Σαν σήμερα 31 Ιανουαρίου 1996 η κρίση στα Ίμια – ξεκίνησε 25 Δεκεμβρίου- «διευθετείται» με την παρέμβαση των ΗΠΑ και την επιβολή από την τουρκική πλευρά της πολιτικής των «γκρίζων ζωνών» στο Αιγαίο. Ήταν μόλις λίγες μέρες μετά την εκλογή του Κώστα Σημίτη στη θέση του πρωθυπουργού.
Ο τρόπος που εξελίχθηκε η κρίση, έχει στοιχεία «στησίματος» της όλης υπόθεσης ώστε να δρομολογηθούν εξελίξεις. Ηταν ουσιαστικά και η απαρχή για την κλιμάκωση των διεκδικήσεων και αμφισβητήσεων, ανοίχθηκε ο δρόμος για τη συνολική αμφισβήτηση από την πλευρά της Τουρκίας, του καθεστώτος στο Αιγαίο, ενώ οι ΗΠΑ αναγορεύθηκαν / επαναβεβαιώθηκαν, ως επιδιαιτητές
Τα Ίμια (Καρντάκ στα τουρκικά) είναι δύο μικρές ακατοίκητες βραχονησίδες μεταξύ του νησιωτικού συμπλέγματος των Δωδεκανήσων και των νοτιοδυτικών ακτών της Τουρκίας. Απέχουν 3,8 ναυτικά μίλια από το Μποντρούμ (Αλικαρνασσός) της Τουρκίας, 5,5 ν.μ. από την Κάλυμνο και 2,5 ν.μ. από το πλησιέστερο ελληνικό έδαφος, τη βραχονησίδα Καλόλιμνος.
Τα Ίμια παραχωρήθηκαν στην Ελλάδα από την Ιταλία το 1947 με τη Συνθήκη των Παρισίων, ακολουθώντας την ενσωμάτωση των Δωδεκανήσων μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Το Τουρκικό κράτος είχε αποδεχτεί το καθεστώς επικυριαρχίας της Ελλάδας στα νησιά αυτά. Η αμφισβήτηση της ελληνικότητας των Ιμίων ξεκίνησε από ένα ναυτικό ατύχημα που συνέβη στις 25 Δεκεμβρίου 1995. Οι Τούρκοι προσπάθησαν να εφαρμόσουν για την περίσταση τη δική τους ερμηνεία στη Συνθήκη της Λωζάνης (1923).
Το Χρονικό
25 Δεκεμβρίου: Το τουρκικό φορτηγό πλοίο Φιγκέν Ακάτ προσαράζει σε αβαθή ύδατα κοντά στην Ανατολική Ίμια και εκπέμπει σήμα κινδύνου. Ο πλοίαρχός του αρνείται βοήθεια από το Λιμενικό, υποστηρίζοντας ότι βρίσκεται σε τουρκική περιοχή και ότι οι μόνες αρμόδιες είναι οι αρχές της χώρας του.
26 Δεκεμβρίου: Το Λιμεναρχείο Καλύμνου ενημερώνει το Υπουργείο Εξωτερικών και αυτό με τη σειρά του το Τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών ότι αν δεν παρέμβει ρυμουλκό, το τουρκικό πλοίο που προσάραξε σε αβαθή ύδατα κοντά στην Ανατολική Ίμια θα κινδυνεύσει.
27 Δεκεμβρίου: Το Τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών ενημερώνει την ελληνική πρεσβεία ότι υπάρχει θέμα γενικότερα, ανεξαρτήτως του ποιος θα αναλάβει τη διάσωση του τουρκικού πλοίου που προσάραξε σε αβαθή ύδατα κοντά στην Ανατολική Ίμια.
