστι­κή δια­χεί­ρι­ση. Αντί να ριζο­σπα­στι­κο­ποιού­νται συνει­δή­σεις συμ­βαί­νει το αντί­θε­το. Το καπι­τα­λι­στι­κό σύστη­μα «κερ­δί­ζει χρό­νο», πλα­τιές εργα­τι­κές-λαϊ­κές μάζες απο­γοη­τεύ­ο­νται καθώς οι αυτα­πά­τες γκρε­μί­ζο­νται με φυσι­κό επα­κό­λου­θο την τελ­μά­τω­ση και υπο­χώ­ρη­ση της οργά­νω­σης και ανά­πτυ­ξης της ταξι­κής πάλης.

Η εκλο­γή του Γκά­μπριελ Μπό­ριτς δεν σημα­το­δο­τεί καμία νίκη για τον λαό της Χιλής αλλά μια εναλ­λα­γή στην δια­χεί­ρι­ση της αστι­κής πολι­τι­κής εξου­σί­ας. Η πραγ­μα­τι­κή νίκη για τους λαούς μπο­ρεί να έρθει μόνο μέσα από την πάλη ενά­ντια στο σάπιο καπι­τα­λι­στι­κό σύστη­μα, σε γραμ­μή ρήξης με τις οπορ­του­νι­στι­κές και ρεφορ­μι­στι­κές απά­τες και αυτα­πά­τες. Στην πάλη για τον σοσια­λι­σμό, την εργα­τι­κή εξου­σία, την κοι­νω­νι­κή ιδιο­κτη­σία του πλού­του και τον κεντρι­κό σχε­δια­σμό της παρα­γω­γής με κρι­τή­ριο τις σύγ­χρο­νες εργα­τι­κές-λαϊ­κές ανάγκες.