Γράφει ο Αλέκος Χατζηκώστας //
Στις 12/3/1930 με αφορμή την απόφαση της Αποικιακή Κυβέρνησης στην Ινδία που αποφάσισε να διπλασιάσει το φόρο του αλατιού, ο Μαχάτμα Γκάντι κηρύσσει μια πανεθνική εκστρατεία ανυπακοής – καλώντας τους Ινδούς να φτιάχνουν οι ίδιοι αλάτι- και πραγματοποιεί την περίφημη «πορεία του Αλατιού» βαδίζοντας επικεφαλής των οπαδών του 250 μίλια με τα πόδια μέχρι να φτάσει στη θάλασσα (ακροθαλασσιά Γκουτζαράτ) για να φτιάξει το δικό του αλάτι.
Αργότερα μιλώντας σε συνέντευξη του (1946 εφημερίδα “Harijan”) σημείωσε για τη σημασία της φορολογίας του αλατιού: « Η κατάργησή του θα ήταν μια χειρονομία που θα την εκτιμούσαν πάρα πολύ οι φτωχοί αγρότες. Γι’ αυτούς θα σήμαινε πολύ περισσότερα από όσα η ίδια η ανεξαρτησία! Σε αυτό το κλίμα που ζούμε το αλάτι είναι ζωτικό στοιχείο, όπως ο αέρας και το νερό. Ο αγρότης το χρειάζεται για τον εαυτό του, για το κοπάδι του, για τη γη τους. Το μονοπώλιο θα σβήσει αυτομάτως ό,τι κατέκτησε η ανεξαρτησία. Γιατί λοιπόν δεν καταργούν τον φόρο; Με κάτι τέτοιες κινήσεις η κυβέρνηση θα μπορούσε να δώσει στις ευρείες μάζες του πληθυσμού την αίσθηση ότι ξεκινά πράγματι μια νέα εποχή για τη χώρα».
Τι προηγήθηκε
Η παγκόσμια καπιταλιστική κρίση της περιόδου την αδύναμη ινδική βιομηχανία και είχε ως αποτέλεσμα να κλείσουν πολλές επιχειρήσεις και οι εργαζόμενοι να πεταχτούν στο δρόμο, ενώ και το μεροκάματο όπου υπήρχε μειώθηκε κατά 30-40%. Η ταξική πάλη οξύνεται με απεργίες, διαδηλώσεις κ.α Πιο δυνατά όμως η κρίση χτυπά την αγροτική οικονομία της χώρας. Οι τιμές στα εξαγώγιμα προϊόντα πέφτουν πολύ ,ενώ οι αγρότες για να πληρώσουν τους φόρους και το ενοίκιο γης αναγκάζονται να πωλούν διπλάσια και τριπλάσια ποσότητα προϊόντων από ότι πουλούσαν πριν την κρίση. Τα χωριά πεινούσαν και οι τοκογλύφοι θησαύριζαν. Η αγανάκτηση μεγάλωνε ενώ το ινδικό αντιιμπεριαλιστικό κίνημα φούντωνε. Στα 1929 το Συνέδριο ου Εθνικού Κογκρέσου στη Λαχόρη επικύρωσε το αίτημα για την ολοκληρωτική ανεξαρτησία της χώρας και αποφάσισε να αρχίσει εκστρατεία μαζικής πολιτικής ανυπακοής. Στις 29/1/1930 γιορτάστηκε για πρώτη φορά στις Ινδίες η «Ημέρα της Ανεξαρτησίας». Στις 30/1 ο Γκάντι δημοσίευσε δήλωσε πως το Κογκρέσο θα παραιτηθεί από την εκστρατεία αν η κυβέρνηση ικανοποιήσει ένα πλαίσιο 11 αιτημάτων. Η αγγλική κυβέρνηση αρνήθηκε την ικανοποίησή τους.
Το γεγονός
Μετά την κυβερνητική απόφαση ο Γκάντι ανακοίνωσε στο λαό και τυπικά ενημέρωσε και τη βρετανική κυβέρνηση ότι επρόκειτο να ξεκινήσει τη δεύτερη «σατιαγκράχ»α εκστρατεία. Αυτή τη φορά θα έκανε πορεία με ανθρώπους από τη δική του ασχράμ (θρησκευτικό ερημητήριο) στο Σαμπαρμάτι κοντά στο Αχμανταμπάντ, στο Γκουτζαράτ, κοντά στη θάλασσα στο Νταντί. Εκεί, εκείνος και οι οπαδοί του πήραν παράνομα αλάτι από τις ακτές. Στην αρχή ένας πολύ μικρός αριθμός ανθρώπων (78) διαδήλωσε, συμμετέχοντας στην πορεία ενάντια στο φόρο του αλατιού. Όσο όμως προχωρούσε η πορεία, όλο και περισσότεροι άνθρωποι συγκεντρώνονταν, ώσπου καταλήγοντας στην ακτή ήταν μερικές χιλιάδες.
. Όταν έφτασαν στην ακτή, ο Γκάντι έσκυψε και γέμισε τις χούφτες του με αλάτι. Οι διαδηλωτές τον ακολούθησαν και με τη σειρά τους έσκυψαν κι αυτοί και γέμισαν τις χούφτες τους με αλάτι.
