Παράνομος Τύπος της Κατοχής

Γράφει ο Αρης Καρρέρ //

Η Εποποιία της ΕΑΜικής Εθνικής Αντίστασης, ήταν μια από τις χρυσές σελίδες της νεότερης ιστορίας που την έγραψε με το αίμα του ο ελληνικός λαός στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα κατά του κατακτητή για την εθνική απελευθέρωση και ανεξαρτησία.

Η δράση του ΕΑΜ περιλάμβανε όλες τις μορφές πάλης. Απεργίες, διαδηλώσεις, ένοπλη οργάνωση. Μεγάλη και πολλές φορές πρωτότυπη είταν η μαζική προπαγανδιστική του δουλειά. Πως όμως τα κατάφερνε;

Μ’ εκατομμύρια προκηρύξεις, τρικ και αφίσες που κυκλοφορούσαν οι εθνικοαπελευθερωτικές οργανώσεις στα μαύρα χρόνια της τριπλής φασιστικής κατοχής. Εκτός από τα όργανα της ΚΕ του ΕΑΜ, της ΕΠΟΝ και της Εθνικής Αλληλεγγύης, όλες σχεδόν οι περιφερειακές οργανώσεις τους, καθώς και οι οργανώσεις άλλων κομμάτων που συμμετείχαν στο ΕΑΜ, έβγαζαν κατά τη διάρκεια του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα, έντυπες ή χειρόγραφες εφημερίδες που στάθηκαν στο ύψος της ιερής αποστολής τους.

Ως εκδοτικός «οργασμός» αναφερόταν η περιοχή της Στερεάς Ελλάδας, η Ρούμελη.

Εκεί τυπώνονταν οι περισσότερες εφημερίδες του ΕΑΜ και του ΚΚΕ και στη συνέχεια διανέμονταν με χίλιες δυσκολίες και κινδύνους. Μερικές από αυτές είταν:

«ΟΔΗΓΗΤΗΣ»: Οργανο της Επιτροπής Περιοχής του ΚΚΕ.
«ΡΟΥΜΕΛΗ»: Οργανο της Επιτροπής Ανατολικής Στερεάς-Εύβοιας του ΕΑΜ.
«ΦΩΝΗ ΦΕΡΑΙΟΥ»: Οργανο του Συμβουλίου Περιοχής Ανατολικής Στερεάς-Εύβοιας της ΕΠΟΝ.
«ΜΑΝΑ»: Οργανο της Επιτροπής Στερεάς της Εθνικής Αλληλεγγύης.
«ΡΟΥΜΕΛΙΩΤΙΣΣΑ»: της οργάνωσης γυναικών Ανατολικής Στερεάς-Εύβοιας του ΕΑΜ.
«ΦΩΝΗ ΤΟΥ ΛΑΟΥ»: Οργανο της Επιτροπής Περιοχής Δυτικής Στερεάς του ΕΑΜ.
«ΣΠΙΘΑ»: Οργανο της Επιτροπής Πόλης Λαμίας του ΚΚΕ (αρχές 1941)
«ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ»: Οργανο της Επιτροπής Πόλης Λαμίας της Εθνικής Αλληλεγγύης.
«ΛΑΟΚΡΑΤΙΑ»: Οργανο της Περιφερειακής Επιτροπής Λειβαδιάς του ΚΚΕ.
«ΠΑΛΗ»: Οργανο της Επιτροπής Πόλης της ΚΟ Λαμίας του ΚΚΕ.
«ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΦΩΚΙΔΑ»: Οργανο της Νομαρχιακής Επιτροπής Φωκίδας του ΕΑΜ.
«ΑΓΩΝΑΣ»: Οργανο της Νομαρχιακής Επιτροπής Β. Εύβοιας του ΕΑΜ.
«ΛΕΥΤΕΡΙΑ»: Οργανο της Νομαρχιακής Επιτροπής Λειβαδιάς του ΕΑΜ.
«ΕΜΠΡΟΣ»: Οργανο του Συμβουλίου Πόλης Λαμίας της ΕΠΟΝ.
«ΛΑΙΚΗ ΘΕΛΗΣΗ»: Οργανο της Νομαρχιακής Επιτροπής Κεφαλονιάς του ΕΑΜ.
«ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΛΟΓΟΣ»: Οργανο της Νομαρχιακής Επιτροπής Μεσολογγίου του ΕΑΜ.
«ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΡΟΥΜΕΛΗ»: Οργανο της Επιτροπής Πόλης Λαμίας του ΕΑΜ.
«ΛΥΤΡΩΤΗΣ»: Οργανο της Νομαρχιακής Επιτροπής του ΕΑΜ Θηβών.
«ΕΝΩΜΕΝΑ ΝΙΑΤΑ»: Οργανο του Συμβουλίου της ΕΠΟΝ Εύβοιας.
«ΛΕΥΤΕΡΙΑ»: Οργανο της Νομαρχιακής Επιτροπής του ΕΑΜ Εύβοιας.
«ΦΛΟΓΑ»: Οργανο της Περιφερειακής Επιτροπής Λοκρίδας του ΚΚΕ.
«ΑΕΤΟΠΟΥΛΑ»: Οργανο της ΕΠΟΝ Στερεάς Ελλάδας (για τα παιδιά).
«ΦΩΝΗ ΛΑΟΥ»: Οργανο της ΚΟ Εύβοιας του ΚΚΕ.
«ΔΙΑΦΩΤΙΣΗ»: Πολιτικό δελτίο του τμήματος διαφώτισης της ΠΕ βορείου Εύβοιας του ΚΚΕ.
«ΝΕΑΝΙΚΗ ΦΛΟΓΑ»: Οργανο ΕΕ Δομοκού-Λαμίας-Ανατολικής Φθιώτιδας της ΕΠΟΝ.
«ΛΟΚΡΙΔΑ»: Οργανο της Περιφερειακής Επιτροπής ΕΑΜ Λοκρίδας (1944).
«Τ’ ΑΕΤΟΠΟΥΛΟ»: Οργανο του Διαμερίσματος των Αετόπουλων της ΕΠΟΝ.
«ΛΑΟΚΡΑΤΗΣ»: Οργανο της ΠΕ της ΚΟ Λειβαδιάς του ΚΚΕ.
«ΣΠΙΘΑ ΝΕΩΝ»: Εφημερίδα του 13^ου τάγματος ΕΛΑΣ-ΕΠΟΝ, αρ. φύλλου 1, μήνας Νοέμβριος.

