Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

Μίνως Αργυράκης, πηγαίο χιούμορ και κοινωνική σάτιρα

Στις 26 Μαΐου 1998 πέθανε ο ζωγράφος, σκιτσογράφος και σκηνογράφος Μίνως Αργυράκης .Ο καλλιτέχνης που έδωσε στην”Οδό Ονείρων” του Μάνου Χατζιδάκι. Μέσα από τις γραμμές και τα χρώματά τους, αναδύεται πηγαίο χιούμορ, συχνά συνδυασμένο με το σαρκασμό, εκδηλωμένο με διάφορους τρόπους.

Ο Μίνως Αργυράκης γεννήθηκε στη Σμύρνη το 1920, από πατέρα εύπορο τραπεζίτη, που σφαγιάστηκε από τους Τούρκους. Σε ηλικία ενός έτους ήρθε πρόσφυγας στην Ελλάδα με τη μητέρα του Γαλάτεια, τη γιαγιά και τον αδελφό του.  Μεγάλωσε στην Καισαριανή και το Βύρωνα και σημαδεύτηκε από τους αγώνες, αλλά και τον πολιτισμό των Μικρασιατών.

Η Πηνελόπη Δέλτα θα φροντίσει να φοιτήσει στο Κολέγιο του Ψυχικού. Αργότερα απορρίπτεται δύο φορές από τη Σχολή Καλών Τεχνών, αλλά γίνεται δεκτός στην Ανώτατη Εμπορική Σχολή… Φίλος του Γιάννη Τσαρούχη,θα μαθητεύσει κοντά του, ενώ δηλώνει ότι δάσκαλοί του ήταν οι: Κόντογλου, Θεόφιλος και Παρθένης.Συμμετέχει στην παρέα των: Μαυροειδή, Μόραλη, Χατζηκυριάκου – Γκίκα, Χατζιδάκι, Γκάτσου,σκιτσάρει, ζωγραφίζει, γράφει, δημοσιογραφεί, σκηνογραφεί.

Το 1940 “σκοτώνει” Ιταλούς με το πενάκι του, στον Εμφύλιο συνεχίζει ως ΕΠΟΝίτης στην Ευρυτανία, με την ελπίδα να αλλάξει τον κόσμο. Επιστρατεύει πάντα τα εικαστικά του σύνεργα ενάντια στην ασχήμια, στην καταπίεση και την υποκρισία.

Ξεκίνησε την καλλιτεχνική του πορεία ως αυτοδίδακτος ζωγράφος και συνέχισε από το 1953, ως σκιτσογράφος και σκηνογράφος. Την ίδια χρονιά δουλεύει σε περιοδικά της Ελλάδας και του εξωτερικού.

Το 1957 εκδίδει το πρώτο άλμπουμ με τον τίτλο “Οδός Ονείρων”.Μια αιχμηρή, καυστική, κοινωνική σάτιρα της Ελλάδας του ’50, που περιέχει πολλά μυθολογικά στοιχεία αλλά αποπνέει και έναν έντονο λυρισμό.Η “Οδός Ονείρων” θα γοητεύσει τον φίλο του Μ. Χατζιδάκι, που θα τη μεταπλάσει σε μουσική επιθεώρηση και θα παρουσιαστεί στο θέατρο “Μετροπόλιταν” το 1962. Η θεατρική μορφή της “Οδού Ονείρων” ήταν μια συνεργασία Μ. Αργυράκη (σκηνικά, κοστούμια, στίχοι ενός τραγουδιού), Μ. Χατζιδάκι, Αλέξη Σολωμού και Δημήτρη Χορν.

Το 1964 μαζί με τους Γιάννη Τσαρούχη και Ευγένιο Σπαθάρη δημιούργησαν στην Πλάκα το πρωτοποριακό θέατρο “Κιβωτός της Αμυ”.Παράλληλα, εικονογράφησε βιβλία (Ν. Καζαντζάκη “Αγιος Φραγκίσκος της Ασίζης”, Γ. Θεοτοκά “Βραδιάζει”) και τύπωσε τα λευκώματα “Οδός ονείρων” (1957), “Η πολιτεία έπλεε εις τη μελανόλευκον”(1962), “Ο γύρος του κόσμου” (1965).