Το μονοπώλιο της βρετανικής κυβέρνησης στο εμπόριο του αλατιού, το οποίο φορολογούσε βαριά, είχε γίνει για μεγάλο διάστημα η βασική πηγή εισοδήματος για τους κατακτητές. Παίρνοντας αλάτι χωρίς πρώτα να πληρώσουν την κυβέρνηση γι’ αυτό, ο Γκάντι και οι οπαδοί του παραβίαζαν το νόμο. Ήταν σαν να έλεγαν στους Βρετανούς ότι είχαν χάσει την εξουσία και ότι η Ινδία δε δεχόταν πια τη βρετανική κυριαρχία.
Ο Γκάντι συνελήφθη. Ινδοί σε ολόκληρη τη χώρα ξεσηκώθηκαν και διαδήλωσαν. Η βρετανική κυβέρνηση έστειλε το ιππικό για να διασκορπίσει τα πλήθη.
Ο Γκάντι παραγγέλνει με τους αγγελιοφόρους του στα πλήθη: «Ο Μαχάτμα σας ζητεί κανένα επεισόδιο να μην διαταράξει την έναρξη της ιερής λιτανείας. Καμιά εχθρική φωνή να μην ακουστεί, αλλά μόνο λόγια πίστεως και θρησκευτικές προσευχές. Όποιος φορεί ρούχα ξενικής κατασκευής να τα πετάξει στο σωρό και εκεί να καούν. Από σήμερα οι Ινδοί πρέπει να έχουν ένα μόνο ένδυμα, κι αυτό είναι το μπαμπακερό Χαντάρ. Ας είναι η πίστη κι η σταθερότητα μας όμοια με τη δική του και η νίκη θα μας χαμογελάσει»..
Συμμορφούμενοι με τις αρχές του Γκάντι για τη μη άσκηση βίας, οι διαδηλωτές ξάπλωσαν στο έδαφος. Οι στρατιώτες είχαν διαταγή να αφιππεύσουν και να συλλάβουν τους διαδηλωτές. Περισσότερα από 60.000 συνελήφθησαν.
Μια άλλη ομάδα, αποτελούμενη από περισσότερους από 20.000 διαδηλωτές, καθοδηγούμενοι από τη διάσημη ποιήτρια Σαροτζίνι Σαττοπαντιάι Ναϊντού και το γιο του Γκάντι Μανιλάλ, πήγαν κοντά στα εργοστάσια αλατιού. Άοπλοι, υπέμειναν τα σκληρά χτυπήματα από τα ρόπαλα. Όσοι ήταν επικεφαλής έπεφταν στο έδαφος, όσοι όμως ακολουθούσαν προχωρούσαν σιωπηλά μπροστά, δίνοντας έτσι απόλυτο νόημα στο πνεύμα της αναμέτρησης χωρίς βία.
«Μπροστά στην παντοδυναμία του Άγγλου γίγαντα η παρέλαση των Μαρτύρων, η πορεία τους προς τις αλυκές, ήταν η μόνη δυνατή στρατηγική. Εναντίον των νόμων και των πολυβόλων, της Αποικιοκρατίας, ορθώθηκε όλη η φιλοσοφία και η πανάρχαια αγιότητα των ινδικών μύθων. Μπροστά στη δολιότητα, που αρνιόταν την αυτοκυβέρνηση στον ινδικό λαό, προβάλει με τα εμβλήματα της προγονικής θρησκείας, η μεγαλοπρέπεια μιας θρησκευτικής χορογραφίας, που θα άφηνε τον κόσμο κατάπληκτο» γράφει, η εφημερίδα Ιλ. Πόπολο ντ’ Ιτάλια.
Σε όλες τις πόλεις γίνονται θυελλώδεις αντιαγγλικές διαδηλώσεις. Ο αγγλικές αρχές επιβάλουν σκληρές κυρώσεις που περιελάμβαναν ομαδικά βασανιστήρια και εκτελέσεις, ενώ συνελήφθησαν σχεδόν όλοι οι ηγέτες του Κογκρέσου. Τελικά και παρά το γεγονός ότι οι ηγέτες του Κογκρέσου προσπαθούσαν να αποφύγουν την ανάπτυξη επαναστατικών μορφών πάλης και την όξυνση των ταξικών αντιθέσεων στη χώρα, ήρθαν σε διαπραγμάτευση με τον αντιβασιλέα Ιρβιν και υπόγραψαν τον Μάρτιο του 1931 το Σύμφωνο Δελχί. Με τη συμφωνία αυτή ο Γκάντι αναλάμβανε να σταματήσει την εκστρατεία πολιτικής ανυπακοής και να πάρει μέρος στις εργασίες της «Διάσκεψης Στρογγυλής Τραπέζης στο Λονδίνο»,χωρίς όμως ουσιαστικά αποτελέσματα. Αυτό τον οδήγησε σε νέα εκστρατεία πολιτικής ανυπακοής τον Γενάρη του 1932 μικρότερη όμως απήχηση.
