Γράφει η Τασσώ Γαΐλα //
Αρθρογράφος-Ερευνήτρια
13 Ιανουαρίου (παλαιό ημερολόγιο) γεννήθηκε στην πόλη των Πατρών ο δεύτερος-μετά τον Διονύσιο Σολωμό- εθνικός μας ποιητής , ο Κωστής Παλαμάς.
29 Φεβρουαρίου 1943 η ημερομηνία θανάτου του στην Αθήνα όπου και ετάφη στο Α’ Νεκροταφείο.
Ποιητής λυρικός και επικός ο Κωστής Παλαμάς διακρίθηκε στην κριτική, την διηγηματογραφία καθώς και στην συγγραφή θεατρικών έργων.
Κορυφαία μορφή των Ελληνικών γραμμάτων δημοτικιστής κι ο ποιητής που ‘σημάδεψε’ ποικιλοτρόπως την λογοτεχνία και την εποχή του.
Τα μάτια της ψυχής μου/1892, Τάφος/1898, Η ασάλευτη ζωή/1904, Η φλογέρα του βασιλιά/1910, Δυο λουλούδια από τα ξένα/1925 ,σκόρπιοι τίτλοι από την πλούσια εργογραφία του.
Στο σημερινό λιτό μας αφιέρωμα θα σταθούμε σ’ ένα πάθος του Κωστή Παλαμά την λατρεία του για τα λουλούδια και τη φύση. Μεταφερόμαστε λοιπόν νοερά στην εποχή του μεσοπολέμου και στο σπίτι του στηνΑθήνα στην οδό Ασκληπειού 3 όπου έζησε περίπου 40(1834-1935) χρόνια και πριν μετακομοίσει μετά από έξωση , με την σύζυγο του Μαρία και την αγαπημένη του κόρη Ναυσικά στην Πλάκα και στην οδό Περιάνδρου 5.
Ακολουθεί χωρίς καμιά περικοπή η συνομιλία του ποιητή με το ζεύγος των ποιητώνΣτέφανου Δάφνη(1882-1947) και Αιμιλίας Δάφνη (1881-1941).
Πάμε, λοιπόν, στο σπίτι του Κωστή Παλαμά και της συζύγου του Μαρίας το γένος Βάλβη στην οδό Ασκληπιού να δούμε την επίσκεψη του ζεύγους Δάφνη σε περιγραφή Στέφανου Δάφνη..… «Στο φιλόξενο σπίτι του Κωστή Παλαμά κείνα τα χρόνια, πηγαίναμε κι εμείς οι δύο και πάντα με τον σεβασμό που εμπνέει το προσκύνημα στο ναό μιας τέχνης θείας… Δεν ξέρω πως ο λόγος έπεσε στα λουλούδια. Ο ποιητής ήταν «φιλανθής» καθώς μας το δείχνει και η ποίησή του. Μας εξήγησε την αγάπη του «στα ωραιότερα παιδιά της Φύσης» τα λουλούδια.
– Προτιμώ τη φρέζια, είπε ο Παλαμάς.
– Και όμως, παρατήρησε η Αιμιλία, έξω, στη σκάλα σας και στο μπαλκόνι, είδα διάφορες γλάστρες, με μυριστικά, αλλά ποτέ δεν είδα φρέζιες.
– Ναι, λείπει, ακριβώς, εκείνο που προτιμώ, είπε με παράπονο ο Παλαμάς και κοίταξε την αγαπημένη του σύζυγο.
– Καλά, καλά, Κωστή, χαμογέλασε η Μαρία. Θα φροντίσω ν’ αγοράσουμε μια γλάστρα από την Αγία Ειρήνη.
Η Αιμιλία Δάφνη, τότε -λάμψανε τα μάτια της από χαρά- εζήτησε την άδεια («και την ευτυχία», είπε) να προσθέσει αυτή, «από τον ταπεινό μας κήπο», το λουλούδι που έλειπε, όταν θα ‘ρχότανε ο καιρός του…
Ο Ποιητής ευχαρίστησε την Ποιήτρια των «Χρυσών Κυπέλλων» για την ευγενική της προθυμία και η κουβέντα τους ετελείωσε και για κείνο το δειλινό…
– Έφη, είπε, τέλος, μια μέρα η Αιμιλία, θα πας αυτή τη γλάστρα στο σπίτι του κύριου Παλαμά.
Και το κορίτσι του σπιτιού πήρε τη γλάστρα, που είχε είκοσι-τριάντα ανθισμένες φρέζιες και την έφερε στην οδό Ασκληπιού 3.
Ύστερ’ από μέρες, ήρθε η απάντηση, γραμμένη σε στίχους, που ο Ποιητής τους έστειλε σε μένα με το ακόλουθο γράμμα του, που το έλαβα καθυστερημένο από το Ταχυδρομείο:
3.4.33
Φίλε ποιητή,
Βλέπεις το εσώκλειστο γράμμα με τα ταχυδρομικά του σημειώματα τα ελεεινά που έγραψα τη διεύθυνση σύμφωνα με το σημείωμα της γυναίκας σου και που ευρέθη ανεπαρκής. Σε παρακαλώ, λοιπόν, να της το δώσεις εσύ, ύστερ’ από τόσες μέρες και να ευχαριστήσεις κι εσύ από μέρους μου την ποιήτρια για την ποιητική της προσφορά.
