Η πρώτη παρουσίαση του νέου βιβλίου του Ημαθιώτη συγγραφέα Αλέκου Χατζηκώστα με τίτλο «Τα χειρόγραφα του θανάτου» (εκδόσεις ΑΤΕΧΝΩΣ) πραγματοποιήθηκε με επιτυχία το Σάββατο 18/5 στη Διεθνή Εκθέση Βιβλίου της Θεσσαλονίκης.
Η εκδήλωση ξεκίνησε με την τήρηση ενός λεπτού σιγής για τα θύματα του Παλαιστινιακού λαού, ενώ τους παρευρισκόμενους καλωσόρισε ο υπεύθυνος των εκδόσεων ΑΤΕΧΝΩΣ, Ηρακλής Κακαβάνης.
Για το βιβλίο μίλησε ο Χριστίνα Παστελά και ο ίδιος ο συγγραφέας που δεν στάθηκε μόνο στο περιεχόμενο και στους στόχους του βιβλίου, αλλά και σε γενικότερα ζητήματα όπως π.χ του ρόλου της Λογοτεχνίας, της σχέσης της με τη ιστορία, αλλά και του ρόλου των λογοτεχνών στους σημερινούς δύσκολους καιρούς. Στο τέλος απάντησε σε ερωτήσεις του κοινού και υπέγραψε αντίτυπα του βιβλίου του.
Ολόκληρη η παρέμβαση της Χριστίνας Παστελά
Ποιος είναι ο κύριος συντελεστής ενός βιβλίου
Μα ο συγγραφέας. Εκείνος εκθέτει τη σκέψη του, την αισθητική του..
Και μετά παρεμβαίνουν εκδότες, επιμελητές-διορθωτές κειμένου, τυπογράφοι και μετά διαφημιστές, προωθητές, βιβλιοκριτικοί, φιλόλογοι κλπ κλπ
Μα ο τελικός αποδέκτης, αυτός που ο συγγραφέας θέλει να προσεγγίσει είναι ο αναγνώστης.
Αυτός είναι που θα το πάρει στα χέρια του, θα καθίσει το απόγευμα στο σπίτι του με το καφέ του και θα το διαβάσει. Αυτός είναι που θα αγαπήσει ή όχι το βιβλίο, που θα συγκινηθεί ή όχι, θα προβληματιστεί ή όχι, θα συνειδητοποιήσει ή όχι και τέλος θα αποδεχθεί ή όχι το βιβλίο.
Και με αυτή την ιδιότητα – του αναγνώστη- θα παρουσιάσω το βιβλίο του Α.Χ. με το τίτλο «Τα χειρόγραφα του θανάτου».
Από τον τίτλο και μόνο καταλαβαίνει κανείς ότι πρόκειται για νουβέλα νουάρ, ότι έχει μυστήριο.
Και το βιβλίο έχει μυστήριο. Υπάρχει, από την αρχή σχεδόν της ιστορίας, μια απόπειρα δολοφονίας και η αναζήτηση του αυτουργού (ηθικού και φυσικού) είναι το προφανές του βιβλίου.
Και στο βιβλίο κάποια στιγμή το πιάνεις, μαντεύεις ποιος είναι ο αυτουργός αλλά κυρίως ποιος είναι ο ηθικός αυτουργός.
Βιβλία νουάρ-μυστηρίου έχουν γραφτεί πολλά.
Άλλα πιο πετυχημένα, άλλα λιγότερα.
Το μυστήριο αρέσει. Στον κινηματογράφο, στη λογοτεχνία. Είναι γεμάτη η τέχνη με αμέτρητα έργα μυστηρίου.
Είναι μόνο ένα βιβλίο νουάρ;
Εάν ήταν μόνο ένα βιβλίο μυστηρίου θα έπρεπε να το συγκρίνουμε με άλλα του είδους.
Το συγκεκριμένο όμως βιβλίο , έχει αυτό το κάτι που τα ξεχωρίζει.
Και για να το εξηγήσω επιτρέψτε μου μία παρένθεση
Τον Αλέκο Χατζηκώστα (Α.Χ.) τον γνώρισα πριν περίπου 20 χρόνια, όταν εργαζότανε σε ένα βιβλιοπωλείο.
Δύο αγάπες κοινές: Η λογοτεχνία και η ιστορία.
