Το παιδί μου στο σχολείο…

…και εγώ στο Σύλλογο Γονέων

Γράφει ο Ηρακλής Κακαβάνης //

Σήμερα ξεκινούν τα σχολεία μα μια βδομάδα πριν ξεκίνησε το άγχος για το πώς θα ανταποκριθούμε στις υλικές απαιτήσεις της νέας σχολικής χρονιάς. Και δεν είναι λίγες. Από τα αναγκαία του παιδιού μας μέχρι τα αναγκαία για τη λειτουργία του σχολείου (χαρτί τουαλέτας, πετρέλαιο κλπ) . Αλλά και το ενδιαφέρον για αυτή καθ’ αυτή τη μόρφωση και  το διαπαιδαγωγικό έργο που συντελείται εκεί είναι αυτονόητο για κάθε γονιό.

Με αφορμή την έναρξη της σχολικής χρονιάς δημοσιεύω μια τοποθέτησή μου, ως μέλος του Συλλόγου,  στην κοινή συνεδρίαση δασκάλων και  μελών Συλλόγου Γονέων του σχολείου, πριν δύο χρόνια. Κάποια πράγματα επιδεινώθηκαν και αν χρειαζόταν και σήμερα να μιλήσω πάλι τα ίδια θα έλεγα. Θα προσθέσω απλά σήμερα ότι χρέος μας είναι η συμμετοχή στους Συλλόγους Γονέων.

* * *

 

Ξαναγυρίζουμε έναν αιώνα πίσω, τότε που οι Γληνός, Τριανταφυλλίδης, Δελμούζος έθεταν το ζήτημα για μαθητές και δάσκαλους χορτάτους στο σχολείο με ταυτόχρονο στόχο την καλύτερη δυνατή παιδεία.

Δυστυχώς όσο υπερβολικό και να ακούγεται αρχίζει σιγά σιγά να διαμορφώνεται μια τέτοια πραγματικότητα. Η έλλειψη, η φτώχεια, η εξαθλίωση ακόμα διευρύνονται. Εκατομμύρια οι άνεργοι γονείς, εκατοντάδες χιλιάδες όσοι έχουν καθυστέρηση μισθού, εκατομμύρια όσοι έχουν μείωση μισθού. Μέσα σε αυτούς και εμείς οι γονείς και εσείς οι δάσκαλοι, μηδέ του δικού μας σχολείου εξαιρούμενοι. Και όλοι πληττόμενοι περαιτέρω από τους δυσβάσταχτα μέτρα. Μαζί με όλα αυτά μείωση των διαθέσιμων κονδυλίων για την παιδεία, τα οποία και αυτά συχνά καταβάλλονται με καθυστέρηση.

Εκφραση αυτών στο σχολείο οι ελλείψεις απαραίτητων ειδικών παιδαγωγών (ειδικής αγωγής πλέον αναγκαίοι σε κάποιες τάξεις), οι ελλείψεις υλικών και μέσων απαραίτητων για την καθημερινή λειτουργία του σχολείου (π.χ. Χαρτί τουαλέτας) και παιδιά στην κυριολεξία νηστικά.

Η ίδια σκληρή πραγματικότητα μιλά, επιδρά στα παιδιά, τα φέρνει αντιμέτωπα με τις συνέπειες που έχει η κρίση  στη ζωή των γονιών τους, των συμμαθητών τους, των ίδιων. Παιδιά που με το δικό τους τρόπο συναισθηματικά βιώνουν την ανεργία και τις δυσκολίες βιοτικού τύπου των γονιών. Παιδιά χωρίς κολατσιό ή ακόμη και χωρίς γεύμα αυτά που μένουν στο ολοήμερο. Παιδιά που τα μικρά τους όνειρα ματαιώνονται, όπως π.χ. ένα πάρτι στη γιορτή τους. Αναγκαστικά εσείς οι δάσκαλοι  νιώθετε αυτή τη συναισθηματική αναστάτωση των παιδιών και καλείστε να τα βοηθήσετε και στο μαθησιακό και στο συναισθηματικό κομμάτι.

