Η κόκκινη σημαία με το σφυροδρέπανο

Το εξώ­φυλ­λο του περιο­δι­κού Όγκα­νιοκ με την περί­φη­μη φωτο­γρα­φία τού Χάλ­ντεϊ, επε­ξερ­γα­σμέ­νη χρωματικά

Η ανάρ­τη­ση απο­τε­λεί μέρος του αφιε­ρώ­μα­τός μας στην Αντι­φα­σι­στι­κή Νίκη των Λαών

Γρά­φει ο Cogito ergo sum //

Εκεί­νο το βρά­δυ, ο λοχί­ας Μιχα­ήλ Πέτρο­βιτς Μίνιν αισθάν­θη­κε ως ο ευτυ­χέ­στε­ρος άνθρω­πος του κόσμου. Λίγο νωρί­τε­ρα, είχε στεί­λει μήνυ­μα σε ολό­κλη­ρο τον κόσμο ότι το τέρας είχε πλέ­ον ξεψυ­χή­σει. Ο ίδιος του είχε καρ­φώ­σει για τελευ­ταία φορά την καρ­διά. Με μια κόκ­κι­νη σημαία.

Βερο­λί­νο, 30 Απρι­λί­ου 1945. Νυχτώ­νει. Ανά­με­σα στα ερεί­πια της γερ­μα­νι­κής πρω­τεύ­ου­σας, οι υπε­ρα­σπι­στές τού πιο απάν­θρω­που καθε­στώ­τος που γνώ­ρι­σε ποτέ ο κόσμος, δίνουν τις τελευ­ταί­ες απέλ­πι­δες μάχες τους στο όνο­μα του ηγέ­τη τους, ο οποί­ος δεν βρί­σκε­ται πια στην ζωή. Μια χού­φτα από δαύ­τους έχουν ταμπου­ρω­θεί εδώ και μέρες στο κτή­ριο-σύμ­βο­λο της χιτλε­ρι­κής εξου­σί­ας, το Ράιχ­σταγκ. Ξέρουν ότι δεν μπο­ρούν να αντέ­ξουν για πολύ ακό­μη αλλά η εντο­λή ήταν σαφής: πολε­μά­με μέχρι να νική­σου­με ή μέχρι να πεθά­νου­με. Τελι­κά, απο­δε­κα­τι­σμέ­νοι και απο­γοη­τευ­μέ­νοι, απο­φα­σί­ζουν να παραδοθούν.

Πλη­σιά­ζουν μεσά­νυ­χτα. Με την δια­φο­ρά τής ώρας, στην Μόσχα έχει ήδη μπει η Πρω­το­μα­γιά. Ο Μιχα­ήλ Πέτρο­βιτς έχει μια ιδέα ριζω­μέ­νη στο μυα­λό του. Με άλλους τρεις συντρό­φους του λοχί­ες παίρ­νουν μια σημαία και χυμά­νε στο κατε­στραμ­μέ­νο κτή­ριο. Ανε­βαί­νουν στην στέ­γη. Βγά­ζουν όλοι τις ζώνες τους και τις δίνουν στον Μίνιν καθώς τον σηκώ­νουν στους ώμους τους για να φτά­σει στο ψηλό­τε­ρο σημείο. Εκεί, ο Μιχα­ήλ Πέτρο­βιτς καρ­φώ­νει το κοντά­ρι και το στε­ρε­ώ­νει με τις τέσ­σε­ρις ζώνες. Η σημαία των νικη­τών ανε­μί­ζει πια στον ουρα­νό τής χιτλε­ρι­κής πρω­τεύ­ου­σας. Είναι μια κόκ­κι­νη σημαία, με ένα σφυ­ρο­δρέ­πα­νο στην μια άκρη της. Μια κόκ­κι­νη σημαία που στέλ­νει το μήνυ­μά της στα πέρα­τα του κόσμου: το τέρας πέθα­νε.

Πανευ­τυ­χείς, οι τέσ­σε­ρις άνδρες κατε­βαί­νουν από την στέ­γη. Ο Μίνιν σπεύ­δει να ανα­φέ­ρει το γεγο­νός στον στρα­τη­γό Κουζ­νε­τσόφ, ο οποί­ος ήταν επί κεφα­λής τής επι­χεί­ρη­σης κατά­λη­ψης του Ράιχ­σταγκ. Αμέ­σως ο Κουζ­νε­τσόφ ενη­με­ρώ­νει τον στρα­τάρ­χη Ζού­κοφ κι εκεί­νος τηλε­φω­νεί στον Στά­λιν για να τον ενη­με­ρώ­σει πως το όνει­ρό του πραγ­μα­το­ποι­ή­θη­κε: η σημε­ρι­νή Πρω­το­μα­γιά θα ήταν διπλή γιορ­τή. Μαζί με την δική τους γιορ­τή, οι εργά­τες όλου του κόσμου θα γιόρ­τα­ζαν και την νίκη κατά του φασισμού.