28 Δεκεμβρίου: Δύο ελληνικά ρυμουλκά αποκολλούν το τουρκικό φορτηγό πλοίο “Φιγκέν Ακάτ” που προσάραξε σε αβαθή ύδατα κοντά στην Ανατολική Ίμια και το οδηγούν στο λιμάνι Κιουλούκ της Τουρκίας. Το πρωί της ίδιας μέρας, ένα τουρκικό μαχητικό αεροσκάφος συντρίβεται στα ελληνικά χωρικά ύδατα, στην περιοχή της Λέσβου, ύστερα από εμπλοκή με ελληνικά μαχητικά. Με ελληνική βοήθεια ο Τούρκος πιλότος διασώζεται.
29 Δεκεμβρίου: Το τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών εκμεταλλεύεται την κατάσταση και επιδίδει ρηματική διακοίνωση στο αντίστοιχο ελληνικό, στην οποία αναφέρεται ότι οι βραχονησίδες Ίμια έχουν καταχωρηθεί στο κτηματολόγιο Μουγκλά του νομού Μπουντρούμ (Αλικαρνασσού) και ανήκουν στην Τουρκία.
9 Ιανουαρίου: Το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών απαντά με καθυστέρηση, απορρίπτοντας τη ρηματική διακοίνωση της Τουρκίας στις 29 Δεκεμβρίου, στην οποία αναφέρεται ότι οι βραχονησίδες Ίμια έχουν καταχωρηθεί στο κτηματολόγιο Μουγκλά του νομού Μπουντρούμ (Αλικαρνασσού) και ανήκουν στην Τουρκία.
16 Ιανουαρίου: Το Υπουργείο Εξωτερικών ζητά αυξημένα μέτρα επαγρύπνησης στην περιοχή των Ιμίων από το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας.
25 Ιανουαρίου: Ο δήμαρχος της Καλύμνου Δημήτρης Διακομιχάλης, θορυβημένος από το γεγονός ότι η Τουρκία εγείρει εδαφικές αξιώσεις στα Ίμια, υψώνει την ελληνική σημαία στις βραχονησίδες Ίμια, συνοδευόμενος από τον αστυνομικό διευθυντή Καλύμνου, τον ιερέα και δύο κατοίκους του νησιού.
27 Ιανουαρίου: Δύο δημοσιογράφοι της εφημερίδας “Χουριέτ” στη Σμύρνη μεταβαίνουν με ελικόπτερο στη Μεγάλη Ίμια. Υποστέλλουν την ελληνική σημαία και υψώνουν την τουρκική. Η όλη επιχείρηση βιντεοσκοπείται και προβάλλεται από το τηλεοπτικό κανάλι της Χουριέτ.
28 Ιανουαρίου: Το περιπολικό του Πολεμικού Ναυτικού “Αντωνίου” κατεβάζει την τουρκική σημαία που ύψωσαν την προηγούμενη μέρα τούρκοι δημοσιογράφοι και υψώνει την ελληνική. Το βράδυ έλληνες βατραχάνθρωποι αποβιβάζονται στη Μεγάλη Ίμια, χωρίς να γίνουν αντιληπτοί από τα παραπλέοντα εκεί τουρκικά πολεμικά. Η πολιτική εντολή προς τους έλληνες στρατιωτικούς είναι να αποφευχθεί κάθε κλιμάκωση της έντασης.
29 Ιανουαρίου: Ο νέος πρωθυπουργός, Κώστας Σημίτης, στέλνει μήνυμα προς την Τουρκία, ότι σε οποιαδήποτε πρόκληση η Ελλάδα θα αντιδράσει άμεσα και δυναμικά. Η πρωθυπουργός της Τουρκίας, Τανσού Τσιλέρ, ζητά διαπραγματεύσεις για το καθεστώς των βραχονησίδων του Αιγαίου. Τουρκικά πολεμικά πλοία παραβιάζουν τα ελληνικά χωρικά ύδατα και πλησιάζουν τα Ίμια. Γίνονται διαβήματα από την Ελλάδα σε Ευρωπαϊκή Ένωση και ΗΠΑ.
