Γράφει ο Ηρακλής Κακαβάνης //
ΒΑΠΤΙΣΤΙΚΑ ΟΝΟΜΑΤΑ ΝΟΜΟΥ ΕΒΡΟΥ
Βυζαντινά γυναικεία ονόματα και προερχόμενα από άλλους λαούς
Συγκριτικά με την υπόλοιπη Ελλάδα είναι λίγα τα ξένα ονόματα που εμφάνισε το δείγμα. Δεκαοκτώ ονόματα (8,33%) με 38 εμφανίσεις. Κυρίως λατινικά: Βαλεντίνη και Βαλεντίνα (<λατ. Valeo = υγιαίνω, είμαι ισχυρός, ικανός – η δυνατή) από μία εμφάνιση. Ιουλία θηλυκό του Ιούλιος, 3 εμφανίσεις. Κορνηλία (<λατ. Cornelius πιθ. Λατ. Cornus = κέρας) μία εμφάνιση όπως και το Πουλχερία (<λατ. Pulcher = ωραίος· η ωραία). Μαρίνα από το Μαρίνος (λατ. Marinus = θαλάσσιος, mare = θάλασσα· θαλασσινή). Υπάρχει και ομώνυμη αγία. Όπως φαίνεται από την παρετυμολογία του ονόματος, Μαρίνα – μαραίνω, η αγία μαραίνει τα φυτά τα ερπετά, ζωύφια και τους κακούς ανθρώπους. Το Μαρίνος στα ανδρικά έχει μία εμφάνιση και το Μαρίνα 14. Το Ολγα (< ρωσ. Olga < γερμ. Helga=υγιής, ιερός) 5 εμφανίσεις, 2 το Κορτέσα (από το cortese ευγενής) και 1 το Ελβίρα. Ισπανικό όνομα με καταγωγή είτε γερμανική και σημαίνει αξιόπιστη είτε αραβική και σημαίνει λευκή. Το γαλλικό Μαριάννα και Μαριάνα (Marie – Anne = Μαρία – Άννα) από μία εμφάνιση. Έχουμε ακόμη το Ανέζα από το γαλλικό Agnes (Αγνή)
Τα ονόματα Ιουλία, Μαρίνα, Ολγα και Πουλχερία, Μαριάνα έχουν αφομοιωθεί από τον ελληνικό λαό (ειδικά για τα 3 πρώτα) και αυτό φαίνεται από την έκταση που έχουν πανελλαδικά. Στο αυτί των περισσότερων ακούγονται πλέον ως ελληνικά.
Στο δείγμα εμφανίστηκαν και τα ανατολικής προέλευσης Λιούμποβ (ρωσικής που σημαίνει αγάπη) και Ντέλια, Λιουντμίλα με μία εμφάνιση το καθένα. Τα άγνωστης σε εμάς προέλευσης Αδελίνα, Νέλλη από με 1 εμφάνιση
Τέλος έχουμε το Φρειδερίκη (<Φρειδερίκος = ο άρχων της ειρήνης) που οφείλει τη σημαντική διάδοσή του στην ομώνυμη βασίλισσα της Ελλάδας κατά την εποχή της βασιλείας.
Ο μικρός αριθμός των ξένων ονομάτων εξηγείται από την ισχυρή παρουσία χριστιανικών και αρχαίων ονομάτων για λόγους «εθνικούς», όπως και από την αυξημένη χρήση ονομάτων από την Ελεύθερη αντίληψη του λαού. Κάτι που συνηθίζεται από αγροτοκτηνοτροφικούς πληθυσμούς.
Έχουμε και δύο υποκοριστικά τα Τάνια, Νίνα τα οποία μετατράπηκαν σε βαπτιστικά και έχουν ρίζες ξένες. Το Τάνια, για παράδειγμα, συνηθίζεται ως υποκοριστικό του ρώσικου Τατιάνα αλλά και στον αγγλόφωνο κόσμο. Tanya στα σανσκριστικά σημαίνει κόρη και σύμφωνα με την αγγλική Wikipedia είναι συχνό όνομα για τα κορίτσια στην Ινδία. Σε εμάς η εκκλησία το συνδέει με το Τατιανή αγία μάρτυρας από τη Ρωσία. Το δε Νίνα το έχω ακούσει ως υποκοριστικό ακόμα και του ονόματος Ειρήνη.
