Γράφει ο Αλέκος Χατζηκώστας //
Οι κομμουνιστικές διώξεις ξεκίνησαν από τα πρώτα χρόνια εμφάνισης του κομμουνιστικού κινήματος στη χώρα μας, με ιδιαίτερη ορμή το 1924 με το διάταγμα του Αλ. Παπαναστασίου «Περί αποκαταστάσεως εν εκάστω νόμων επιτροπών Ασφαλείας». Η δικτατορία του Πάγκαλου εμπλούτισε την αντικομμουνιστική νομική θωράκιση της χώρας εναντίον «παντός ατόμου υπόπτου δια πράξεων αντικείμενων εις την δημόσιαν τάξιν, ησυχίαν και ασφάλειαν της χώρας». Το ιδιώνυμο όμως του Βενιζέλου αποτελούσε την κορωνίδα των σχετικών νομοθετημάτων.
Ένα σύντομο ιστορικό
Στις 22 Δεκέμβρη του 1928, τέσσερις μόλις μήνες μετά τις εκλογές, η κυβέρνηση του Ελ. Βενιζέλου κατέθεσε στη Βουλή ένα νομοσχέδιο που είχε ως τίτλο τη φράση «Περί μέτρων ασφαλείας του κοινωνικού καθεστώτος και προστασίας των ελευθεριών των πολιτών». Αργότερα, όταν το νομοσχέδιο αυτό έγινε νόμος του κράτους πήρε τον αριθμό 4229/25-7-19294. Στην ιστορία όμως πέρασε με την ονομασία «Ιδιώνυμο», αφού αντιμετώπιζε τον κομμουνισμό ως «ειδικό αδίκημα» και προέβλεπε μια σειρά μέτρα για την καταστολή του με προφανή τελικό στόχο τη συντριβή κάθε κομμουνιστικής δράσης και φυσικά του κύριου φορέα αυτής της δράσης, του ΚΚΕ. Ο νόμος προέβλεπε την απαγόρευση δράσης των ταξικών σωματείων (τέθηκαν εκτός νόμου Εργατική Βοήθεια και Ενωτική ΓΣΕΕ κ.α) και των κομμουνιστικών και ευρύτερα λαϊκών συγκεντρώσεων. Ειδικές διατάξεις αναφέρονταν στους στρατιώτες, τους δημόσιους υπάλληλους, τους δημοσιογράφους που «εμφορούνται ή προπαγανδίζουν ανατρεπτικάς ιδέας κατά του κρατούντος καθεστώτος».
Χαρακτηριστικά τα όσα δήλωσε ο Βενιζέλος στη Βουλή: ««Το νομοσχέδιον -είπε- δεν επιδιώκει να διώξη τον κομμουνισμόν ως ιδέαν αλλά τη Γ’ Διεθνή και τας μπολσεβικικάς αρχάς αυτής, αίτινες απέχουν πολύ του ιδεώδους κομμουνισμού. Το νομοσχέδιον επιδιώκει τη δίωξιν των οπαδών της Γ’ Διεθνούς. Δε δυνάμεθα να διώξωμεν τον κομμουνισμόν, διότι και ο Χριστός υπήρξε κήρυξ της ιδέας αυτής. Ο Χριστός διεκήρυξε πρώτος τον κομμουνισμόν, αλλά από την υψηλήν ιδεολογίαν του κομμουνισμού μέχρι των ανατρεπτικών ενεργειών των ανθρώπων της Μόσχας, υπάρχει διαφορά».
Πιο συγκεκριμένα προέβλεπε:
«Έχοντες υπ’ όψει το άρθρον 75 του Συντάγματος, εκδίδομεν τον επόμενον νόμον, ψηφισθέντα υπό της Βουλής και της Γερουσίας. Άρθρον 1. -1. Όστις επιδιώκει την εφαρμογήν ιδεών εχουσών ως έκδηλον σκοπόν την δια βιαίων μέσων ανατροπήν του κρατούντος κοινωνικού συστήματος ή την απόσπασιν μέρους εκ του όλου της Επικρατείας, ή ενεργεί υπέρ της εφαρμογής αυτών προσηλυτισμόν, τιμωρείται με φυλάκισιν τουλάχιστον εξ μηνών. Προς τούτοις επιβάλλεται δια της αποφάσεως και εκτοπισμός ενός μηνός μέχρι δύο ετών εις τόπον εν αυτή οριζόμενον. Με τας αυτάς ποινάς τιμωρείται και όστις επωφελούμενος απεργίας ή λοκ-άουτ, προκαλεί ταραχάς ή συγκρούσεις. 2. Ως ιδιαιτέρα επιβαρυντική περίπτωσις, θεωρείται η εκτέλεσις της πράξεως εν δημοσίω τόπω παρόντων πολλών ή δια του τύπου, ή εάν ο προσηλυτισμός ενεργείται δια χρημάτων, ή απευθύνεται προς ανηλίκους, στρατιωτικούς εν γένει ή δημοσίους λειτουργούς».
