Επιμέλεια Αλέκος Χατζηκώστας //
(Εξόριστοι πρωταθλητές στα 1947)
Ανάμεσα στους χιλιάδες αγωνιστές της Αντίστασης που βρέθηκαν στις φυλακές και τις εξορίες μετά την Βάρκιζα, αρκετοί ήταν και οι αθλητές στίβου αλλά και άλλων αγωνισμάτων. Πρόκειται ουσιαστικά για μία «ανεξερεύνητη» ιστορικά υπόθεση, την οποία με το σημερινό μας σημείωμα απλά δίνουμε μία πτυχή της. Σήμερα παρουσιάζουμε επιστολή πρωταθλητή πυγμαχίας, από την Ικαρία όπου ήταν εξορισμένος, στο ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗ, που αναδεικνύει πλευρές του ζητήματος, με την υπόσχεση ότι θα επανέλθουμε σύντομα
Με τίτλο «ΜΑΣ ΓΡΑΦΟΥΝ ΟΙ ΑΘΛΗΤΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΞΟΡΙΑ» γράφει ο ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ (12/8/1947):
«Όπως είναι γνωστό εκτός, το βαλκανιονίκη Στ. Βελιόπουλο, στην εξορία βρίσκονται σήμερα και οι πρωταθλητές Ηλ. Βεργίνης* και Γ. Θάνος**. Μ’ αυτό τον τρόπο το κράτος αμείβει τους αθλητές που δόξασαν τα ελληνικά χρώματα. Από τον πρωτοπυγμάχο Γ. Παπαγεωργίου ,που βρίσκεται κι’ αυτός στην Ικαρία πήραμε και δημοσιεύουμε το ακόλουθο γράμμα:
Αρεθούσα Ευδήλου Ικαρίας 26 Ιουλίου 1947
Αγαπητέ «Ριζοσπάστη»
Είναι κι’ εγώ ένας από κείνους που τα όργανα της «τάξεως» πήραν από τα σπίτια ους το βράδυ της 13ης προς τη 14 Ιουλίου και τους στείλαν στην Ικαρία στο ξερονήσι της εξορίας. Από το βαθύ σκοτάδι της νύχτας εκείνης ίσαμε που έφθασα στον τόπο της εξορίας, είδα και γνώρισα ένα σωρό συναδέλφους μου αθλητές που κι’ αυτοί όπως κι’ εγώ εξορίστηκαν μόνο και μόνο για την ευγενικιά απασχόληση και επίδοση στον αθλητισμό. Το γεγονός αυτός μου έδωσε την ευκαιρία να εκτιμήσω για καλά τον πολιτισμό των ανθρώπων που κυβερνούν τις τύχες μας κατά το διάστημα που εμείς αγωνιζόμαστε να ανεβάσουμε το όνομα της πατρίδας μας ανάμεσα σ’ όλο τον κόσμο. Στην απορία μου,γιατί με εξόρισαν μόνο μία λύση μπορώ να βρω: ίσως γιατί από την … «πυγμή» μου εκινδύνευε να καταρρεύσει το καθεστώς και ίσως ακόμη γιατί έτσι το κράτος αντιλαμβάνεται την προετοιμασία μου για τους ολυμπιακούς αγώνες του 1948.
Ύστερα από τη συμπεριφορά αυτή της κυβέρνησης υψώνω φωνή διαμαρτυρίας σ’ όλο τον αθλούμενο κόσμο της Ελλάδας και όλου του κόσμου για να καταλάβουν τον κατήφορο που σ’ αυτόν σπρώχνει καθημερινά την πατρίδα μας η πολιτική των ανθρώπων που κυβερνούν τη χώρα μας
Με αδελφικούς χαιρετισμούς
ΓΕΩΡΓ. ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ
Πρωτοπυγμάχος Ελλάδος υπερελαφρών και ελαφρώνβαρών»
Σύντομα βιογραφικά στοιχεία
* Ο Ηλίας Βεργίνης γεννήθηκε στους Τσουκαλάδες Λευκάδας το 1908 και αναδείχτηκε δυο φορές βαλκανιονίκης στη σφαίρα, το 1929 και το 1930. Λόγω σοβαρών προβλημάτων υγείας, αναγκάστηκε να αποσυρθεί νωρίς από την ενεργή δράση στους στίβους, όχι όμως και από την ταξική πάλη μέσα από τις γραμμές του ΚΚΕ. Για την αγωνιστική του δράση από τη μεταξική δικτατορία μέχρι την απριλιανή χούντα κέρδισε το προσωνύμιο «κόκκινος» αθλητής.