Αυτό επιβάλλει ένα νέο ρόλο και σε εσάς, να βοηθήσετε τα παιδιά να νιώσουν, όσο μπορούν να συλλάβουν με την άγουρη σκέψη τους την ατμόσφαιρα και την πραγματικότητα μέσα στην οποία ζουν, να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις, από τους δασκάλους, κατανόησης της πραγματικότητας χωρίς να χάνουν το χαμόγελό τους. Να καταλάβουν ότι αυτό που εμείς οι μεγάλοι ονομάζουμε κρίση μόνο συλλογικά αντιμετωπίζεται. Να μάθουν να στηρίζονται το ένα στο άλλο και να αγκαλιάζουν και το «ξένο» συμμαθητή τους. Αυτό επιβάλλει και καλλιέργεια αξιών όπως αλληλεγγύη και φιλία.

Στη νέα πραγματικότητα που έχει διαμορφωθεί το βάθεμα και η διεύρυνση αυτών των αξιών είναι η αποτελεσματικότερη ασπίδα. Κανείς μόνος του στην κρίση, με όποιο τρόπο κι αν πλήττεται από αυτή να έχει τη σιγουριά ότι θα βρει πρόθυμους ανθρώπους να τον στηρίξουν, να συμπαρασταθούν, να τον βοηθήσουν. Και εδώ δάσκαλοι και γονείς πρέπει να έχουμε τα μάτια ανοιχτά και τα αυτιά μας πρόθυμα. Από το αν το παιδί έχει θέρμανση στο σπίτι μέχρι το αναγκαίο κολατσιό στο σχολείο. Ποιανών παιδιών οι γονείς είναι άνεργοι. Με τη δέουσα βέβαια διακριτικότητα. Κάποια από αυτά τα προβλήματα μπορούμε να τα αντιμετωπίσουμε ως σχολική κοινότητα, τα άλλα σε συνεργασία ή επικοινωνία με λαϊκούς φορείς της περιοχής μας.

Η αλληλεγγύη βοηθά στην αντιμετώπιση των καθημερινών πιεστικών αναγκών. Ανάγκες που αντανακλούν στον ψυχισμό μας μιας και πλήττεται η ικανότητα μας με αξιοπρέπεια (όπως το ορίζαμε μέχρι σήμερα) να καλύπτουμε τις ανάγκες της οικογένειάς μας. Αυτό το αίσθημα αξιοπρέπειας θα το στηρίξουμε πλέον στις σχέσεις αλληλεγγύης, οι οποίες θα μας δώσουν και τη νηφαλιότητα και την αισιοδοξία να δούμε καθαρότερα την πραγματικότητα. Είναι η αλληλεγγύη ασπίδα σε όλους εκείνους που χρησιμοποιούν τις ανάγκες μας για να διαχωρίσουν τους ανθρώπους με βάση το χρώμα, τη θρησκεία, τη φυλή, την εθνικότητα και για να ενοποιήσουν τον ξένο. Αυτό το πνεύμα αλληλεγγύης με την ίδια ζεστασιά θα αγκαλιάσει και το παιδί των μεταναστών που φοιτά στο σχολείο μας, με το ίδιο ενδιαφέρον θα νοιαστούμε και για την οικογένειά του. Βιοπαλαιστές – θύματα της ίδιας πραγματικότητας είμαστε Ελληνες και μετανάστες. Και μάλιστα οι μετανάστες δυο φορές θύματα.

Εφυγαν από τις χώρες τους για να γλιτώσουν τις συνέπειες του πολέμου που ρήμαξε τη ζωή τους. Η τραγωδία της μετανάστευσης αναδεικνύεται από όσα οι ίδιοι διηγούνται για το ταξίδι τους μέχρι να φτάσουν στην Ελλάδα. Αδυνατεί ακόμα και ο πιο ευφάνταστος σεναριογράφος να τα αποδώσει κινηματογραφικά.

