Παρουσιάζει ο Ειρηναίος Μαράκης //
Δεν έδωσες• πήρες.
Κι ας το αγνόησες.
Κι όσα έλαβες (τα) πέταξες.
Δικαίωση μην αποζητάς.
Μάταιη η (απ)αίτησή σου.
(Απόρριψη)
Η ποιητική συλλογή Persona Gramma που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Βακχικόν είναι το πρώτο βιβλίο της Χριστίνας – Παναγιώτας Γραμματικοπούλου: στην πραγματικότητα είναι δύο ποιητικές συλλογές σε μία που χωρίς να βρίσκονται σε αντίφαση μεταξύ τους αναδεικνύουν διαφορετικές πλευρές του (ποιητικού) χαρακτήρα της δημιουργού.
Το πρώτο μέρος με τον διακριτό τίτλο 38 και με τις υποκατηγορίες που εμπεριέχει (εγωισμοί, αντανακλάσεις) περιλαμβάνει ποιήματα γραμμένα σε ελεύθερο στίχο και με γλώσσα καθημερινή, ιδιαίτερα αιχμηρή και σαρκαστική που αναδεικνύει πολλά ζητήματα της καθημερινότητας, επικρίνοντας τον κοινωνικό καθωσπρεπισμό, την φανερή ή υποχθόνια επιβολή συγκεκριμένων προτύπων ζωής και κοινωνικής αντίληψης. Η πλαστική ζωή, που προάγει την υπεράσπιση της ατομικότητας (και των ιδιαίτερων συμφερόντων της) ενάντια σε κάθε προσπάθεια προσωπικής (ή και συλλογικής) ανάτασης και που αποτελεί αντανάκλαση οπισθοδρομικών και συντηρητικών ιδεών βρίσκονται στο στόχαστρο της ποιήτριας. Με λίγα λόγια η ποιήτρια σηκώνει φωνή οργής και αγανάκτησης, αμφισβητώντας θαρραλέα τις επιβαλλόμενες από τα άνωθεν απόψεις και λογικές. Και με αυτή τη στάση της καταφέρνει να προσεγγίζει πλείστα όσα ζητήματα που άλλοι τα θεωρούν ταμπού και άλλοι δεδομένα. Διαβάζουμε χαρακτηριστικά στο ποίημα Urban Chic (σελ. 35):
Κλαρινογαμπροί, μαϊντανοί, τσουλάκια,
μαυροντυμένοι φουσκωτοί, απελπισμένες,
πορνόγεροι, κωλόγριες, αγοράκια, κοριτσάκια,
κάποιες νορμάλ καταστάσεις (τι θα πει νορμάλ;
Ποιος θα το ορίσει;)
τσόντες με το κιλό, σχέσεις με το στανιό.
«Έχει σαμπανιέρες εδώ;»
Προληπτικά παίρνεις Simeco.
Ανακόπτει τη ναυτία.
Στο δεύτερο μέρος με τον τίτλο Ποιήματα για το Πολικό Αρκουδάκι έχουμε ποιήματα που αποτελούν το δημιουργικό αποτέλεσμα των μεταπτυχιακών της σπουδών στο μάθημα Ποίηση και Στιχουργική του Ευριπίδη Γαραντούδη, καθηγητή Νεοελληνικής Φιλοσοφίας στο Τμήμα Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Πρόκειται, όπως εύκολα θα αντιληφθεί και ο αναγνώστης, για ομοιοκατάληκτη ποίηση (σονέτο, μίμηση του δημοτικού τραγουδιού κ.α) που όμως αποπνέει μία νοηματική και τεχνική φρεσκάδα: ο σαρκασμός, αιχμηρός και σκοτεινός μέσα στη μελαγχολία του, που εντοπίζουμε στο πρώτο μέρος του Persona Gramma κυριαρχεί στα Ποιήματα για το Πολικό Αρκουδάκι ενώ και η γλώσσα που χρησιμοποιεί η ποιήτρια δεν είναι αδιάφορη, όπως συνήθως είναι σε αυτό το είδος ποίησης. Αντίθετα η ποιήτρια τολμά και πειραματίζεται, όπως κάνει και στο πρώτο μέρος του βιβλίου της. Από αυτή την άποψη μπορούμε να πούμε πως η Χριστίνα – Παναγιώτα Γραμματικοπούλου, ερευνά σε βάθος τις δυνατότητες της και δεν συμβιβάζεται σε προκαθορισμένες μορφές ποιητικής έκφρασης. Κι αυτό δεν μπορεί παρά να αποτελεί κέρδος τόσο για την ποιήτρια, όσο και για τους φίλους της ποίησης. Ας δούμε ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα από το ποίημα Όπιο (σελ. 69:
Εθιστική εξάρτηση: το ημίγυμνο κορμί/ η ιδρωμένη ανάσα / η λάγνα δόνηση.