Και μία ενδιαφέρουσα λεπτομέρεια…
Ενδιαφέρον παρουσιάζει το «παρασκήνιο» της εσπευσμένης δημοσίευσης του νόμου, ο οποίος είχε βεβαίως ψηφιστεί ήδη από τη Βουλή και τη Γερουσία και δεν δημοσιευόταν λόγω των αντιδράσεων σημαντικών πολιτικών, όπως οι Α. Παπαναστασίου και Γ. Καφαντάρης. Στις 1 Αυγούστου 1929 θα γιορταζόταν πανελληνίως «αντιπολεμική εορτή» και στην κυβέρνηση έφτασαν πληροφορίες ότι οι κομμουνιστές θα δημιουργούσαν ταραχές και θα διατάρασσαν τη δημόσια τάξη σε Αθήνα, Πειραιά, Θεσσαλονίκη, Καβάλα, Δράμα, Σέρρες και σε διάφορες περιοχές της Θεσσαλίας.
Αποφασίσθηκε λοιπόν η αυθημερόν δημοσίευση του νόμου και η εφαρμογή των διατάξεων που απαγόρευαν τις συγκεντρώσεις σε ανοικτούς ή κλειστούς δημόσιους χώρους όσων ήθελαν την ανατροπή του συστήματος. Εξάλλου, με το «ιδιώνυμο» η απεργία δεν αναγνωριζόταν ως μέσον προβολής πολιτικών αιτημάτων, ο συνδικαλισμός μετατράπηκε σε αδίκημα και η διαδήλωση θεωρούνταν διασάλευση της κοινωνικής γαλήνης. Κατόπιν τούτων κατά τη διάρκεια των εορτασμών της 1ης Αυγούστου «απόλυτος ησυχία επεκράτησεν εις ολόκληρον το κράτος», όπως τόνισε αυτάρεσκα η κυβέρνηση και ο αστικός τύπος.
Οι αντιδράσεις
Από την πρώτη στιγμή που κατατέθηκε ως νομοσχέδιο στη Βουλή, το «Ιδιώνυμο» αντιμετωπίστηκε αγωνιστικά από τον ελληνικό λαό και τις οργανώσεις του, καθώς και από τους πνευματικούς ανθρώπους, όχι μόνο της χώρας αλλά και διεθνώς. Κορυφαίοι Έλληνες διανοούμενοι όπως ο Γρ. Ξενόπουλος, η Γαλάτεια Καζαντζάκη, ο Γ. Νιρβάνας, ο καθηγητής Δ. Καλλιτσουνάκης, ο Α. Σβώλος, ο Κ. Τσουκαλάς, ο Θρ. Πετμεζάς, η Ειρήνη Δενδρινού, ο Κ. Αμαντος, ο Δ. Γληνός, κ.ά. αλλά και διεθνείς προσωπικότητες, όπως ο Αλμπερτ Αϊνστάιν, ο Ανρί Μπαρμπίς, ο Ρ. Μπίντγκερμαν, ο Οτομαρ κλπ. έχουν συνδέσει το όνομά τους με την πάλη ενάντιά του. Ταυτόχρονα σε μια σειρά πόλεις έγιναν μια σειρά διαμαρτυρίες εργατικών οργανώσεων με επικεφαλής τους κομμουνιστές, ενώ την αντίθεση τους εκφράσανε και αστοί πολιτικοί όπως οι Α. Παπαναστασίου, Γ. Καφαντάρης, Γ. Παπανδρέου που τον καταψήφισαν στη Βουλή υποστηρίζοντας ότι η ψήφισή του καταργούσε την έκφραση γνώμης, καθώς και οι Π. Τσαλδάρης και Γ. Κονδύλης απλά για αντιπολιτευτικούς λόγους με τον Βενιζέλο.
Οι συνέπειες
Αμέσως μετά την ψήφιση του «ιδιώνυμου» άρχισαν οι μαζικές διώξεις των κομμουνιστών, τέθηκε εκτός νόμου με δικαστική απόφαση η Ενωτική ΓΣΕΕ και η Εργατική Βοήθεια Ελλάδας (ΕΒΕ) και κάθε αγωνιστική κινητοποίηση των εργαζομένων χαρακτηριζόταν από τις αρχές «ιδιώνυμο» αδίκημα και αντιμετωπιζόταν βάναυσα.
Από την έναρξη εφαρμογής του ως το τέλος του 1932, ο απολογισμός του ιδιώνυμου, όπως τον δίνει η Εργατική Βοήθεια, είναι ο εξής: 12.000 συλλήψεις και 2.203 καταδίκες. Αθροιστικά, οι φυλακίσεις ανέρχονται σε 1.936 χρόνια, η εξορία στα νησιά σε 785 χρόνια. Επιπλέον 120 φαντάροι εξορίζονται στο Καλπάκι. Από τους συλληφθέντες, ασχέτως αν καταδικάστηκαν ή όχι, βασανίστηκαν από την αστυνομία και την χωροφυλακή 1504 αγωνιστές. Έγινε έλεγχος σε 235 συγκεντρώσεις από τις οποίες οι 68 διαλύθηκαν με τη βία. Στο ίδιο διάστημα, 11 εργάτες και αγρότες έχουν δολοφονηθεί από την αστυνομία, οι περισσότεροι κατά τη διάρκεια της βίαιας διάλυσης συγκεντρώσεων. Όσοι καταδικάστηκαν με το ιδιώνυμο ακολουθούσαν σε γενικές γραμμές τη διαδρομή φυλακή και εξορία.
