Η Αποκριά είναι μία από τις χαρακτηριστικότερες λαϊκές, αρχαίες, παγανιστικές εκδηλώσεις που όχι μόνο επέζησαν του χριστιανικού τυπικού, αλλά και εντάχθηκαν δημιουργικά μέσα του. Με τέτοιο μάλιστα τρόπο, που η Εκκλησία δεν τολμά παρά μόνο να «ψελλίζει» τους γνωστούς και ανιστόρητους αφορισμούς της, που δεν αγγίζουν φυσικά το λαϊκό αίσθημα.
«Οι Αποκριές συνδέονται με τον κύκλο του Πάσχα, που γιορτάζεται, σύμφωνα με την απόφαση της Α’ Οικουμενικής Συνόδου το 325μ.Χ, την πρώτη Κυριακή μετά την πανσέληνο της εαρινής ισημερίας. Στα χρόνια της Α’ Οικουμενικής Συνόδου, δηλαδή τον 4ο αιώνα μ.Χ., ορίστηκε επίσης μια πένθιμη περίοδος σαράντα ημερών πριν το Πάσχα, η Μεγάλη Σαρακοστή, η οποία αρχίζει με την Καθαρή Δευτέρα. Μια μικρότερη περίοδος τριών βδομάδων αποτελεί το μεταβατικό στάδιο, την προετοιμασία, κατά κάποιο τρόπο, των πιστών για τη Σαρακοστή. Κι αυτή ακριβώς είναι η περίοδος των Απόκρεω. Σε αυτήν την περίοδο συγκεντρώθηκαν, ετά την επικράτηση του Χριστιανισμού και την εδραίωσή του τον 4ο αιώνα, όλα τα ειδωλολατρικά, τα παγανιστικά εκείνα έθιμα που τελούνταν κατά παράδοση στις χώρες της παλιάς ρωμαϊκής αυτοκρατορίας στο τέλςο του χειμώνα και στην αρχή της άνοιξης. Συγκεντρώθηκαν εδώ αυτά τα έθιμα, με όριο την Καθαρή Δευτέρα, γιατί τότε αρχίζει η περίοδος της νηστείας και της προσευχής, και ο χαρακτήρας των παγανιστικών αυτών εθίμων, ασφαλώς δεν έχει σχέση με τη νηστεία και την προσευχή – το αντίθετο μάλιστα.
Τα έθιμα αυτά έχουν δύο πολύ έντονα χαρακτηριστικά. Πρώτα, μια ερωτική, σεξουαλική ελευθεριότητα, που εκφράζεται με λόγια (όπως είναι λ.χ. το γνωστό σατιρικό τραγουδάκι «πώς το τρίβουν το πιπέρι») αλλά και με πράξεις (διάφορα σχήματα μιμητικά κ.τ.λ. – όποιος έχει δει τα δρώμενα της Καθαρής Δευτέρας στα Αμπελάκια, θα καταλάβει περί τίνος πρόκειται).
Το δεύτερο χαρακτηριστικό των εθίμων αυτών, που γίνονται, όπως είπαμε στο τέλος του χειμώνα και την αρχή της άνοιξης, είναι οι μεταμφιέσεις. Έχουμε και μεμονωμένες μεταμφιέσεις, τα καρναβάλια που λέμε, όπου διακρίνει κανείς διάφορες επιδράσεις (λ.χ. ο αρλεκίνος, η κολομπίνα, ο πιερότος, μας έρχονται κατευθείαν από την ιταλική Comedia dell’ arte). Αλλά διακρίνουμε είσης καιπροσαρμογές στην επικαιρότητα (…)
Εκτός όμως από τις ατομικές αυτές μεταμφιέσεις, που είναι αστική κυρίως συνήθεια, στα χωριά έχουμε μεταμφιέσεις συλλογικές: ομάδες μεταμφιεσμένων που παίζουν συγκεκριμένους ρόλους σε ορισμένα δρώμενα. Τα δρώμενα αυτά θα μπορούσε κανείς να τα ονομάσει δραματικές παραστάσεις»
«Οι 12 μήνες Τα λαογραφικά», Άλκη Κυριακίδου – Νέστορος
