Επιμέλεια Τασσώ Γαΐλα //
Αρθρογράφος-Ερευνήτρια
Μπήκε ο Οκτώμβρης κι αυτός έχει ήδη έρθει από το μακρινό βορρά να περάσει κοντά μας τον χειμώνα και την άνοιξη να γυρίσει πάλι πίσω στην πατρίδα του, την Βόρεια και Κεντρική Ευρώπη. Ποιος ήρθε;
Ο Κοκκινολαίμης, το αηδόνι της παγωνιάς, το αηδόνι του χειμώνα, το μικροσκοπικό πουλί που αγαπιέται όσο λίγα , ανήκει στην οικογένεια των τσιχλών κι αυτό το απίστευτα όμορφο πουλάκι ενήλικο δεν ξεπερνά τα 14 εκατοστά , η μάζα του φτάνει μόλις τα 16-22 γραμμάρια και με άνοιγμα των φτερών του; Φτάνει τα 20-22 εκ…
Ναι, την Παγκόσμια Ημέρα Πουλιών θα την ‘γιορτάσουμε’ με ένα αφιέρωμα ‘τιμής ένεκεν’ στον βασιλιά των πουλιών, τον Αετό; Σαφώς όχι,εφόσον βασιλιάς των πουλιών είναι ο …Κοκκινολαίμης, ένα από τα δημοφιλέστερα πουλιά της Ευρωπαϊκής αλλά και της Ελληνικής ορνιθοπανίδας.
Το μικρό εντομοφάγο αυτό πτηνό που ήδη βρίσκεται στην χώρα μας για να διαχειμάσει, και που με το μελωδικό του κελαήδημα θα αναγγείλει τον ερχομό του χειμώνα…
Κελαήδημα που λένε πολλοί πιο μελωδικό από του αηδονιού… εξ ού και η ονομασία του αηδόνι του χειμώνα…
Καλόγιαννος, Γιάννος, Καλογιάννης, Ρούβελας, Γύφταλος μερικά από τα ονόματα που απαντά στην ελληνική ύπαιθρο ο Κοκκινολαίμης , ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα και αγαπητά πουλιά στην Ελλάδα κι αλήθεια ποιος δεν έχει διαβάσει το ποίημα του Α. Βαλαωρίτη «Ο Καλογιάννης»;
Μη με ρωτάς που’ έρχομαι, μη με ρωτάς που τρέχω
πατρίδα εγώ δεν έχω,
παρά του βάτου τ’ άγριο, τ’ αγκαθερό κλαδί-
με δέρνει τ’ ανεμόβροχο, είμαι φτωχό πουλί,
Ο λόγκος το παλάτι μου, και βιό μου είν’ η χαρά-
πετώ, κορνιάζω ξέγνοιαστος οσώχω τα φτερά…
Πορτοκαλοκόκκινο χρώμα στο πρόσωπο, την τραχιλιά και το στήθος, το οποίο και χρησιμοποιεί φουσκώνοντας το για να τρομάξει τους εχθρούς του. Ναι, ο μικροσκοπικός κοκκινολαίμης μπορεί να γίνει πολύ επιθετικός όταν απειληθεί ο ζωτικός του χώρος και τα αποθέματα της τροφής του.
Το ‘ιερό πουλί’ του Θεού Θώρ της Σκανδιναβικής μυθολογίας, ο κοκκινολαίμης ,τη δεκαετία του 1960 ανακηρύχτηκε εθνικό πτηνό της Βρετανίας, της χώρας που ο
κοκκινολαίμης έγινε μέχρι και γραμματόσημο , οι αναφορές σ’ αυτόν είναι πάμπολες στο χώρο της βρετανικής λαογραφίας , ενώ αξίζει να σημειωθεί ότι η φιγούρα του κοκκινολαίμη είναι δημοφιλέστερη σαν θέμα στις Χριστουγεννιάτικες κάρτες των βορείων Κρατών έναντι αυτών με θέμα τον Άγιο Βασίλη.