Η πρώτη καταδίκη
Η πρώτη καταδίκη με το «Ιδιώνυμο» ήταν του φοιτητή Π. Μαρμαρέλη στις 26/7/1929
Σε πρωτοσέλιδο του ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗ (28/7/1929) αναφέρονται τα εξής:
«Η ΠΡΩΤΗ ΔΙΚΗ ΤΟΥ ΙΔΙΩΝΥΜΟΥ
Χθες δικάσθηκε στο επ’ αυτοφόρω Πλημμελιοδικείον ο σ. Παρ. Μαρμαρέλης, κατηγορούμενος ότι κρατούσε φύλλα της «Νεολαίας» όπου εδημοσιεύετο η προκήρυξις της ΟΚΝΕ για την 1η Αυγούστου.
Το δικαστήριο πιστό στις διαταγές που πήρε απέρριψε τις ενστάσεις αναρμοδιότητος και αντισυνταγματικότητος που υπέβαλε ο δικηγόρος σ. Πορφυρογένης και παρ’ όλο ότι δεν υπήρχε παρά ένας χαφιές μάρτυς που δεν έλεγε τίποτα απολύτως και δεν αποδεικνυόντανε τίποτε κατά του κατηγορουμένου, τον καταδίκασε σε οκτώ μήνες φυλάκιση και 3 μήνες εξορία στην Ανδρο.
Έτσι το ιδιώνυμο αρχίζει να εφαρμόζεται από τους έλληνας ταξικούς δικαστές».
Τη Δευτέρα 29/7/1929 ο κύριος τίτλος του ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗ είναι: «ΕΝΑΣ ΦΟΙΤΗΤΗΣ ΔΙΚΑΣΤΗΚΕ ΠΡΩΤΟΣ ΜΕ ΤΟ ΙΔΙΩΝΥΜΟ ΓΙΑΤΙ ΔΙΑΒΑΖΕΝ ΑΠΛΩΣ «ΝΕΟΛΑΙΑ». ΑΓΩΝΙΣΤΕΙΤΕ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΟΥ ΝΟΜΟΥ ΠΟΥ ΧΤΥΗΠΑΕΙ ΑΠΡΟΚΑΛΥΠΤΑ ΑΥΗ ΤΗ ΣΚΕΨΗ!»
Στην στήλη και πάλι πρωτοσέλιδα, «ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΠΟΨΗ ΜΑΣ» με τίτλο «Η ΣΚΕΨΗ ΧΤΥΠΙΕΤΑΙ» αναφέρει:
«Το ιδιώνυμο τέθηκε κιόλας σ’ εφαρμογή. Ο φοιτητής σ. Π. Μαρμαρέλης καταδικάσθηκε σε 8 μήνες φυλάκιση και 3 μήνες εξορία γιατί διάβαζε «Νεολαία» με την προκήρυξη της Κ.Δ.Ν. Η πρώτη αυτή καταδίκη δείχνει ξεκάθαρα το σκοπό του ιδιώνυμου και ξεμασκαρώνει με μιας τις αισχρές δημαγωγίες του τσαρλατάνου Πρωθυπουργού που όταν στη Βουλή ψηφιζόταν το ιδιώνυμο είχεν «επισήμως» προβεί σε δηλώσεις κατά τις οποίες θα καταδιωκόταν κείνοι μόνο που μοίραζαν δωρεάν βιβλία κλπ.
Χθες, καταδικάστηκεν ένας φοιτητής γιατί διάβαζε «νεολαία» και μάλιστα σε κεντρικώτατο μέρος-μέσα στον Εθνικό κήπο. Έτσι φαίνονται ξεκάθαρα οι σκοποί του ιδιώνυμου όπως ακριβώς τους προείπαμε, να τρομοκρατηθούν οι εργαζόμενες μάζες, να κλεισθεί ο εργατικός τύπος, να χτυπηθεί κι’ αυτή ακόμα η σκέψη. Γιατί χτύπημα κατακέφαλο ενάντια στη σκέψη είναι η καταδίκη ενός φοιτητή που διάβαζε «Νεολαία».
Ο τσαρλατάνος δήλωνε στη Βουλή ότι δεν θα χτυπήση τα σκέψη και να η αλήθεια των δηλώσεων του.
Μπρος σ’αυτή την κατάσταση στις εργαζόμενες μάζες μπαίνει το βαρύ καθήκον να εντείνουν τον αγώνα τους, ενάντια στον εξαιρετικό νόμο, να συμμετάσχουν στις διαδηλώσεις της 1ης Αυγούστου. Μόνο έτσι θα λυγίσουμε την τρομοκρατία».
