Το “Τελευταίο Σημείωμα” του Ναπολέοντα Σουκατζίδη αλλά και του Παντελή Βούλγαρη

Γρά­φει ο Στέ­λιος Κανά­κης //
[email protected]

Ο Ναπο­λέ­ων Σου­κα­τζί­δης ήταν Κομ­μου­νι­στής. Μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ. Από την πάστα των αλύ­γι­στων. Ο Παντε­λής Βούλ­γα­ρης είναι σκη­νο­θέ­της. Η Ιωάν­να Καρυ­στιά­νη είναι λογο­τέ­χνης και πρώ­ην Κομ­μου­νί­στρια (στα μικρά­τα της). Πριν από λίγα χρό­νια είχαν κυκλο­φο­ρή­σει φήμες πως θα προ­τει­νό­ταν για την προ­ε­δρία της αστι­κής και εξ αυτού ταξι­κής δημο­κρα­τί­ας μας. Κάτι σαν Πάκης στη θέση του Πάκη.

Το «Πέτρι­να Χρό­νια»* είναι ται­νία του Βούλ­γα­ρη που την έκα­νε πριν τριά­ντα χρό­νια. Ανα­φε­ρό­ταν στη ζωή των Κομ­μου­νι­στών Μπά­μπη Γκο­λέ­μα και της Ελέ­νης Βούλ­γα­ρη. Από τους αλύ­γι­στους κι αυτοί. Στον Μίλ­το, επί­σης, τον γιο τους, που ήταν ο μικρό­τε­ρος πολι­τι­κός κρα­τού­με­νος στις φυλα­κές Αβέρωφ.

Το Χάπ­πυ Νταίη** ήταν μια προη­γού­με­νη ται­νία του Βούλ­γα­ρη, βασι­σμέ­νη στο μυθι­στό­ρη­μα του Ανδρέα Φρα­γκιά «Ο Λοι­μός»***. Ανα­φε­ρό­ταν κι αυτή σε Κομ­μου­νι­στές εξό­ρι­στους και στο ξερο­νή­σι βασά­νων, βασα­νι­στη­ρί­ων και δολο­φο­νιών τους.

Στο «Ψυχή Βαθειά» που ανα­φε­ρό­ταν στον εμφύ­λιο, «αδελ­φός, σκό­τω­νε αδελ­φό» κατά τον Παντε­λή Βούλ­γα­ρη. Αυτό το νόη­μα προ­σέ­λα­βε από την ιμπε­ρια­λι­στι­κή επέμ­βα­ση και την επο­ποι­ία του Δημο­κρα­τι­κού Στρα­τού ο σκη­νο­θέ­της του και θέλη­σε να το μετα­βι­βά­σει και στους θεατές.

Το «Τελευ­ταίο Σημεί­ω­μα» είναι το σημεί­ω­μα που άφη­σε ο Ναπο­λέ­ων Σου­κα­τζί­δης στον πατέ­ρα του λίγο πριν τον ντουφεκίσουν:

«Πατε­ρού­λη, πάω για εκτέ­λε­ση, να ‘σαι περή­φα­νος για το μονά­κρι­βο γιο σου. Ν’ αγα­πάς και να λατρεύ­εις την κορού­λα**** σου και την αδερ­φού­λα μου, κι οι δυο τους μεγά­λοι άνθρω­ποι. Γεια, γεια πατερούλη».

 Ο Ναπο­λέ­ων Σου­κα­τζί­δης ήταν φυλα­κι­σμέ­νος από το 1936. Από τον Αϊ Στρά­τη μετα­φέρ­θη­κε τον Απρί­λη του 1937 στις φυλα­κές της Ακρο­ναυ­πλί­ας, όπου και παρα­δό­θη­κε από το καθε­στώς του Μετα­ξά μαζί με εκα­το­ντά­δες άλλους Κομ­μου­νι­στές πολι­τι­κούς κρα­τού­με­νους στους Γερ­μα­νούς κατα­κτη­τές τον Απρί­λη του 1941. Στην Κατο­χή μετα­φέρ­θη­κε στις φυλα­κές των Τρι­κά­λων και της Λάρι­σας και τελι­κά τον Σεπτέμ­βρη του 1943 στο Στρα­τό­πε­δο συγκέ­ντρω­σης Χαϊ­δα­ρί­ου. Στο Χαϊ­δά­ρι επει­δή γνώ­ρι­ζε γερ­μα­νι­κά εκτε­λού­σε χρέη διερμηνέα.