Μυστικιστική αυτεπιβεβαίωση η ερεθισμένη σάρκα.
Τα κελεύσματα τα άστατα.
Κτηνώδες τελετουργικό της γλώσσας η πορεία/ η βρώμικη η προσφώνηση.
Εγωιστικό τρόπαιο τα δυνατά, τα γευστικά υγρά.
Από πόρους και ανοίγματα. […]
Ένα βιβλίο που αξίζει να διαβαστεί
Σε αυτό το σημείο θέλουμε να παρατηρήσουμε πως η Persona Gramma αποτελεί μία ιδιαίτερη, ποιητική κατάθεση ψυχής, τολμηρή, με υψηλή κοινωνική και πολιτική αντίληψη, βαθιά βιωματική και συνθετική αλλά και με διακριτό συναίσθημα, όπου αναδεικνύει και το ζήτημα ότι κανένας μας δεν μπορεί να σωθεί, να γλιτώσει από αυτό το τέλμα χωρίς προσωπικό αγώνα, όπως σημειώνει στο ποίημα της Παρακμή (σελ. 26):
[…] Ξεφτισμένη η αίγλη σου. Μάταιο να εμμένεις.
Μην κατηγορείς, μην ψάχνεις ενόχους.
Γίνε του εαυτού σου ο Σωτήρας.
Πρωταγωνιστής στο έργο το δικό σου γίνε.
Αν δεν μπορείς, μην παραπονιέσαι.
Δεν είναι καιροί για αυτολύπηση.
Παράλληλα, η ποιήτρια επιμένει πως κανένας από όλους εμάς δεν είναι άμοιρος ευθυνών για την κατάσταση που αντιμετωπίζει – η έλλειψη αυτογνωσίας, να ποιο είναι μεταξύ άλλων ένα από τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο καθημερινός άνθρωπος. Και η δημιουργός δεν σκοπεύει να το αφήσει αυτό ασχολίαστο (Αυτογνωσία, σελ. 27):
Όλα όσα σου συμβαίνουν
εσύ τα προκαλείς.
Τον αθώο μην παριστάνεις.
Φιλαργυρία, περηφάνια, οργή,
ζηλοφθονία,
Μικρές/Μεγάλες Φοβίες,
πόσα Άλλα Ψυχολογικά,
κατά βάθος το ξέρεις καλά
πως σε σένα ελλοχεύουν.
Γι’ αυτό τα μαγνητίζεις.
Είναι βέβαια ακόμα πολλά τα ζητήματα που με χειρουργική ακρίβεια ανατέμνει η ποιήτρια, τα οποία όσο κι αν θέλουμε δεν θα αναφέρουμε εδώ. Θα σημειώσουμε όμως πως η οργισμένη και στοχαστική ποίηση της Χριστίνας – Παναγιώτας Γραμματικοπούλου, που δεν αποφεύγει και κάποιον διδακτισμό, είναι ένα έργο λόγου πολύ υψηλού επιπέδου, που αξίζει να ανακαλύψει ο αναγνώστης. Εμείς από την πλευρά μας δεν μπορούμε παρά να περιμένουμε τη δημιουργική συνέχεια και να διεκδικήσουμε μαζί με την ποιήτρια περισσότερη φωνή και περισσότερο φως μέσα σε μια σειρά γεγονότων που συσκοτίζουν την καθημερινότητα μας και την κοινωνική/συναισθηματική μας ύπαρξη. Κι αυτό, θα λέγαμε, είναι και το κεντρικό νόημα του βιβλίου: το Φως και η Φωνή. Το τελευταίο ποίημα του βιβλίου (το πιο πολιτικό απ’ όλα) που παραθέτουμε εδώ (Persona Grata, σελ. 22) μας δείχνει τον δρόμο:
Persona grata
Αυτοχαρακτηρίστηκαν εχθροί σου.
Όχι φανερά, αντρίκεια.
Υποχθόνια έδρασαν. Ύπουλα σε έβλαψαν.
Μοχθηρά τα δικά σου μακέλεψαν.
Όχι αντίπαλοι – παλικαρίσια.
Γλοιώδεις Χατζηαβάτηδες. Ανδρείκελα.
Πολλή ενέργεια σπατάλησαν.
Πολύς ντόρος έγινε.
Πάει να πει πως κάμποσο σε τρέμουν.
Πάει να πει πως μάλλον κάποιος είσαι.
