Πριν από ακριβώς 50 χρόνια ο άνθρωπος πάτησε στη Σελήνη, ένα επίτευγμα που παρακολούθησαν από τις τηλεοράσεις τους σχεδόν μισό δισεκατομμύριο άνθρωποι.
Ο πρώτος ήταν ο Αμερικανός αστροναύτης Νιλ Αρμστρονγκ, διοικητής της αποστολής «Απόλλων-11». Τον ακολούθησε ο πιλότος της σεληνακάτου Εντουιν Ολντριν, ενώ ο «άτυχος» της αποστολής, ο πιλότος του μητρικού σκάφους, Μάικλ Κόλινς παρέμεινε σε τροχιά. Κάτι που την εποχή του μυθιστορήματος «Από τη Γη στη Σελήνη» του Ιουλίου Βερν φαινόταν απίθανο και προωθημένη επιστημονική φαντασία είχε γίνει σαφώς πιο εφικτός στόχος ύστερα από την πτήση του Γιούρι Γκαγκάριν και τώρα γινόταν πραγματικότητα.
Η ακριβής στιγμή της προσσελήνωσης της σεληνιακής ακάτου Eagle ήταν η 20.17 ή 20.18 ώρα Γκρίνουιτς -όπως αναφέρεται σε έγγραφα της αμερικανικής διαστημικής υπηρεσίας- της 20ής Ιουλίου 1969.
Περίπου έξι ώρες αργότερα, στις 02.56 ώρα Γκρίνουιτς (ξημερώματα της Δευτέρας για την Ελλάδα), αφού φόρεσε τη διαστημική στολή του και έκανε αμέτρητες προετοιμασίες, ο κυβερνήτης της αποστολής, ο Νιλ Άρμστρονγκ, πάτησε με το αριστερό πόδι του στη Σελήνη λέγοντας την ιστορική πλέον φράση: “Ένα μικρό βήμα για τον άνθρωπο, ένα τεράστιο άλμα για την ανθρωπότητα”.
Οι δύο αστροναύτες, χοροπηδώντας με μεγάλα άλματα λόγω της μικρής βαρύτητας (ένα έκτο της γήινης), εξερεύνησαν τη γύρω περιοχή επί δυόμισι ώρες, μάζεψαν δείγματα εδάφους, φωτογράφισαν την περιοχή και άφησαν πίσω μια αμερικανική σημαία και μια πλάκα που έγραφε: «Εδώ άνθρωποι από τον πλανήτη Γη πάτησαν για πρώτη φορά στο φεγγάρι. Ιούλιος 1969 μ.Χ. Ηρθαμε εν ειρήνη εκ μέρους ολόκληρης της ανθρωπότητας». Στη συνέχεια, ξαναμπήκαν στον «Αετό» και η σεληνάκατος αποσεληνώθηκε, για να συναντήσει το «Κολούμπια» σε τροχιά, με το οποίο επανασυνδέθηκε για να αρχίσει το ταξίδι της επιστροφής. Το «Απόλλων-11» προσθαλασσώθηκε στα ανοιχτά της Χαβάης στις 24 Ιούλη 1969. Οι δηλώσεις για ειρηνική και προς όφελος όλων εξερεύνηση της Σελήνης ήταν σε συμφωνία και στο πνεύμα της Συνθήκης για την εξερεύνηση του Διαστήματος, που είχε υπογραφεί το 1967 από τη Σοβιετική Ενωση, τις ΗΠΑ και τη Βρετανία, ενώ στην πορεία συνυπογράφηκε από 109 χώρες συνολικά. Τώρα που οι ΗΠΑ έχουν βάλει τον ιδιωτικό τομέα σε πρώτο πλάνο στην εξερεύνηση και αξιοποίηση του Διαστήματος (με προοπτική και εξορύξεων), ακούγονται όλο και πιο έντονα φωνές για απόσυρση των ΗΠΑ από τη Συνθήκη, ότι αυτή δεν έχει εφαρμογή σε άλλα ουράνια σώματα κ.τ.λ.