Ο Α.Χ. έχει γράψει 10 βιβλία. Αυτό είναι το ενδέκατο.
Από αυτά τα τέσσερα είναι βιβλία ιστορίας.
Που αφορούν την ιδιαίτερη πατρίδα του τη Βέροια και γενικότερα το νομό Ημαθίας . Ένας τίτλος τώρα που θυμάμαι είναι «Ο εμφύλιος στην Ημαθία»
Ο συγγραφέας είναι ένας άνθρωπος που έχει μελετήσει πολύ ιστορία, αλλά κυρίως έχει μελετήσει την τοπική ιστορία. Τον ενδιαφέρει εκείνη η μικρή ψηφίδα που ολοκληρώνει την μεγάλη εικόνα.
Είναι γνωστό στους φίλους του ότι είναι μόνιμος θαμώνας των ΓΑΚ και αναζητητής ιστορικών ντοκουμέντων.
Έχει μια ιδιαίτερη προτίμηση στη νεότερη ιστορία της χώρας μας και καταφέρνει να αναδεικνύει μέσα από τα ιστορικά του τουλάχιστον βιβλία εκείνα- τα μικρά στοιχεία -που εν τέλει δεν είναι μικρά- τα σημαντικά και αυτά που συνθέτουν το μεγάλο σύνολο.
Τις μικρές εκείνες προσωπικές ιστορίες που διαμορφώνουν τελικά την ιστορία.
Ο Α.Χ. αγαπάει την ιστορία.
Τι σχέση έχουν τώρα όλα αυτά με το βιβλίο που παρουσιάζουμε;
Το βιβλίο, όπως προείπα είναι βιβλίο μυστηρίου.
Αλλά αυτό που το κάνει να έχει το κάτι που αξίζει, είναι ότι μιλάει για πραγματική ιστορία.
και εξηγώ
Η ιστορία του βιβλίου εξελίσσεται σε πραγματικό χρόνο, σε πραγματικό τόπο.
Η απόπειρα δολοφονίας εξελίσσετε σήμερα, είναι στη σύγχρονη μας εποχή.
Ο χρόνος όμως όλης της ιστορίας πηγαίνει πίσω πενήντα-εξήντα χρόνια στην εποχή της δικτατορίας
και αυτό είναι που το κάνει ιδιαίτερο και ενδιαφέρον.
Και όποιος ξέρει τον Α.Χ. ξέρει ότι δεν υπήρχε περίπτωση να γράψει κάτι φανταστικό
δεν θα τοποθετούσε τους ήρωές του σε άχρονο χρόνο, δεν θα τους τοποθετούσε σε άτοπους τόπους.
Ο Α.Χ. τοποθετεί τους ήρωές του σε χρόνο και τόπο οικείο μας.
Στο συγκεκριμένο βιβλίο ο τόπος είναι κυρίως οι δύο αγαπημένες του πόλεις.
Η Βέροια και η Θεσσαλονίκη, παίζει και λίγο ο Βόλος – η αγάπη του τώρα τελευταία-
Η ιστορία λοιπόν εξελίσσεται όπως προείπαμε κυρίως σε αυτές τις δύο πόλεις και ο χρόνος είναι κοντινός μας -είναι η τελευταία πεντηκονταετία.
Ο χρόνος και ο τόπος είναι πραγματικός,και διαβάζοντας το βιβλίο αναρωτιέσαι:
τα πρόσωπα είναι πραγματικά;
είναι ο «Γιώργος» αληθινό πρόσωπο; υπήρξε ο «Κώστας»;
Σίγουρα δεν ήταν ο «Γιώργος» και ο «Κώστας» σαν άτομα όπως ακριβώς περιγράφονται, αλλά σαν ιστορικά υποκείμενα υπήρξανε.
Όλα τα υπόλοιπα είναι μυθοπλασία.
Αλλά το ιστορικό περιεχόμενο του φυλακισμένου πολιτικού κρατουμένου, βασανισμένου στο επταπύργιο κατά τη δικτατορία, υπήρξε.
Ο βασανιστής υπήρχε. Μπορεί να μην ήταν το αυτό πρόσωπο που περιγράφει το βιβλίο, αλλά αυτή η προσωπικότητα υπήρχε σαν ιστορικό υποκείμενο.
