Γράφει η Άννεκε Ιωαννάτου //
Σαν σήμερα στις 17 Απριλίου του 2014 πέθαν ο Κολομβιανός μεγάλος της παγκόσμιας λογοτεχνίας Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες σε ηλικία 87 ετών. Πολύτιμη και βασική ύλη του η μαρτυρική πορεία της Λατινικής Αμερικής των τελευταίων 500 χρόνων με τους αγώνες για την ανεξαρτησία, την ατέλειωτη σειρά πραξικοπηματιών και δικτατορικών καθεστώτων που περνάει μέσα από τα έργα του σε μορφές διαχρονικές πότε μαγικές, πότε ρεαλιστικές και πότε μαγικά ρεαλιστικές. Ευρύτερα γνωστός έγινε με το μυθιστόρημα «100 Χρόνια μοναξιάς» τα βασικά πρωτότυπα του οποίου υπάρχουν σε προηγούμενα, αλλά και μετέπειτα έργα του. Επίσης ήταν εκφραστής της καταγγελτικής ματιάς της Λατινικής Αμερικής, αλλά και εμμέσως του (πρώην και νυν) αποικιοκρατούμενου κόσμου, προς τη Γηραιά Ευρωπαϊκή Ήπειρο που συνεχίζει να βλέπει τον υπόλοιπο κόσμο αφ’ υψηλού. «Ίσως η αξιοσέβαστη Ευρώπη θα μας καταλάβαινε καλύτερα, αν προσπαθούσε να μας βλέπει στο δικό της παρελθόν» ήταν μια φράση του στην ομιλία του με αφορμή την απονομή του βραβείου Νόμπελ της Λογοτεχνίας που κέρδισε το 1982 δίνοντας έκφραση στην ουσία της «μοναξιάς της Λατινικής Αμερικής», όταν η «δική της πραγματικότητα» ερμηνεύεται με «ξένα σχήματα».
Η χαρακτηριστική για το έργο του (όπως και πολλών άλλων λογοτεχνών της Λατινικής Αμερικής) συνύφανση του ρεαλιστικού με το μαγικό – που καθιέρωσε τον όρο «μαγικό ρεαλισμό» – οφείλεται στην αξιοποίηση των στοιχείων της κουλτούρας του ιθαγενούς πληθυσμού και των Αφρικανών σκλάβων που αποτελούν συστατικό μέρος της ιστορικής κληρονομιάς της ηπείρου δίνοντάς της το εντελώς δικό της χαρακτήρα. Το θέμα του προσδιορισμού της δικής του ταυτότητας είχε και έχει μεγάλη σημασία για το λεγόμενο «Τρίτο Κόσμο» που οι εκφραστές της κατηγορούν συχνά τον ευρωκεντρισμό της δυτικής διανόησης.
Ο Μάρκες έζησε από την αρχή της συγγραφικής του σταδιοδρομίας τη βία της κολομβιανής εξουσίας, ενάντια στην οποία είχε πάντα σταθερές απόψεις. Η αδιάλειπτη υποστήριξή του της κουβανικής επανάστασης σ’ όλη του τη ζωή, όπως και η βαθιά φιλία του με τον Φιδέλ Κάστρο ήταν η αιτία μιας μόνιμης πολεμικής εναντίον του.
