Στις 3 Αυγούστου 1977 πεθαίνει ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος στη Λευκωσία. Γεννήθηκε στο χωριό Παναγιά της επαρχίας Πάφου στις 13/8/1913.Το κοσμικό του όνομα ήταν Μιχαήλ Χριστοδούλου Μούσκος. Ο Μακάριος ήταν αρχιεπίσκοπος της αυτοκέφαλης ορθόδοξης Εκκλησίας της Κύπρου από το 1950 μέχρι τον θάνατο του, ενώ ήταν πρώτος πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας από τις 16 Αυγούστου 1960 μέχρι το θάνατο του.
Παρουσιάζουμε σήμερα- αξιοποιώντας τον ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗ της εποχής- κάποιες εκτιμήσεις για την προσφορά του.
Σε συλλυπητήριο μήνυμα ης η Κ.Ε του ΚΚΕ (κάνοντας και εκτιμήσεις για την προσφορά του) σημειώνει: «Η κεντρική Επιτροπή του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας εκφράζει τη βαθιά της λύπη για τον απροσδόκητο θάνατο του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας Αρχιεπισκόπου Μακαρίου. Το όνομα του Προέδρου Μακαρίου μένει συνυφασμένο με την υπόθεση της ανεξαρτησίας και ακεραιότητας τα Κύπρου,της Ειρήνης στην περιοχή αυτή της Μεσογείου…
Απευθύνουμε σε σας και ολόκληρο τον αδούλωτο Κυπριακό λαό, τα βαθύτατα συλλυπητήρια μας
Εκφράζουμε την πεποίθηση ότι, παρά την απώλεια του Προέδρου του, ο Κυπριακός λαός, παραμένοντας σταθερά ενωμένος στον αγώνα του ενάντια στον ιμπεριαλισμό και τους επιδρομείς συνεργούς του, θα συνεχίσει την πάλη για μια ακέραιη, κυρίαρχη, ανεξάρτητη Κύπρο και για μια φιλειρηνική εξωτερική πολιτική, που πρώτος ο Μακάριος εγκαινίασε ….» (ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 4/8)
Επίσης στις 5/8 σε κύριο άρθρο της εφημερίδας με τίτλο «ΕΥΘΥΝΗ ΚΑΙ ΧΡΕΟΣ αναφέρονται τα εξής:» Ο ΘΑΝΑΤΟΣ του Προέδρου Μακαρίου αφήνει ένα μεγάλο κενό. Το όνομα του είναι και θα μείνει δεμένο με την υπόθεση της ανεξαρτησίας, της ενότητας και της ακεραιότητας της Κύπρου, με την αδέσμευτη και φιλειρηνική εξωτερική πολιτική της. Έκανε βάθρο της πολιτικής του, που είναι πολιτική και του Εθνικού Συμβουλίου ,την πεποίθηση ότι το Κυπριακό μπορεί και πρέπει να λυθεί μόνο με βάση τις αποφάσεις του ΟΗΕ και του Συμβουλίου Ασφαλείας. Και τάχθηκε υπέρ της αξιοποίησης της σοβιετικής πρότασης για σύγκληση διεθνούς αντιπροσωπευτικής διάσκεψης στα πλαίσια του ΟΗΕ. Στο πνεύμα αυτής της πολιτικής ο κυπριακός λαός – καθοριστικός παράγοντας στις μέχρι τώρα εξελίξεις – θα συνεχίσει σταθερά ενωμένος και με ακόμα μεγαλύτερη συνέπια, τον αγώνα ενάντια στον ιμπεριαλισμό και τους επιδρομείς συνεργούς του…
Επίσης στον ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗ (4/8) βρίσκεται και η σχετική ανακοίνωση του ΑΚΕΛ που τονίζει:
«Το Π.Γ της Κ.Ε του ΑΚΕΛ σε σημερινή(χθεσινή) ανακοίνωση του εκφράζει βαθιά θλίψη για το θάνατο του προέδρου Μακάριου, που ήταν ο αναγνωρισμένος εθνικός ηγέτης του λαού μας, ο τίμιος και συνεπής πατριώτης, ο σώφρων και ικανός πολιτικός, η συνισταμένη και ο πόλος συσπείρωσης και ενότητας του κυπριακού λαού, στον αγώνα για μια Κύπρο πραγματικά λεύτερη, ενιαία, δημοκρατική, αδέσμευτη και αποστρατικοποιημένη.