Θυμούμαι πως κάτι μου είχες πει τη μόνη μέρα που συναντηθήκαμε στο γραφείο του Δροσίνη, και αυτή θα είναι η πραγματοποίηση της υποσχέσεώς σου. Σας ευχαριστώ και τους δύο, γιατί και τους δύο, από χρόνια τώρα, θαυμάζω.Ο γερασμένος φίλος σου
Κωστής Παλαμάς
Χάρηκε, βέβαια, πολύ η ποιήτρια, αλλά δεν ήθελε να τους δημοσιεύσει τους στίχους, αν και ο Παλαμάς προφορικώς, σε κατοπινή επίσκεψή μας, της είχε δώσει την άδεια. Μου έλεγε: «Θα πούνε ότι το έκανα για ρεκλάμα. Ξέρεις ότι εμένα δεν μου αρέσουν αυτά».
Φρέζια
Αργότερα, που γράφαμε τις «Ιστορίες Λουλουδιών» και της το επρότεινα πάλι, η Αιμιλία είπε:
«Καλά. Δημοσίευσέ το εσύ, άμα πεθάνω». Και το έκλεισε πάλι στο συρτάρι της. Τώρα, που κ’ εκείνη έφυγε, φέρνω στη δημοσιότητα το σύντομο ποίημα του Παλαμά, αφού κάθε στίχος του Μεγάλου μας Ποιητή αποτελεί κι ένα πολύτιμο πετράδι στο πολύεδρο και λαμπερό έργο της ζωής του.
Στην Αιμιλία του Στέφανου Δάφνη
Μια γλάστρα. Οι φρέζιες οι ξανθές. Μεσ’ στο Μαρτιού το κρύο
Το πρόσωπό της η Άνοιξη μου ξεσκεπάζει γελαστό/
Άνθια είναι; Είναι του στίχου σου μελωδικό βιβλίο;
Με ξεγελά κάποιο όνειρο. – Ποιήτρια, σας Ευχαριστώ.
29-3-1933..Κωστής Παλαμάς.…………
Λογαριάζω να πάω μια μέρα στον τάφο του Κωστή Παλαμά. Θα διαλέξω ένα λιόχαρο πρωί, που η εαρινή ευδία θα κατεβαίνει μέσα στην ψυχή ευτυχισμός και γαλήνη. Πουλιά να πετούν στον αέρα, πεταλούδες… Θα μαζέψω όλες τις φρέζιες του Πατησιώτικου κήπου μας, και θα τις κρατώ αγκαλιά, σαν κάτι πολύτιμο, γιατί κηπεύτηκαν με φροντίδα και τις συντηρεί η στοργή και η ανάμνηση.
Θα σταθώ μπροστά στον τάφο του Ποιητή, θα τις σκορπίσω στο χώμα του και θα πω:
– Αυτές τις φρέζιες Σου τις στέλνει η Αιμιλία Δάφνη. Δέξου τες με την ίδια καλοσύνη. Είναι χρυσοπόρφυρες άνθινες φλόγες, σαν την δικής Σου καρδιάς. Και είναι ευλαβική προσφορά, όχι μονάχα από το δικό μου ταπεινό χέρι, μα κι από τη Σκιά της Ποιήτριας, που τόσο εξετίμησες την τέχνη κ’ έγραψες, πρώτος, το εγκώμιο στα «Χρυσά Κύπελλά» της… Είναι από τις ίδιες εκείνες φρέζιες, και στις έφερα με συγκινημένη καρδιά και βουρκωμένα μάτια».
Αυτό είναι το θαυμάσιο κείμενο του Στ. Δάφνη για τις φρέζιες της Αιμιλίας Δάφνης, τον Κωστή Παλαμά και την αγάπη του ποιητή για τηνφρέζια (Freesia sp.) που είναι ένα μικρό βολβώδες φυτό με αρωματικά άνθη τόσο πολύ όμορφο κι αγαπημένο.
Η Αιμιλία Δάφνη σύζυγος του ποιητή Στέφανου Δάφνη είναι μια από τις πλέον δημοφιλείς γυναικείες παρουσίες στην Ελληνική ποίηση του 20ου αιώνα που έγινε ευρέως γνωστή από την μελοποίηση στίχων της την 10ετία του 1960. Ιδιαίτερα γνωστό το: Τρεις νέοι.
Ήτανε , Θέ μου, μια φορά
τρεις νέοι, τρεις φίλοι, τρία παιδιά,
αγάπες, όνειρα, τραγούδια,
μέσα στο φως, μέσ’ τα λουλούδια,
τρεις νέοι, τρεις φίλοι, τρία παιδιά…. κλπ.
Και από την φρέζια και την αγάπη του Κ. Π σ’ αυτήν, περνάμε σ’ ένα άλλο αγαπημένο του ποιητή λουλούδι.
Κωστή Παλαμά: Ρόδου Μοσκοβόλημα.
Εφέτος άγρια μ’ έδειρεν η βαρυχειμωνιά,
που μ’ έπιασε χωρίς φωτιά και μ’ ηύρε χωρίς νιάτα,
κι’ ώρα την ώρα πρόσμενα να σωριαστώ βαριά
στη χιονισμένη στράτα.
……….
Μα χτες καθώς με θάρεψε το γέλιο του Μαρτιού
και τράβηξα να ξαναβρώ τ’ αρχαία τα μονοπάτια,
στο πρώτο μοσκοβόλημα ενός ρόδου μακρινού
μου δάκρυσαν τα μάτια.
Μουσείο Παλαμά
_____________________________________________________________________
Βοήθημα:Νεοελληνική Ποιητική Ανθολογία Πάπυρου/Αθήνα 1995.
1. Κωστής Παλαμάς.
2. Η πλάκα στη θέση του σπιτιού στην οδό Ασκληπειού3.
3. Το σπίτι του Κ.Π., στην Πλάκα, οδός Περιάνδρου5.
4. Ποιήτρια Αιμιλία Δάφνη. Σκίτσο: Ρία Γαΐλα, σκιτσογράφος.
5. Μεσολόγγι: Μουσείο Κ. Παλαμά
6. Φρέζες, ρόδο.