Εφημερίδες και διάφορα άλλα έντυπα, εξέδιδε και η Επιτροπή Διαφώτισης Ανταρτών του ΕΛΑΣ της ΧΙΙΙ Μεραρχίας ου έδρευε στη Ρούμελη. Εκτός όμως από τα «κεντρικά» αυτά όργανα, εκδίδονταν και μια σειρά άλλες εφημερίδες από τις ΕΔΑ (Επιτροπές Διαφώτισης Ανταρτών) των κατώτερων μονάδων και σχηματισμών. Μερικές από αυτές τις εφημερίδες ήταν οι εξής:

«ΤΟ ΚΑΡΥΟΦΙΛΙ», του λόχου Διοίκησης του 86^ου Συντάγματος.
«Ο ΤΣΟΛΙΑΣ», του 42^ου Συντάγματος.
«Ο ΠΟΛΕΜΙΣΤΗΣ», του 2/39 Συντάγματος.
«Ο ΜΑΧΗΤΗΣ», του 36^ου Συντάγματος.
«Η ΦΩΝΗ ΤΟΥ ΤΑΓΜΑΤΟΣ», του Ι τάγματος του 2/39 Συντάγματος.
«Ο ΕΠΟΝΙΤΗΣ ΜΑΧΗΤΗΣ, της υποδειγματικής διμοιρίας της ΕΠΟΝ του 2/39 Συντάγματος.
«Ο ΑΝΤΑΡΤΗΣ», στην αρχή (τέλη 1942) είχε την ονομασία «Παρτιζάνος», όργανο του Στρατηγείου του ΕΛΑΣ Στερεάς Ελλάδας.
«ΜΉΝΙΑΤΙΚΟΣ ΑΝΤΑΡΤΗΣ», περιοδικό της ΧΙΙΙ Μεραρχίας του ΕΛΑΣ Στερεάς Ελλάδας.

Ο Τάκης Φίτσιος δίπλα στον Αρη Βελουχιώτη

Όμως μια και μιλάμε για τον παράνομο Τύπο της ΕΑΜικής Αντίστασης, θα ήταν άδικο να μην αναφερθούμε και στον Τάκη Φίτσιο, δημοσιογράφο του «Ριζοσπάστη», μια μορφή του λαϊκού κινήματος, του οποίου έκοψε το νόημα της ζωής στην Χαλκίδα αυτού και των συντρόφων του, το εκτελεστικό απόσπασμα στις 16 Απριλίου του 1949 εφαρμόζοντας το Γ Ψήφισμα. Φοιτητής από 18 χρόνων, το 1921 επαναστάτησε σ’ όλα. Στο πανεπιστήμιο, στη σημερινή μιζέρια και πιο πολλή στο πλούσιο σπίτι του (ο πατέρας του ήταν καπνέμπορος). Ο Τάκης Φίτσιος ήταν από τους πρώτους δημοσιογράφους που έδωσαν ιδιαίτερη σημασία στο εργατικό ρεπορτάζ και ο «Ριζοσπάστης»-στο επιτελείο του οποίου βρισκόταν και ο Φίτσιος-παρ’ όλες τις δυσκολίες και τα κυνηγητά τα οποία αντιμετώπιζε, ανέπτυξε το ρεπορτάζ αυτό την περίοδο μάλιστα του 1945-47, όπου νέοι δημοσιογράφοι βγαλμένοι από την Αντίσταση, δούλεψαν με επιτυχία σε αυτόν τον τομέα.

Συγκλονιστικά ήταν τα λόγια του στους στρατοδίκες που του ζήτησαν να προσκυνήσει, ν’ αποκηρύξει τις ιδέες του, το Κόμμα του, το ΚΚΕ: «Στη ζωή μου, από τα νιάτα μου, δεν έχω να δείξω αγαθοεργές πράξεις, εκτός από την υπεράσπιση του λαού, του αγώνα που κάνει το Κόμμα μου».

Άρης Καρρέρ