Η αποστολή «Απόλλων-11» ήταν η μεγαλύτερη πρωτιά που είχαν σημειώσει έως εκείνη τη στιγμή οι ΗΠΑ στην αδήλωτη, αλλά ολοφάνερη κούρσα τους να προφτάσουν την ΕΣΣΔ στο Διάστημα. Πέρα από ζήτημα γοήτρου ήταν και θέμα επίδειξης δύναμης και ικανότητας της κορυφαίας καπιταλιστικής χώρας απέναντι σε αντιπάλους και συμμάχους. Γι’ αυτό κατηύθυνε τεράστιους υλικούς πόρους που της εξασφάλιζε η θέση της στην κορυφή της ιμπεριαλιστικής πυραμίδας, τους έβαλε υπό τον έλεγχο και την καθοδήγηση των ναζί επιστημόνων, με επικεφαλής τον Βέρνερ φον Μπράουν, στους οποίους έδωσε αμνηστία μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και αξιοποίησε τους πυραύλους V-2 και τα σχέδια που βρήκε άθικτα στη βάση των ναζί στο Πεενεμούντε της Νορβηγίας. Την ίδια ώρα, το σοβιετικό διαστημικό πρόγραμμα είχε αρχίσει να χάνει την ορμή του, ως παρενέργεια των λαθεμένων από την σκοπιά της σοσιαλιστικής οικοδόμησης επιλογών, τόσο στο επίπεδο οργάνωσης της παραγωγής, της οικονομίας γενικά, όσο και στο εποικοδόμημα.
Εξερεύνηση
Είχαν προηγηθεί πολλές πρωτιές της Σοβιετικής Ενωσης στην εξερεύνηση του Διαστήματος: Πρώτος τεχνητός δορυφόρος της Γης («Σπούτνικ-1» το 1957), πρώτος ζωντανός οργανισμός σε τροχιά (η σκυλίτσα Λάικα το 1957), πρώτοι ζωντανοί οργανισμοί που επιστρέφουν στη Γη (τα σκυλάκια Μπέλκα και Στρέλκα 1960), πρώτος άνθρωπος στο Διάστημα (Γιούρι Γκαγκάριν το 1961), πρώτη αποστολή στην Αφροδίτη («Βενέρα-1» το 1961), πρώτη γυναίκα στο Διάστημα (Βαλεντίνα Τερέσκοβα το 1963), πρώτος περίπατος στο Διάστημα (Αλεξέι Λεόνοφ το 1965). Ειδικότερα, είχαν προηγηθεί και αρκετές σοβιετικές πρωτιές στην εξερεύνηση της Σελήνης: Πρώτο σκάφος στη Σελήνη («Λούνα-2» το 1959), πρώτες φωτογραφίες της αθέατης από τη Γη πλευράς της Σελήνης («Λούνα-3» το 1959), πρώτη ομαλή προσελήνωση και αποστολή λεπτομερών φωτογραφιών του εδάφους της («Λούνα-9» το 1966). Μετά το πρόγραμμα «Απόλλων», οι ΗΠΑ ξανάχασαν για ένα διάστημα τις πρωτιές και τα ρεκόρ από τους Σοβιετικούς (πρώτος τροχιακός διαστημικός σταθμός, μεγαλύτερης διάρκειας παραμονής στο Διάστημα, μεγαλύτερος χρόνος διαστημικού περιπάτου κ.τ.λ.).
Η πρώτη επανδρωμένη αποστολή στο έδαφος ενός άλλου ουράνιου σώματος και η επιστροφή στη Γη δειγμάτων εδάφους απ’ αυτό είναι μια από τις μεγάλες ιστορικές στιγμές του ανοίγματος του ανθρώπου στο Διάστημα, που ξεκίνησε το 1957 και το 1961. Εδειξε ότι ο άνθρωπος μπορεί να δράσει αποτελεσματικά και πάνω σε τέτοιο αφιλόξενο έδαφος και περιβάλλον. Οι αστροναύτες που συμμετείχαν στην αποστολή «Απόλλων-11» δικαίως τιμήθηκαν, αν και δεν άξιζαν λιγότερη τιμή εκείνοι που προηγήθηκαν στις αποστολές «Απόλλων» σε τροχιά γύρω από τη Σελήνη και εκείνοι που ακολούθησαν έως την αποστολή «Απόλλων-17», έστω κι αν αμφισβητείται η επιστημονική αξία αυτών των τελευταίων αποστολών σε σχέση με το κόστος τους. Τώρα οι ΗΠΑ (πρόγραμμα «Αρτεμις») και άλλες χώρες και ομάδες χωρών έχουν και πάλι το βλέμμα στραμμένο προς τη Σελήνη, για μια πιο μόνιμη παρουσία στον φυσικό δορυφόρο της Γης, αλλά και ως βάση για την πραγματοποίηση της πρώτης επανδρωμένης αποστολής στον πλανήτη Αρη.
(Με στοιχεία από Ριζοσπάστη και ΑΠΕ)
