Ο πρόεδρος του ΚΚ Σουηδίας Andreas Sörensen έδωσε μια ενδιαφέρουσα συνέντευξη στο περιοδικό Left Magazine του ΚΚ της Sri Lanka που δημοσιεύτηκε και στην εφημερίδα του ΚΚ Σουηδίας Riktpunkt. Δημοσιεύουμε τμήμα της συνέντευξης που αφορά το Σουηδικό ”μοντέλο”.
Left Magazine: Σήμερα, η αστική τάξη προβάλει το σκανδιναβικό μοντέλο ως επιτυχία. Προβάλλεται επίσης από σοσιαλδημοκρατικές και ρεβιζιονιστικές πολιτικές δυνάμεις, καθώς και από κόμματα που εκπροσωπούν τα μεσαία στρώματα. Το μοντέλο έχει επίσης κάνει μεγάλη εντύπωση στους προοδευτικούς ανθρώπους στις φτωχές χώρες. Θα θέλαμε λοιπόν να μάθουμε πώς βλέπετε το σκανδιναβικό μοντέλο ως μοντέλο καπιταλισμού και πώς βλέπετε το μέλλον του;
Μας ενδιαφέρει επίσης να μάθουμε γιατί το σκανδιναβικό μοντέλο δεν έχει εφαρμοστεί σε άλλες ανεπτυγμένες χώρες όπως η Ελλάδα, η Ισπανία ή η Ιταλία; Πιστεύετε ότι οι χώρες της Ασίας, της Αφρικής ή της Λατινικής Αμερικής μπορούν να επιτύχουν με τη βοήθεια του σκανδιναβικού μοντέλου;
Andreas Sörensen
”Καταρχάς, ο σουηδικός καπιταλισμός συνδέεται με την ανάπτυξη ολόκληρου του καπιταλιστικού συστήματος. Η Σουηδία δεν είναι ένα απομονωμένο νησί, αλλά υπόκειται στις τάσεις και τις εξελίξεις που χαρακτηρίζουν ολόκληρο το καπιταλιστικό σύστημα.
Αυτό σημαίνει ότι όσο ο ανταγωνισμός εντείνεται, είναι απαραίτητο τα σουηδικά μονοπώλια να αυξήσουν τα περιθώρια κέρδους τους επιτιθέμενοι στις κοινωνικές κατακτήσεις που εξακολουθούν να υπάρχουν και χρησιμοποιώντας τα υφιστάμενα κοινωνικά κονδύλια προς όφελός τους.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο είναι πολύ σημαντικό να τονίσουμε ότι δεν υπάρχει περιθώριο για περαιτέρω ανάπτυξη της ευημερίας των λαών υπό τον καπιταλισμό. Κάθε μέρα που περνά, η διαφορά μεταξύ αυτού που έχουμε τώρα και αυτού που θα μπορούσαμε να έχουμε στον σοσιαλισμό αυξάνεται. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος από τον σοσιαλισμό για να προχωρήσουμε μπροστά.
Όσο για το μέλλον του καπιταλισμού, είναι πολύ δύσκολο για μένα να πω κάτι οριστικό. Η κατάσταση είναι ρευστή και οι συνθήκες αλλάζουν πολύ γρήγορα. Ωστόσο, θα επεκταθώ σε ορισμένες σκέψεις σχετικά με αυτό.
Οι αντικειμενικές λειτουργίες της ευημερίας αν τις δούμε περιορισμένα (και γι αυτό και κάπως απλοποιημένα) έχουν να κάνουν με την αναπαραγωγή της εργατικής δύναμης. Βασικά, είναι απαραίτητο να διατηρηθεί η ικανότητα των εργαζομένων να εργάζονται, τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα.
Οι εργαζόμενοι χρειάζονται τροφή, ιατρική περίθαλψη και κάποια μόρφωση για να μπορέσουν να εργαστούν. Όσον αφορά τις εναλλαγές των γενεών, οι εργαζόμενοι πρέπει επίσης να είναι σε θέση να αναπαραχθούν και να δημιουργήσουν μια νέα γενιά εργαζομένων. Αυτοί είναι οι αντικειμενικοί παράγοντες που καθορίζουν το ελάχιστο που πρέπει να δώσει ο καπιταλισμός της ευημερίας στους εργαζόμενους.