Και υπήρχε και υπάρχει όπως περιγράφεται στο βιβλίο η εξέλιξή του και μετά την μεταπολίτευση αλλά και η προηγούμενη του δράση.
Και οι απόγονοί τους και του βασανιζόμενου-φυλακισμένου και του βασανιστή, με τα δικά τους βάρη αλλά και επιλογές, είναι πρόσωπα που συναντάμε σήμερα.
Και αυτό είναι που κάνει το βιβλίο πολύ καλό.
Γιατί μέσα από μία νουβέλα, ένα λογοτεχνικό καθαρά είδος, δίνει πληροφορίες και παρουσιάζει ιστορικά γεγονότα που ο μέσος αναγνώστης δεν θα τα προσέγγισε εάν δεν έχει ειδικό ενδιαφέρον.
Κάνει ευρύτερα γνωστά ιστορικά γεγονότα που ξεχνάμε, είτε θέλουμε να ξεχάσουμε είτε δεν μας δόθηκε η δυνατότητα να τα μάθουμε.
Η ιστορία μας καθορίζει, τα γεγονότα και η στάση μας απέναντι σε αυτά μας καθορίζουν. Η στάση μας στα μικρά ή μεγάλα γεγονότα καθορίζουν τη ζωή μας και τη πορεία του τόπου μας.
Ο Α.Χ. με το βιβλίο του μας το υπενθυμίζει, μας το τονίζει, μας το επισημαίνει.
Η ιστορία του βιβλίου, ένα μέρος της δηλαδή, την είπα λίγο πολύ, εξελίσσεται στις δύο πόλεις: Θεσσαλονίκη και Βέροια.
Αφορά έναν κρατούμενο στις φυλακές Επταπυργίου κατά τη διάρκεια της δικτατορίας, το βασανισμό του και τέλος το θάνατό του σε αυτές και το γεγονός αυτό όπως στοιχείωσε το πρωταγωνιστή του βιβλίου, που είναι ο γιός του.
Το Επταπύργιο με αυτή τη μαύρη ιστορία του έρχεται στο προσκήνιο, μέσα από τη νουβέλα του Α.Χ.
Και αυτό είναι σημαντικό. Γιατί δεν ξέρω εάν το έχετε παρατηρήσει (σε λίγες μέρες είναι το Φεστιβάλ Επταπυργίου που διοργανώνει η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας) το Γεντί Κουλέ παρουσιάζεται στην πόλη σαν το όμορφο βυζαντινό στολίδι της, αποκομμένο από την ιστορία του.
Μετατρέπεται σε έναν όμορφο χώρο κεφιού, τραγουδιού (εντάξει και αυτό χρειάζεται) αλλά το Γεντί Κουλέ ήταν ο χώρος που οι γερμανοί ναζιστές κατακτητές τη πόλης τουφεκίζανε νέους και νέες στα τείχη του.
Που το μεταεμφυλιακό κράτος συνέχισε αυτή την παράδοση και μέχρι τη χούντα άνθρωποι βασανίστηκαν και χάθηκαν για τις πολιτικές τους απόψεις στα μπουντρούμια του.
Και η δικτατορία δεν είναι μακριά μας χρονικά. Οι περισσότεροι από μας ηλικιακά την αγγίξαμε.
Και δεν υπάρχει ούτε μία ταμπέλα να το υπενθυμίζει αυτό σε όλο το χώρο του Επταπυργίου.
Δεν πρέπει να αφήσουμε να σβήσει η μνήμη. Η μνήμη του Γεντί Κουλέ είναι η ιστορία της πόλη μας, είναι η ιστορία της χώρας μας.
Ο Α.Χ. μας το υπενθυμίζει αυτό. Μας μιλάει για τους ανθρώπους που ήταν εκεί:
Ποιοι ήταν οι βασανισμένοι-κρατούμενοι και ποιοι ήταν οι βασανιστές. Και τι έγιναν όλοι αυτοί μετά τη μεταπολίτευση.
Ποια είναι τα πρόσωπα που καθορίζουν μέχρι και σήμερα τις ζωές μας;
Και όλα αυτά τίθενται μέσα από νουβέλα μυστηρίου.
Που θα χαρείτε ελπίζω όλοι διαβάζοντας την.