Μια από τις φωτο­γρα­φί­ες που τρά­βη­ξε ο Χάλ­ντεϊ στις 2 Μαΐου

Είναι λογι­κό πως η πρά­ξη του Μίνιν και των συντρό­φων του δεν θα μπο­ρού­σε να απα­θα­να­τι­στεί από κάποιον φωτο­γρα­φι­κό φακό. Ούτε οι συν­θή­κες αλλά ούτε η προ­χω­ρη­μέ­νη ώρα επέ­τρε­παν τέτοια πολυ­τέ­λεια. Έτσι, την επό­με­νη και την μεθε­πό­με­νη μέρα κάποιοι σοβιε­τι­κοί φωτο­γρά­φοι σκη­νο­θέ­τη­σαν το περι­στα­τι­κό με άλλους πρω­τα­γω­νι­στές. Η πιο γνω­στή από τις φωτο­γρα­φί­ες που τρα­βή­χτη­καν είναι μία από εκεί­νες του ουκρα­νού Γιε­βγέ­νυ Χάλ­ντεϊ, η οποία έγι­νε το σύμ­βο­λο της νίκης κι αργό­τε­ρα δημο­σιεύ­θη­κε στο εξώ­φυλ­λο του περιο­δι­κού Όγκανιοκ.

Αυτή η φωτο­γρα­φία πόνε­σε και εξα­κο­λου­θεί να πονά­ει πολ­λούς, οι οποί­οι επί 70 χρό­νια τώρα δεν έχουν πάψει να χύνουν δηλη­τή­ριο προ­σπα­θώ­ντας να αμαυ­ρώ­σουν την σημα­σία της. Για παρά­δειγ­μα, τους πει­ρά­ζει που είναι “στη­μέ­νη”, λες και η αντί­στοι­χη φωτο­γρα­φία των πολι­τεια­κών στρα­τιω­τών με την σημαία των ΗΠΑ στην Ιβο­ζί­μα είναι τρα­βηγ­μέ­νη σε πραγ­μα­τι­κό χρό­νο. Για την φωτο­γρα­φία της Ιβο­ζί­μας δεν έχουν τίπο­τε να πουν. Τους κατα­λα­βαί­νου­με. Τί πόνο να προ­κα­λέ­σει η αστε­ρό­εσ­σα; Ενώ η κόκ­κι­νη σημαία με το σφυ­ρο­δρέ­πα­νο, καρ­φω­μέ­νη μάλι­στα στην καρ­διά τού ναζι­σμού… ε! όπως να το κάνου­με και πονά­ει και τσούζει.

Λένε, ακό­μη, ότι ο Χάλ­ντεϊ επε­ξερ­γά­στη­κε ακό­μη κι αυτή, την στη­μέ­νη φωτο­γρα­φία. Σκού­ρη­νε, ας πού­με, τον καπνό στο βάθος, για να την κάνει πιο δρα­μα­τι­κή ή εξα­φά­νι­σε ένα από τα δυο ρολό­για που φορά­ει ένας στρα­τιώ­της για να μη φανεί ότι οι άνδρες τού Κόκ­κι­νου Στρα­τού έκα­ναν πλιά­τσι­κο. Λες και κάνουν κρι­τι­κή τέχνης, λες και κόπτο­νται για την απο­κα­τά­στα­ση της ιστο­ρι­κής αλή­θειας ή λες και δεν ξέρουν τον άγρα­φο νόμο που λέει ότι όλοι οι στρα­τιώ­τες όπου γης παίρ­νουν τα πορ­το­φό­λια και τα ρολό­για όσων συνα­δέλ­φων τους πέφτουν δίπλα τους νεκροί για να τα επι­στρέ­ψουν στους οικεί­ους τους.

Φυσι­κά, ούτε για την τέχνη νοιά­ζο­νται όλοι αυτοί ούτε η ιστο­ρι­κή αλή­θεια τούς ενδια­φέ­ρει. Σκο­πός τους είναι να μειώ­σουν τον πανί­σχυ­ρο συμ­βο­λι­σμό αυτής της φωτο­γρα­φί­ας και να απο­δυ­να­μώ­σουν το ηχη­ρό μήνυ­μα που έστει­λε σε όλον τον κόσμο ο Μιχα­ήλ Πέτρο­βιτς Μίνιν με την ενέρ­γειά του. Δεν τα έχουν κατα­φέ­ρει και δεν πρό­κει­ται να τα κατα­φέ­ρουν ποτέ.

Για τους απλούς ανθρώ­πους όλου του κόσμου, η εικό­να τής κόκ­κι­νης σημαί­ας στον τρούλ­λο τού Ράιχ­σταγκ θα σημαί­νει πάντο­τε μια μεγά­λη αλή­θεια: ο φασι­σμός πεθαί­νει μόνο αν τον καρ­φώ­σεις στην καρ­διά με το σφυ­ρο­δρέ­πα­νο.