Οι φλεγματικοί Άγγλοι το λατρεύουν αυτό το μοκροσκοπικό πουλάκι και τα παραμύθια που έχουν γράψει Άγγλοι λογοτέχνες αμέτρητα. Σταματάμε σε δυο που τα έχουμε διαβάσει όλοι. Κι αναφέρομαι στο παραδοσιακό Βρετανικό παραμύθι «Παιδιά στο δάσος» όπου οι κοκκινολαίμηδες καλύπτουν τα σώματα των παιδιών καθώς και στο ποιο άλλο; Το κλασσικό αριστούργημα της παγκόσμιας παιδικής λογοτεχνίας -που δεν υπάρχει κανείς που να μην το διάβασε -το : «Μυστικός κήπος» της Φράνσις Μπάρνετ- Χόντγκσον (1849-1924), όπου και στο δημοφιλέστατο αυτό παραμύθι ένας κοκκινολαίμης είναι αυτός που θα ανοίξει την πόρτα του μυστικού κήπου στην μικρή ηρωίδα του βιβλίου…
Μένουμε Βρετανία για να διαβάσουμε στα παλιά χαρτιά τον αρχαίο της θρύλο που λέει ότι όταν ο Ιησούς πέθαινε στον Σταυρό , ο κοκκινολαίμης, που τότε είχε καφέ χρώμα, πέταξε προς το μέρος του και τραγούδησε στο αυτί του για να του ελαφρύνει τον πόνο. Το αίμα από τις πληγές του Κυρίου χρωμάτισε το στήθος του πουλιού και από τότε, όλοι οι κοκκινολαίμηδες, πήραν το σημάδι του αίματος του Χριστού επάνω τους….
Μια φορά κι έναν καιρό…
Ποιος δεν αγαπά τα παραμύθια; Όπου όλα μπορούν να συμβούν… και να σε πλανέψουν…
Μια φορά κι έναν καιρό και σε χρόνο πολύ παλιό μαζεύτηκαν τα πουλιά και πήγανε στον δημιουργό τους τον Θεό και του ζήτησαν να ορίσει τον βασιλιά τους . Τότε λοιπόν εκείνος τους απάντησε ότι βασιλιάς τους θα γίνει το πουλί που θα πετάξει ψηλότερα.Πετάχτηκε αμέσως ο αετός και είπε γεμάτος περηφάνεια ότι ούτε και να δοκιμάσουνε… εκείνος πετά ψηλότερα όλοι το ξέρουν.. Τα πουλιά έκαναν πίσω εκτός από ένα… τον κοκκινολαίμη που δυναμικά ζήτησε να αγωνιστεί…
Ξεκίνησε ο αετός το πέταγμα του και όταν έφτασε σε μεγάλο ύψος γύρισε, κοίταξε κάτω τα πουλιά που τον κοίταζαν έκθαμβα και τους φώναξε θριαμβευτικά:- «Στ’ αλήθεια, ποιος μπορεί να πετάξει ψηλότερα από μένα;». Και ο κοκκινολαίμης που …είχε κρυφτεί στην ράχη του αετού, φτερουγίζοντας μια ιδέα ψηλότερα, φώναξε χαρούμενος: – «Εγώ!»>. Έτσι ο κοκκινολαίμης έγινε ο βασιλιάς των πουλιών.
Υπέροχο παλιό παραμύθι – παράδοση της Ελληνικής λαογραφίας από την περιοχή του Αγρινίου… και,
Στης λυγαριάς τ’ ολόξερο κλαδί
του φθινοπώρου φτωχικό παιδί
ο καλογιάννος πρόσχαρος προβάλλει…
Μικρός προφήτης φτερωτός μηνά
την άνοιξη που θα γυρίσει πάλι…
Στοίχοι του κλασσικού μας Γεωργίου Δροσίνη για τον αξιαγάπητο μικρόσωμο κοκκινολαίμη που ‘κλείνουν’ το αφιέρωμα μας σ’ αυτόν τον πανέμορφο, αξιαγάπητο , μικροσκοπικό «φίλο»μας. Πληθυσμοί του πουλιού από τον Βορρά έχουν αρχίσει την άφιξη και εγκατάσταση τους στην χώρα μας. Καλώς ορίσανε….