Όταν διά­βα­ζε τα ονό­μα­τα των 200 μελ­λο­θά­να­των συντρό­φων του (Κομ­μου­νι­στών κε Βούλ­γα­ρη), στο 167 φώνα­ξε παρών καθώς ήταν το δικό του. Σε μια ένδει­ξη σπά­νιου ηρω­ι­σμού, λεβε­ντιάς και αυτο­θυ­σί­ας (που οι Κομ­μου­νι­στές συχνά έχουν επι­δεί­ξει), αρνή­θη­κε να αντι­κα­τα­στα­θεί από άλλον και τρά­βη­ξε για το από­σπα­σμα. Κι ήταν Κομ­μου­νι­στές κι οι δια­κό­σιοι, κε Βούλ­γα­ρη, επι­μέ­νω σ’ αυτό κι ανα­ρω­τιέ­μαι πως επι­μέ­νε­τε να σας δια­φεύ­γει. Το ανα­γνω­ρί­ζει και η «Καθη­με­ρι­νή» της εποχής:

“Την 27.4.1944 κομ­μου­νι­στι­καί συμ­μο­ρί­αι παρά τους Μολά­ους κατό­πιν μιας εξ ενέ­δρας επι­θέ­σε­ως εδο­λο­φό­νη­σαν ανάν­δρως ένα Γερ­μα­νόν στρα­τη­γόν και τρεις συνο­δούς του. Πολ­λοί Γερ­μα­νοί στρα­τιώ­ται ετραυματίσθησαν.

Ως αντί­ποι­να θα εκτελεσθούν:

1)  Ο τυφε­κι­σμός 200 κομ­μου­νι­στών τήν 1.5.1944

2) Ο τυφε­κι­σμός όλων των ανδρών, τους οποί­ους θα συνα­ντή­σουν τα γερ­μα­νι­κά στρα­τεύ­μα­τα επί της οδού Μολά­οι προς την Σπάρ­την έξω­θεν των χωρίων.

Υπό την εντύ­πω­σιν του κακουρ­γή­μα­τος τού­του Έλλη­νες εθε­λο­νταί εφό­νευ­σαν αυτο­βού­λως 100 άλλους κομμουνιστάς.

Ο ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΣ ΔΙΟΙΚΗΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ”

(Καθη­με­ρι­νή 30.4.44)

Είναι όμως το «Τελευ­ταίο Σημεί­ω­μα» και η τελευ­ταία (στα σκα­ριά) ται­νία του Παντε­λή Βούλ­γα­ρη. Όπου τα πράγ­μα­τα φαί­νε­ται να παρου­σιά­ζο­νται δια­φο­ρε­τι­κά – του­λά­χι­στον από τις μέχρι τώρα ανα­φο­ρές των κυρί­ων συντε­λε­στών τής ται­νί­ας. Στα διά­φο­ρα δια­φη­μι­στι­κά της και στις συνε­ντεύ­ξεις των δημιουρ­γών της Π. Βούλ­γα­ρη και Ι. Καρυ­στιά­νη, η λέξη – ιδιό­τη­τα Κομ­μου­νι­στής έχει εξα­φα­νι­στεί. Ίσως τώρα το μότο της ται­νί­ας να έχει γίνει «άνθρω­πος, σκο­τώ­νει άνθρω­πο», όπου άνθρω­πος ο Γερ­μα­νο­φα­σί­στας διοι­κη­τής κι άνθρω­ποι οι ήρω­ες Κομ­μου­νι­στές,  κατά την εξι­σω­τι­κή (του­λά­χι­στον) λογι­κή του κου Βούλ­γα­ρη και της σενα­ριο­γρά­φου Καρυστιάνη.

Είναι προ­φα­νές πως δεν κρί­νω και δεν δύνα­μαι άλλω­στε, την ται­νία και μάλι­στα εκ των προ­τέ­ρων. Ούτε και είναι, στο όποιο, αισθη­τι­κό απο­τέ­λε­σμα επι­τευ­χθεί, το πρό­βλη­μά μου. Αλλά η παρα­χά­ρα­ξη, όσο επι­δέ­ξια και θαυ­μα­στή κι αν είναι, παρα­μέ­νει παρα­χά­ρα­ξη κε Βούλ­γα­ρη και κα Καρυστιάνη.

Από την Ιωάν­να της Νομι­κής του ’73 μέχρι σήμε­ρα πέρα­σε, σχε­δόν, μισός αιώ­νας. Τόσος, περί­που, πέρα­σε κι από το «Χάπ­πυ Νταίη» για τον Παντε­λή Βούλγαρη.

Τόσα χρό­νια πρέ­πει να έχουν μάθει πως όταν κοι­τάς την κατη­φό­ρα ανά­πο­δα, την βλέ­πεις ανη­φό­ρα. Αυτό όμως δεν σ’ εμπο­δί­ζει να κατρακυλάς.

*       Δεί­τε την!

**     Δεί­τε το, επίσης!

***   Όσοι δεν το έχουν δια­βά­σει (και είναι πολ­λοί) χάνουν.

**** Ανα­φε­ρό­ταν στην αρρα­βω­νια­στι­κιά του Άννα