Οσο υπάρχει πόλεμος, όσο υπάρχουν ανισότητες στον κόσμο θα υπάρχουν και μετανάστες. Και ως Πύλη εισόδου στην Ευρώπη θα δεχόμαστε ως χώρα πολλούς. Δε γίνεται να κλείσουμε τα μάτια μας ούτε να πιστέψουμε ότι αυτοί είναι η πηγή των προβλημάτων μας. Το μέτρο του πολιτισμού μας ως κοινωνία και της προσωπικής μας αξιοπρέπειας το καθορίζουν οι αρχές του ανθρωπισμού και της αλληλεγγύης. Αυτό είναι και το πνεύμα που επισήμως αντιπροσωπεύει και η Παιδεία μας. Ο άνθρωπος ως αδιαίρετο σύνολο και οι ανάγκες του. Και αυτό το πνεύμα πρέπει να καλλιεργήσει στα παιδιά μας μέσα από τη διδακτική πράξη αλλά και από τις πρωτοβουλίες δράσεις που θα αναλάβει. Να αναχαιτίσει ένα πνεύμα αδιαφορίας, ατομισμού και διαφορετικότητας που με περισσή ευκολία διαχέεται από τα ΜΜΕ για παράδειγμα, και όχι μόνο. Και αυτό είναι ακόμα πιο σημαντικό γιατί είτε τα ίδια μπορεί να γίνουν μετανάστες είτε γιατί με το παιδί του μετανάστη θα διεκδικήσουν μια ευκαιρία λειψής ζωής σε μια κοινωνία που έχει καταργήσει τα δικαιώματα. Σε αυτή την κοινωνία όσο το παιδί μου θα βλέπει το μετανάστη ως αντίπαλο και πηγή της δυστυχίας του τόσο θα χειροτερεύουν οι όροι της ζωής του γιατί δε θα μπορεί να δει την πραγματική αιτία των προβλημάτων του.

Θεωρώ πολύ σημαντική σε επίπεδο συμβολισμού την πρωτοβουλία του σχολείου να εκδηλώσει την αλληλεγγύη του στα παιδιά του καταυλισμού του Λαυρίου η οποία θα πρέπει να αξιοποιηθεί και στην τάξη. Είναι άλλωστε συνέχεια αντίστοιχων πρωτοβουλιών που με διακριτικότητα έχουν αναλάβει οι δάσκαλοι μέσα στο σχολείο, αλλά και εκτός σχολείου με τη δράση του τοπικού Συλλόγου Γ. Σεφέρης. Αυτό είναι και για εμάς τους γονείς ένα μάθημα και ώθηση να αναλάβουμε πρωτόβουλη αντίστοιχη δράση. Αυτονόητη δε, πρέπει να είναι η στήριξη σχετικών δράσεων του σχολείου. Κατά την άποψη μου, όποιος συνειδητά αρνείται να στηρίξει αυτή τη δράση δεν έχει θέση ούτε στο σύλλογο ούτε στο γονεϊκό κίνημα. Οσοι με ευκολία και επιπόλαιη σκέψη κατέληξαν στην άρνηση, πρέπει να το ξανασκεφτούν και να αναρωτηθούν αν μήπως ασυνείδητα ανοίγουν την κερκόπορτα για να μπουν στο σχολείο ιδέες ξένες με το περιεχόμενο της Παιδείας ή αν με την αθώα επιφανειακά διάκριση ότι η συμπαράσταση μας έχει αποκλειστικό αποδέκτη τους συμπατριώτες μας μολύνουν το αίσθημα της αλληλεγγύης και της φιλίας των ανθρώπων και των λαών. Θεωρώ αυτονόητη ελάχιστη απόδειξη της στήριξης της πρωτοβουλίας από το σχολείο την κάλυψη από το Σύλλογο Γονέων του εξόδου μετακίνησης των μαθητών για την παράδοση του υλικού.