Η ανακοίνωση αναφέρει επίσης ότι ο πρόεδρος Μακάριος με την συνεπή πατριωτική του στάση, αποτελούσε ανυπέρβλητο εμπόδιο στα καταχθόνια σχέδια του διεθνούς ιμπεριαλισμού για διαμελισμό και ΝΑΤΟποιήση της Κύπρου, γιάυτο και υπήρξε πάντα στόχος συνωμοσιών και ραδιουργιών, που αποκορυφώθηκαν με το εγκληματικό φασιστικό πραξικόπημα της 15ης Ιούλη 1974 και την βάρβαρη τουρκική εισβολή, που το ακολούθησε.
Το Π.Γ της Κ.Ε του ΑΚΕΛ χαιρετίζει και επιδοκιμάζει την απόφαση του υπουργικού και εθνικού Συμβουλίου για δημοκρατική συνταγματική πορεία, για ομαλή συνταγματική αντιμετώπιση της κατάστασης
Το ΑΚΕΛ πιστεύει ότι αυτός είναι ο μοναδικός ορθός δρόμος για την επίλυση του προβλήματος, για μια ομαλή πορεία που να συμβαδίζει πλήρως με τις σημερινές , πολύ κρίσιμες συνθήκες που περνάει η Κύπρος.
Τέλος, η ανακοίνωση προσθέτει ότι το Π.Γ της Κ.Ε του ΑΚΕΛ συμμερίζεται το βαθύ πένθος του λαού και τα αισθήματα ανησυχίας που τον διακατέχουν εξαιτίας του μεγάλου και δυσαναπλήρωτου κενού που έχει δημιουργηθεί
Το Π.Γ της Κ.Ε του ΑΚΕΛ δεν υποτιμά τα προβλήματα και τις δυσκολίες και τους κινδύνους που συνεπάγεται ο θάνατος του προέδρου Μακάριου.
Όμως, στις κρίσιμες αυτές στιγμές δεν πρέπει να υπάρχει χώρος για ηττοπάθεια και απογοήτευση. Η κατάσταση μπορεί και πρέπει να αντιμετωπισθεί με ψυχραιμία, με σύνεση με επαγρύπνηση και συσπείρωση όλων των πατριωτικών δυνάμεων του λαού
Το Π.Γ της Κ.Ε του ΑΚΕΛ, αποτείνεται προς τον κυπριακό λαό και τον καλεί σε ενότητα και σύμπνοια, σε κινητοποίηση και επαγρύπνηση. Με ενωμένες τις δυνάμεις του, σε ένα αδιάρρηχτο μέτωπο –καταλήγει η ανακοίνωση- ο κυπριακός λαός μπορεί να ξεπεράσει τις δυσκολίες και να συνεχίσει το σκληρό και δύσκολο αγώνα του ,για τη σωτηρία της Κύπρου»
Επίσης ο τότε Γ.Γ του ΑΚΕΛ Εζεκίας Παπαϊωάννου μιλώντας σε ειδική συνεδρίαση της Κυπριακής Βουλής τόνιζε: « Ο λαοφιλής ,ακαταμάχητος με διεθνή ακτινοβολία άξιος ηγέτης του κυπριακού λαού,η συνισταμένη της πατριωτικής του ενότητας, ο ακούραστος μαχητής για τα δίκαια του κυπριακού λαού, ο άνθρωπος που επέζησε όλων των συνωμοσιών του ιμπεριαλισμού, ο αγωνιστής Μακάριος, έπεσε στις επάλξεις του αγώνα, για τη δικαίωση και τη λευτεριά της Κύπρου..»
