Επιμέλεια Αλέκος Χατζηκώστας //
Στον ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗ της 24ης Μαρτίου 1946 γίνεται μία σύντομη και ταυτόχρονα γλαφυρή αναφορά στον γιορτασμό της 25ης Μαρτίου κατά τη διάρκεια της κατοχής. Έστω και συνοπτικά δίνεται τόσο το κλίμα όσο και ο τρόπος γιορτασμού του στην Αθήνα με παρέμβαση φυσικά των ΕΑΜικών οργανώσεων. Μία παρέμβαση που συνέδεε τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα του ’21 μ’ αυτόν της Αντίστασης
«Αδούλωτη Αθήνα:
Εορτασμοί της 25 Μαρτίου στα χρόνια της κατοχής
25 Μαρτίου 1942: Η πρώτη γιορτή της εθνικής μας επετείου κάτω από τη σκλαβιά του κατακτητή. Η αγωνία σφίγγει τις καρδιές των Ελλήνων. Το θα γίνει; Οι κατακτητές και οι Κουϊσλιγκς απαγόρευσαν κάθε εκδήλωση εθνική. Οι πολιτικοί αρχηγοί σύστησαν «αποχή». Τι θα γίνει;
Όλα θα γίνουν. Και όλα έγιναν. Η τρομοκρατία είνε μεγάλη. Οι καραμπινιέροι γυρίζουν πάνοπλοι στους δρόμους. Όμως το ΕΑΜ μίλησε. Και στη φωνή του έτρεξαν χιλιάδες λαού να διαδηλώσουν την αδάμαστη θέλησή τους για λευτεριά,να τιμήσουν την ιερή μνήμη των αγωνιστών του ’21.
Ανάπηροι του Αλβανικού πολέμου με αναπηρία 100% με συνοδεία Ελληνίδων νοσοκόμων, φοιτητές, εργάτες και μαζί τους χιλιάδες λαού διαδήλωσαν στους Αθηναϊκούς δρόμους, συγκρούστηκαν με τους καραμπινιέρους ,πάλαιψαν μαζί τους, έβαψαν με το αίμα τους τα πεζοδρόμια κι’ όμως προχώρησαν και στεφάνωσαν το Ρήγα, τον Ξάνθο, τους ήρωες του ’21 τον Άγνωστο Στρατιώτη. Στην πρώτη εθνική επέτειο μέσα στη σκλαβιά, ο λαός έδωσε μια μάχη για να κρατήσει την ιστορική μέρα δική του. Και την κέρδισε.
25 ΜΑΡΤΙΟΥ 1943. Η Κυβέρνηση των Κουϊσλιγκς με εντολή των Γερμανών δήλωσε ότι «ουδείς εορτασμός θα γίνει». Το ΕΑΜ δήλωσε: ο γιορτασμός θα γίνει.
Και η Αθήνα σφιγμένη μέσα στις πυκνές φάλαγγες των πάνοπλων καραμπινιέρων και των ναζήδων έτοιμοι να ξεράσουν το μολύβι και το χάρο είδε εκατό χιλιάδες λαού εκείνη την ημέρα να πυκνώνει και να πλημμυρίζει σα χείμαρρος τους δρόμους της.
Η Πλατεία Συντάγματος γεμάτη από στρατό θωρακισμένα αυτοκίνητα,τανκς πολυβόλα και συρματοπλέγματα. Αληθινός πόλεμος. Οι κεντρικοί δρόμο πλημμύρισαν από τους διαδηλωτές. Οι κραυγές αντιλάλησαν στον αέρα της Αθήνας.
– Ζήτω η Λευτεριά!
– Ζήτω το καινούριο 21.
– Ζήτω το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ
-Κάτω ο φασισμός και η τριπλή σκλαβιά!
Στο πεδίο του Άρεως συγκεντρώθηκαν 50.000 λαός και στεφάνωσε τους ήρωες. Και η μάχη δόθηκε δυνατή. Οι ζώνες των καραμπινιέρων έσπασαν πολλές φορές. Γυναίκες αφόπλισαν Ιταλούς. Τα πολυβόλα κροτάλισαν, οι χειροβομβίδες έπεσαν μέσα στο πλήθος: 4 νεκροί και δεκάδες τραυματίες.
Ο λαός της Αθήνας έδειξε άλλη μια φορά την αδάμαστη ψυχή του στους κατακτητές και στους προδότες.
25 ΜΑΡΤΙΟΥ 1944. Η τελευταία επέτειος κάτω από τον κατακτητή. Ο Γερμανοί με την Κυβέρνηση των Κουϊσλιγκς προσπαθούν για στερνή φορά να εκμεταλλευθούν την εθνική γιορτή. Διέταξαν «γενικό σημαιοστολισμό». Όμως η Αθήνα δεν κρέμασε σημαίες. Οι Ντερτιλής και Λάμπου στεφάνωσαν τον Άγνωστο Στρατιώτη. Κανείς Αθηναίος δεν τους ακολούθησε.
Και η Αθήνα απάντησε με τ’ αμέτρητα πλήθη του λαού της που ξεχύθηκαν στις αδήλωτες συνοικίες της και διαδήλωσαν τη θέληση τους να μη γιορτάσουν πια άλλη επέτειο εθνική κάτω από τους κατακτητές γερμανούς».