Μέσα σε αυτή την εξαιρετικά δύσκολη κατάσταση το αίτημα για δημόσια δωρεάν εκπαίδευση δηλαδή εξασφάλιση όλων των αναγκαίων, δεν προέρχεται μόνο από το συνταγματικά κατοχυρωμένο κοινωνικό αγαθό, ούτε μόνο από το γεγονός ότι μέσω της φορολογίας έχουμε πληρώσει όλα τα προσφερόμενα σε παιδεία υγεία κλπ. Πλέον πηγάζει από την ίδια την αδυναμία μας να τα καλύψουμε από τη δική μας τσέπη. Σήμερα πιο αναγκαίο από ποτέ γίνεται να απαιτήσουμε – διεκδικήσουμε από το κράτος και το δήμο τους αναγκαίους πόρους για τη λειτουργία του σχολείου. Και επιπλέον ένα γεύμα για κάθε παιδί. Οπως και την κάλυψη των αναγκαίων ενισχυτικών εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων.

Με δεδομένη όμως την αδυναμία, αδιαφορία, συγκαλυμμένη υπεκφυγή των αρμοδίων να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις τους (καθένας μπορεί να το χαρακτηρίσει διαφορετικά), τι κάνουμε; Το ζήτημα μπαίνει πιεστικά και ζητά λύση. Τι θα κάνουμε; Θα κρυώσουν τα παιδιά; Σαφώς όχι. Χωρίς να υιοθετώ καμιά αντίληψη ότι ο σύλλογος είναι ο κουμπαράς για τέτοιες περιπτώσεις, σαφώς και θα πρέπει να σταθεί όπως μπορεί σε κάθε περίπτωση. Αυτό για εμένα όμως έχει ένα παρονομαστή. Ούτε ο σύλλογος θα εξαντλεί την ευρηματικότητά του για να αφαιμάσσει τις τσέπες των γονιών προκειμένου να γεμίζει ο κουμπαράς, ούτε οι δάσκαλοι να είναι αδιάφοροι στην υπεράσπιση του δικαιώματος της Παιδείας ως κοινωνικό αγαθό. Στη διεκδίκηση του. Θέλω να βλέπω δασκάλους που αν χρειαστεί μαζί με τους γονείς θα κλείσουν και το σχολείο.

Ιδιαίτερα πιεστικό και λεπτό είναι το ζήτημα του αναγκαίου ειδικού εκπαιδευτικού προσωπικού, η καθυστέρηση έλευσης του οποίου μπορεί να έχει αποτελέσματα τα οποία σήμερα δεν μπορούμε να φανταστούμε ή δε θέλουμε να πιθανολογήσουμε. (…)

Πρέπει να δούμε ως σύλλογος σε συζήτηση με τους γονιούς κατά τάξη πώς επικουρικά θα συμβάλλουμε στην παιδαγωγική διαδικασία του σχολείου. Οπως για παράδειγμα, για την τάξη του παιδιού μου, να δημιουργήσουμε μια συλλογή οπτικού και ακουστικού υλικού για να αξιοποιείται από τους δασκάλους στην ώρα που για κάποιο λόγο τα παιδιά πρέπει να απασχοληθούν. Ηδη αξιοποιείται η σχολική βιβλιοθήκη που πρέπει να βρούμε τρόπους να την εμπλουτίζουμε (Σε καμιά περίπτωση όμως δεν εννοώ τα παζάρια βιβλίου που κακώς επιτράπηκε να γίνει στο παρελθόν). Μέσα από την προσωπική εμπειρία θα έλεγα ότι πρέπει να γίνεται συζήτηση με τα παιδιά και πριν διαβάσουν το βιβλίο και μετά, για να μπορούν να καταλάβουν αυτό που διαβάζουν, γιατί το μέτρο σύγκρισης είναι αυτό που βλέπουν στην τηλεόραση ή στο κομπιούτερ με αποτέλεσμα να απορρίπτουν το βιβλίο.