Στις γραμμές του κομμουνιστικού κινήματος εντάχθηκε σε νεαρή ηλικία και συμμετείχε στους λαϊκούς αγώνες, παράλληλα με την αθλητική του δράση. Συμμετείχε στη δημιουργία της Λαϊκής Επιτροπής διεξαγωγής Αντιολυμπιάδας στη Βαρκελώνη, μαζί με άλλους έλληνες και ευρωπαίους αθλητές, δείχνοντας με έμπρακτο τρόπο την αντίθεσή του στους ολυμπιακούς αγώνες του Βερολίνου, που διοργάνωσε το ναζιστικό καθεστώς του Χίτλερ. Αν και η Αντιολυμπιάδα στη Βαρκελώνη δεν έγινε, το εγχείρημα αποτέλεσε μια σημαντική προσπάθεια των ευρωπαίων αντιφασιστών και κομμουνιστών αθλητών να καταδείξουν την αντίθεση ανάμεσα στον αθλητισμό που προωθεί την άμιλλα και τη συναδέλφωση των λαών και τον πρωταθλητισμό που στοχεύει στη νίκη με κάθε τρόπο και την ανάδειξη της «ανωτερότητας της φυλής». Χαρακτηριστική είναι η επιστολή που απέστειλε προς τους συναθλητές του:
«Το αληθινό Ολυμπιακό πνεύμα το εκπροσωπεί σήμερα η λαϊκή Ολυμπιάδα της Βαρκελώνης. Στη Χιτλερική Ολυμπιάδα δεν συνεχίζεται η ωραία παράδοσις των Ολυμπιακών Αγώνων. Στη φασιστική Γερμανία δεν καλλιεργείται η ιδέα της συναδελφώσεως και της ειρηνικής διαβιώσεως των Λαών. Εκεί καλλιεργείται το άγριο μίσος ενάντια στα άλλα έθνη.
Τίμιοι Ελληνες πρωταθληταί, μην επιτρέψητε διά της συμμετοχής σας εις τους αγώνας του Βερολίνου, την βεβήλωσιν του Ολυμπιακού φωτός από τους δολοφόνους του γερμανικού Λαού. Ενισχύσατε με την συμμετοχήν σας την Λαϊκή Ολυμπιάδα της Βαρκελώνης. Ετσι σώζετε την τιμή της Ελλάδος, που ήταν η κοιτίς της Ολυμπιακής ιδέας και περιφρουρείτε τα ωραία ιδανικά του Αθλητισμού.
Μετά τιμής
Ηλίας Βεργίνης
Πρωταθλητής Ελλάδος»
Την περίοδο της κατοχής ανέπτυξε έντονη αντιστασιακή δράση και κατά τη διάρκεια νοσηλείας του στο νοσοκομείο τον συνέλαβαν τσολιάδες ταγματασφαλίτες σαν πρωταίτιο των κινητοποιήσεων των ασθενών. Λίγο πριν τον παραδώσουν στη Γκεστάπο, απελευθερώθηκε από τέσσερις νεολαίους κομμουνιστές, που μπήκαν στο στρατόπεδο που ήταν κρατούμενος ντυμένοι τσολιάδες. Συνέχισε τον αγώνα στην πρώτη γραμμή, συνελήφθη ξανά από τους ταγματασφαλίτες και γλίτωσε την εκτέλεση την τελευταία στιγμή, αφού «απήχθη» και απελευθερώθηκε από ένα γνωστό του λοχία.
Για τη συμμετοχή του στους λαϊκούς αγώνες «ανταμείφθηκε» από το αστικό κράτος με ποικίλες διώξεις και εξορία στην Ικαρία, από όπου και απολύθηκε λόγω ανήκεστης βλάβης, εξαιτίας της φυματίωσης. Πέθανε το 1973 κατά τη διάρκεια της χούντας.
** Γ. Θάνος (ΠΑΟ): Γενν. το 1916 στο Βαθύ Σάμου. Αθλητής του Παναθηναϊκού. Καθηγητής Μαθηματικών. Ήταν ο καλύτερος Έλληνας Κονταριστής της δεκαετίας ’30 στην Ελλάδα με 3,93μ. (ρέκορντμαν ο Πέτρος Χλέντζος στις ΗΠΑ με 4,01,5μ.) Πέντε φορές Βαλκανιονίκης ως εξής : 1936-3,90μ., 1937–3,90μ., 1938-3,91μ. 1939 – 3,92μ., 1940 – 3,70μ Είναι χαρακτηριστικό ότι το 1940 στην προληπτική επιστράτευση υπηρετούσε στον Έβρο. Είχε πάρει μαζί του το κοντάρι του και επροπονήτο σ’ ένα οργωμένο χωράφι έξω από το στρατόπεδο. Οι Βαλκανικοί του 1940 (τελευταίοι λόγω του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου) έγιναν στην Κωνσταντινούπολη. Δεύτερος κατετάγη ο Τούρκος Μουχεντίν με 3,60μ. και τρίτος ο Γιουγκοσλάβος Λένερτ επίσης με 3,60μ.