Δεξαμενή ονομάτων είναι η μεσαιωνική και νεότερη ελληνική παράδοση. Από το Μεσαίωνα και μετά μια νέα γενιά ονομάτων από άλλους λαούς άρχισαν να ενσωματώνονται (η προηγούμενη ήταν με τη διάδοση του χριστιανισμού) όπως και ονόματα που δήλωναν αξιώματα και τίτλους Ρωμαϊκής, Βυζαντινής και Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Δε θα μπορούσε να λείπει από την περιοχή το όνομα Σουλτάνα. Η δημοφιλία του (5 εμφανίσεις και ποσοστό 1,9% από 0,28%), εξηγείται από τη γειτνίαση και τις επιρροές από τον πολιτισμό των μουσουλμάνων. Ο τίτλος Σουλτάνα αν και ακούγεται ως θηλυκό του Σουλτάνου δεν αποδιδόταν στη σύζυγο του Σουλτάνου, καθόσον κάτι τέτοιο ήταν αδιανόητο στην οθωμανική Αυτοκρατορία ακόμα και η σύζυγος του Σουλτάνου να απολαμβάνει ίδιες τιμές. Παρά ταύτα ο τιμητικός τίτλος αυτός αποδιδόταν μόνο στις κόρες και ως εκ τούτου τις αδελφές των Σουλτάνων. Ο τίτλος Σουλτάνα αντιστοιχεί με τον τίτλο «Πριγκίπισσα». Η μητέρα του Σουλτάνου (βασιλομήτωρ) έφερε τον τίτλο «Βαλιντέ Σουλτάνα» ή απλά «Βαλιντέ». Για τις γυναίκες των Σουλτάνων χρησιμοποιούνταν ο τίτλος Καντίμ (=σύζυγος). Συχνά τη χρησιμοποιούμε τη λέξη για να δηλώσουμε τη γυναίκα που είναι συνηθισμένη στις ανέσεις, που έχει εύκολη ζωή. Τιμητική προσαγόρευση συζύγου αυθέντη στο Βυζάντιο και στην τουρκοκρατία το Δόμνα Κυρία αρχόντισσα, με μία εμφάνιση. Προέρχεται ή απευθείας από το λατινικό Dominuς, τίτλος αυτοκρατόρων ή δια της μεσολάβησης του βλάχικου ονόματος DOMNA ή και από τα δύο. Από το κυρ, τιμητική επίκληση των διακεκριμένων ανθρώπων της πολιτείας και της εκκλησίας προέκυψε το θηλυκό κυρά <κυράτσα < Κυράτσω και Κυρατσούλα από μία εμφάνιση. Στα ανδρικά έχουμε το Δούκας.
Έχουμε και τα γεωγραφικά ονόματα. Και στην αρχαιότητα υπήρχε η συνήθεια να ονομάζονται πρόσωπα από τα ονόματα χωρών, πόλεων κλπ. Όπως για παράδειγμα Ηλειος, Θεσσαλός. Το ίδιο συμβαίνει και σήμερα. Στο νομό έχουμε τα ονόματα Βενετία με σημαντική παρουσία τεσσάρων εμφανίσεων, από την ονομαστή για την ομορφιά της πόλη και Ευρώπη το οποίο ως όνομα μας είναι γνωστό και από τη μυθολογία, με μία εμφάνιση. Συναντήσαμε και το όνομα Φιλίσια, άγνωστο σε εμάς όπως και η προέλευσή του. Στην έρευνά μας όμως βρήκαμε έναν οικισμό στην Κρήτη γνωστό με αυτό το όνομα από το 13ο αιώνα.
Στο δείγμα έχουμε και δύο λογοτεχνικά ονόματα. Το Ευφροσύνη που οφείλει τη διάδοσή του στον «Ερωτόκριτο» του Κορνάρου. Από μία εμφάνιση οι τύποι Ευφροσύνη, Εφροσύνη. Η διάδοση του ονόματος Ελεονόρα, που ήταν συχνό όνομα ηγεμονίδων της Ευρώπης κατά το Μεσαίωνα, ίσως συνδέεται την όπερα του Βέρντι «Τραβατόρε» και τη φράση «αντίο Ελεονόρα». Ο τενόρος που παίζει το ρόλο ενός κατάδικου που πρόκειται να εκτελεστεί, χαιρετά στη μοναξιά του την αγαπημένη του Ελεονόρα και τη ζωή του για πάντα, λέγοντας τη φράση «αντίο Ελεονόρα». Το Ελεονόρα (αγγλικά Eleonor) παρότι παρετυμολογείται συχνά από το Ελένη είναι αραβικής προέλευσης και σημαίνει «ο Θεός είναι το φως μου». Στο δείγμα έχει 1 εμφάνιση (Συνηθίζεται να γράφεται Ελεονώρα).
Τέλος έχουμε και το αγνώστου προελεύσεως όνομα Σημερούλα (Σήμερα;) που εμφανίζεται στο δείγμα 1 φορά. Αξιοποιώντας τις δυνατότητες αναζήτησεις που μας δίνει η ηλεκτρονικός κατάλογος του ΟΤΕ διαπιστώσαμε ότι το όνομα είναι τοπικό. Εμφανίζεται όλο κι όλο 5 φορές στον Εβρο, και από μία στους νομούς Ξάνθης, Σερρών, Αττικής. Ούτε την προέλευση του ονόματος Μαλένια που εμφανίζεται μία φορά στο νομό μπορέσαμε να εξακριβώσουμε. Το όνομα ο κατάλογος του ΟΤΕ το δίνει μόνο αυτή τη μία και μοναδική φορά στον Εβρο.
Εδώ ολοκληρώσαμε την αναφορά μας στα γυναικεία ονόματα του νομού Εβρου. Από το επόμενο θα εξετάσουμε τα ανδρικά ονόματα.
(Συνεχίζεται)