30 Ιανουαρίου: Γίνεται μια πρωτοφανής κινητοποίηση στρατιωτικών δυνάμεων και πολεμικών πλοίων και αεροσκαφών Ελλάδας και Τουρκίας. Στις 7.30 το πρωί της ίδιας μέρας, μια τουρκική φρεγάτα παραβίασε τα ελληνικά χωρικά ύδατα με κατεύθυνση τα Ιμια και ένα ελικόπτερο απογειώθηκε από αυτήν, με προφανή στόχο να αποβιβάσει εκεί Τούρκους στρατιώτες, πράγμα που τελικά αποτράπηκε. Οπως έγινε γνωστό εκ των υστέρων, στις 2 μετά τα μεσάνυχτα της 30ής προς 31 Ιανουαρίου, δέκα περίπου Τούρκοι κομάντος επιβιβάστηκαν στη μία από τις δύο βραχονησίδες, τη μικρή Ιμια . Το γεγονός αυτό τα ελληνικά επιτελεία το πληροφορήθηκαν από …τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης στις 3.30 περίπου το πρωί. Πέρασαν δύο ώρες, όταν στις 5.30 π.μ., ελληνικό ελικόπτερο που σηκώθηκε από τη φρεγάτα «Ναυαρίνο», προσέγγισε τη βραχονησίδα και εντόπισε τους Τούρκους κομάντος. Είναι το μοιραίο ελικόπτερο που, μετά την ολοκλήρωση της αποστολής του και κατά την επιστροφή του στην ελληνική φρεγάτα, κατέπεσε στη θάλασσα, με αποτέλεσμα να βρουν το θάνατο ο υποπλοίαρχος Χ. Καραθανάσης, 34 ετών, ο υποπλοίαρχος Π. Βλαχάκος, 31 ετών, και ο αρχικελευστής Ε. Γιάλοψο, 29 ετών.
31 Ιανουαρίου: Κορυφώνεται και εκτονώνεται η Κρίση των Ιμίων, με αμερικανική παρέμβαση για αποφυγή στρατιωτικής σύγκρουσης (“No ships, no troops, no flags” η προσταγή του Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ) και το γνωστό «ευχαριστούμε τις ΗΠΑ» του Σημίτη. Τα πολεμικά σκάφη και οι καταδρομείς των δύο χωρών αποχωρούν από τις βραχονησίδες το πρωί υπό την επίβλεψη του 6ου αμερικανικού στόλου της Μεσογείου.
Ακολουθεί η Νατοϊκή ομπρέλα
Λίγο μετά τα Ιμια , ήρθε η Συμφωνία της Μαδρίτης με την οποία αναγνωριζόταν «νόμιμα» και «ζωτικά συμφέροντα» της Τουρκίας στο Αιγαίο και έδωσε «αέρα στα πανιά» των τουρκικών διεκδικήσεων και αμφισβητήσεων.
Στη συνέχεια, το 1999 η κυβέρνηση υπέγραψε την επικαιροποίηση της Νέας Δομή του ΝΑΤΟ με την οποία παραδίδεται το Αιγαίο στην αμερικανική εποπτεία. Το Αιγαίο υπάχθηκε στην αρμοδιότητα του επιχειρησιακού ελέγχου του ΝΑΤΟικού Στρατηγείου αρχικά της Σμύρνης και στη συνέχεια της Νάπολης.
Ακολούθησε η Συμφωνία του Ελσίνκι που αναγνωρίζει στην Τουρκία το δικαίωμα να εγείρει χωρίς αναστολές κάθε επεκτατική της βλέψη και, ουσιαστικά, έθεσε την Ελλάδα και τα δικαιώματά της στην επιδιαιτητική δικαιοδοσία του ΝΑΤΟ, των ΗΠΑ και πέραν αυτών και της ΕΕ.
Αμφισβητήσεις, εκτός από το καθεστώς των νησιών, υπάρχουν και στο FIR και έτσι συχνές πυκνές είναι οι παραβιάσεις από τουρκικά πολεμικά αεροπλάνα.