Σαν σκηνογράφος πρωτοπαρουσιάστηκε το 1958 στο Εθνικό Θέατρο, με το έργο “Ο Ανδροκλής και το λιοντάρι του”. Ακολούθησαν το 1962 στο “Μετροπόλιταν” η “Οδός ονείρων” και το 1963 στο “Πορεία” τα “Ονειρά μας”.

Ταυτόχρονα κάνει εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό και συμμετέχει σε σημαντικές διοργανώσε  ενώ παράλληλα δουλεύει σε εφημερίδες και περιοδικά.

Οπως σημειώνει το 1963 στην “Επιθεώρηση Τέχνης ο Γ. Πετρής,με αφορμή την έκθεση του καλλιτέχνη στην γκαλερί “Ζυγός”, “…ο Μ. Αργυράκης μας αποκαλύπτει μια σειρά από περίεργα τέρατα (…). Είναι τέρατα κοινά, σχεδόν καθημερινά, που τα βλέπουμε στο δρόμο μας, που μπορούμε να τα συναντήσουμε σε κάθε βήμα, φτάνει να προεκτείνουμε έστω κι ελάχιστα τις παραστάσεις που μας δίνουν αντικειμενικά οι αισθήσεις μας. Στόχος του είναι οι ξένοι, τα ξένα πράγματα που έρχονται στην Ελλάδα. Από τους ποικιλόμορφους τουρίστες ως την απειλή του πολέμου και την ξένη βοήθεια. Στην πραγματικότητα τα τέρατα τούτα είναι η προσωπική του εντύπωση από τους ξένους και τα ξενόφερτα στον τόπο μας. Και βρήκε ένα δικό του τρόπο να μας εκφράσει αυτές του τις εντυπώσεις”.

Λίγο πριν τη δικτατορία, ο Μ. Αργυράκης δημιουργεί με την σύντροφό του, τον Γ. Τσαρούχη και τον Ευγένιο Σπαθάρη,την “Κιβωτό της Αμυ”,ένα πρωτοποριακό χώρο καλλιτεχνικού πειραματισμού, στην Πλάκα, όπου γίνονται και τα πρώτα χάπενινγκ (λόγος, μουσική, χορός). Η χούντα θα κλείσει το χώρο, γιατί δεν είχε άδεια “μετά μουσικών οργάνων…”. Ολα αυτά θα τον οδηγήσουν στην Ισπανία, στο Λονδίνο, στην Κοπεγχάγη, όπου κατά τη διάρκεια της επταετίας θα ζήσει φιλοξενούμενος του γλύπτη Τάκη.Στην Κοπεγχάγη θα εκδώσει και τη δεύτερη σατιρική συλλογή σκίτσων του – με κείμενό του αυτή τη φορά – “Η πολιτεία έπλεε εις την Μελανόλευκον”,όπου για ακόμη μια φορά “εξολοθρεύει τον εχθρό” με την αιχμή της τέχνης του.

Μετά την πτώση της χούντας, επιστρέφει στην Ελλάδα και συνεχίζει τις πολύπλευρες δραστηριότητές του. Το 1981 ξανασυνεργάζεται με τον Μ. Χατζιδάκι και δημιουργούν την “Πορνογραφία” (σκηνικά – κοστούμια), που είναι και η τελευταία ολοκληρωμένη δουλιά του.

Η Ελένη Βακαλό αναφέρει χαρακτηριστικά για τη δουλιά του Μ. Αργυράκη : “Μέσα στα πλαίσια της ελληνικότητας, την πρώτη χρήση ειρωνείας, από τη δεκαετία του ’40, την έχουμε στα σκίτσα του Μ. Αργυράκη . Ο Μ. Αργυράκης λειτουργεί βέβαια ως γελοιογράφος. Το ρεπερτόριό του, όμως, αγγίζει όλα τα σύμβολα της ελληνικότητας. Τα απομυθοποιεί γελοιογραφικά από το κύρος τους, αλλά συγχρόνως τα μεταφέρει στο χώρο ονείρων, στην “Οδό Ονείρων” του Νεοέλληνα (…). Με την παρεμβολή του Μ. Αργυράκη τοποθετείται το σημείο που έγινε η στροφή, για να περάσουμε σ’ ένα τόσο σύντομο χρονικό διάστημα στην Ελλάδα, από το βίωμα στη μνήμη”.