Από την άλλη, υπάρχει επίσης ο υποκειμενικός παράγοντας αναπαραγωγής. Με αυτό τον παράγοντα, περάσαμε από αυτό που είναι αντικειμενικά απαραίτητο σε αυτό που οι ίδιοι οι εργαζόμενοι θεωρούν απαραίτητο. Μπορεί να είναι οτιδήποτε από το να μπορείς να πηγαίνεις στον κινηματογράφο κάθε Σαββατοκύριακο ή να μπορείς να ταξιδεύεις κάθε καλοκαίρι. Αυτοί οι υποκειμενικούς παράγοντες καθορίζονται από τον πολιτισμό, την ιστορία και τις συνθήκες κάθε χώρας και αυτό σημαίνει επίσης ότι διαφέρουν.
Αυτό που μπορώ να πω είναι το εξής: η γενική τάση θα είναι προς την κατάργηση αυτού που δεν είναι απολύτως απαραίτητο για τη βασική αναπαραγωγή της εργατικής δύναμης.
Η τάση θα είναι να μειωθεί στο ελάχιστο η αναπαραγωγή της εργατικής δύναμης. Το αν θα έρθουμε εδώ αργά ή γρήγορα ή ποια χώρα θα πληγεί περισσότερο δεν το γνωρίζω, αλλά νομίζω ότι αυτή είναι η γενική τάση.
Αυτό σημαίνει ότι οι παραχωρήσεις που δόθηκαν, για παράδειγμα, στον μαχητικό πληθυσμό της Χιλής, για να πάρουμε ένα πρόσφατο παράδειγμα, θα διατηρηθούν στο απολύτως ελάχιστο. Αυτό θα είναι αρκετό για να καθησυχάσει τον εργαζόμενο πληθυσμό και οι παραχωρήσεις που θα γίνουν θα ανατραπούν άμεσα. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο δεν πιστεύω ότι είναι δυνατόν καμία χώρα – ασιατική, αφρικανική ή λατινοαμερικάνικη – να ακολουθήσει τη σουηδική αναπτυξιακή πορεία.
Εδώ, όπως και οπουδήποτε αλλού, ο σοσιαλισμός βρίσκεται στην ημερήσια διάταξη. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι παραχωρήσεις δεν μπορούν να κερδηθούν ή ότι δεν είναι επιθυμητές, αλλά είναι απαραίτητο να συνδέσουμε τον αγώνα για παραχωρήσεις και μεταρρυθμίσεις με τον αγώνα για τον σοσιαλισμό και να δείξουμε τους κινδύνους και τους περιορισμούς που θα ακολουθήσουν αν επιτρέψουμε τον αγώνα να κινηθεί σε ένα ενδο-καπιταλιστικό πλαίσιο.
Το γιατί άλλες χώρες δεν μπόρεσαν να ακολουθήσουν το σουηδικό παράδειγμα είναι ένα πολύ μεγάλο ερώτημα που δεν μπορώ να απαντήσω σε μια σύντομη συνέντευξη, ειδικά καθώς θα απαιτούσε μια εις βάθος γνώση κάθε μεμονωμένης χώρας. Ωστόσο, θα προσπαθήσω να δώσω ορισμένες γενικές απαντήσεις.
Όσον αφορά χώρες όπως η Ισπανία, η Γερμανία και η Ιταλία, η αστική τάξη κατέφυγε στο φασισμό για να συντρίψει το εργατικό κίνημα, επειδή η σοσιαλδημοκρατία δεν κατάφερε ποτέ να το ελέγξει. Η επανάσταση πλησίαζε και η βία ήταν το ίδιο απαραίτητη. Μια τέτοια απειλή δεν υπήρξε ποτέ στη Σουηδία, πράγμα που σήμαινε ότι ήταν δυνατή η διαχείριση του εργατικού κινήματος με διαφορετικό τρόπο.
Άλλες σημαντικές πτυχές είναι η ανάπτυξη του καπιταλισμού, ο οποίος σε ορισμένες χώρες ξεκίνησε αργότερα. Ορισμένες από αυτές τις χώρες στη συνέχεια έμειναν πίσω στην ανάπτυξη. Άλλες υπέφεραν από πόλεμο, ο οποίος κατέστρεψε τις συνθήκες για την καπιταλιστική ανάπτυξη και ότι, ως εκ τούτου, τα περιθώρια για παραχωρήσεις ήταν πολύ μικρότερα. Αυτό σήμαινε επίσης ότι υπήρχαν λιγότερα κεφάλαια για επενδύσεις στον αναπαραγωγικό τομέα, καθώς και για την ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων”.
Μετάφραση: Πάνος Αλεπλιώτης
