Επιμέλεια Αλέκος Χατζηκώστας //
Είναι γνωστή η πολύμορφη και κάτω από εξαιρετικά αντίξοες συνθήκες, μορφωτική δραστηριότητα που ανέπτυσσαν οι πολιτικοί κρατούμενοι στις φυλακές και τις εξορίες.
Στο ντοκουμέντο που παρουσιάζουμε πολιτικοί κρατούμενοι στις φυλακές του Ιντζεδίν (1959) διαμαρτύρονται για τις ελλείψεις βιβλίων και περιοδικών και κυρίως για τη λογοκρισία ακόμη και «κλασσικών» βιβλίων (Κρόνιν, Θερβάντες , Παραρρηγόπουλο κ.α)
Στο περιοδικό «ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ ΤΕΧΝΗΣ» (Νο 59-60, ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ-ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ) δημοσιεύτηκε επιστολή διαμαρτυρίας που απευθύνεται: « Την Εταιρείαν Ελλήνων Λογοτεχνών, την Εθνικήν Εταρείαν Ελλήνων λογοτεχνών, την Εταρείαν Ελλήνων Θεατρικών Συγγραφέων, το Λογοτεχνικό Επιμελητήριο, τους Γιάννην Γουδέλην Διευθυντήν «Καινούργιας Εποχής», Πέτρον Χάρη Διευθυντήν «Νέας Εστίας», Αγγελον Αγγελόπουλον Διευθυντήν «Νέας Οικονομίας» , Συντακτικήν Επιτροπήν «Επιθεώρησης Τέχνης» , Γεώργιον Αθανασιάδην – Νόβαν, Αγιν Θέρον, Στρατήν Μυριβήλη, Σπύρο Μελά, Αγγελόν Τερζάκην, Βάσον Βαρίκα, Ηλίαν Βενέζην, Αιμίλοον Χουρμούζιον, Γεώργιον Παπαδούκαν , Αλέξην Σολομόν, Αθηναίον «Καθημερινής», Παρατηρητήν «Βήματος», κυρίαν Ουράνη Κ. Βάρναλη, Π. Παλαιολόγον, Δ. Ψαθά»
Στην επιστολή αναφέρονται τα εξής:
«Αξιότιμε Κύριε
Σας απευθύνουμε το γράμμα μας αυτό με την παράκληση να ενδιαφερθήτε σαν πνευματικός παράγοντας του τόπου μας για ένα ζητημά μας.
Κρατούμεθα εις τας φυλακάς από 10 και 14 ετών για τις πολιτικές μας πεποιθήσεις. Στη γεμάτη στερήσεις ζωή μας, στο κάτεργο τούτο του Ιτζεδίν, εντελώς αποκομμένοι απ’ τον έξω κόσμο, μοναδική μας συντροφιά, παρηγοριά κι’ απασχόληση έχουμε το βιβλίο.
Σχετικά με το βιβλίο όμως επικρατεί τούτο το καθεστώς:
Ενας κανονισμός του 1923 προβλέπει την ύπαρξη βιβλιοθήκης σε κάθε φυλακή. Ως συνήθως όμως, λόγω οικονομικών δυσχερειών, αυτό δεν πραγματοποιήθηκε. Ο ίδιος ο κανονισμός προβλέπει ότι όταν ο κρατούμενος θέλει δι’ εξόδων του να προμηθευτεί ένα βιβλίο πρέπει να ακολουθηθεί η παρακάτω διαδικασία: Να υποβληθεί χαρτοσημασμένη αίτηση προς τη Διεύθυνση. Αυτή την αποστέλλει στο Υπουργείο Δικαιοσύνης κι αυτό τηνμ στέλλει με τη σειρά του στην Υπηρεσία Τύπου, όπου αυτή υπάγεται. Δηλαδή στο Υπουργείο Προεδρίας. Η αίτηση του κρατουμένου πρέπιε να εγκριθεί από κελι και να επιστρέψει απ’ τον ίδιο δρόμο. Ολα αυτά μεταφράζονται σε μια καθυστέρηση 6 μηνών για τις ευτυχέστερες περιπτώσεις.
Πέραν τούτου όμως συμβαίνει και το παράξενο να παίρνεις μια τέτοια απάντηση σου: Απαγορεύεται η εισαγωγή των έργων του Θερβάντες εις τα φυλακά ή της ιστορίας Παπαρρηγοπούλου, το «Κάστρο» του Κρόνιν, «τα κατά Ομηρον» ή «Παγκόσμια Ιστορία τα Ακαδημίας Επιστημών της ΕΣΣΔ» κλπ.
Αν ερωτηθούν οι αρμόδιοι γιατί δίδουν τέτοιες απαντήσεις ασφαλώς δεν θάχουν τίποτε άλλο να ειπούν παρά ότι πρόκειτια για μία έκφραση της αγανακήσεως των δια την ανουσίαν ασχολίαν που τους προσθέτουν οι 2.5000 πολιτικοί κρατούμενοι, χωρίς να φταίνε όμως οι ίδιοι.
Το καθεστώς αυτό είναι πολύ υχληρό και δια τους ποινικούς κρατουμένους, πολύ περισσότερο δι’ ημάς τους πολιτικούς κρατουμένους που τέλος πάντων είχαμε κάποια σχέση με το βιβλίο και πριν μπούμε φυλακή. Για μας κυριολεκτικά καταντά μαρτύριο. Κι’ αυτό που ισχύει για τα βιβλία ισχύει και για όλα τα φιλολογικά, επιστημονικά κλπ. περιοδικά καθώς και για ολόκληρο τον Τύπο πλην Αθηναϊκού – εξαιρουμένης εννοείται της «Αυγής».
Επειδή δεν μπορούμε να δούμε κανένα λόγο που να συνηγορεί για την τέτοια συμπεριφορά των αρμοδίων και απέναντι μας και απέναντι του βιβλίου , και επειδή θέλουμε να πιστεύουμε ότι πολύς καιρός πέρασε απ’ τα χρόνια εκείνα της εμφυλίου διαμάχης που τόσα μέτρα σε βάρος μας «δικαιολόγησε».
Σας παρακαλούμε θερμά να ασκήσετε την επιρροή σας προς τους αρμοδίους ώστε να άρουν αυτά τα εμπόδια στην εισαγωγή του βιβλίου και να επιτραπεί η ελεύθερη εισαγωγή και στις φυλακές αυτών που νομίμως κυκλοφορούν και στην πολιτεία γιατί αρκετά είναι τα’ άλλα βάσανα και οι στερήσεις μας.
Ευχαριστώντας Σας. Μετά τιμής.
Για τους Πολιτικούς κρατουμένους, Αλέκος Παπαλεξίου»
________________________________________________________________________________________
Αλέκος Α. Χατζηκώστας Δημοσιογράφος και εκδότης της εφημερίδας «Η Άλλη Άποψη της Ημαθίας» και του alli-apopsi.gr. Άρθρα του έχουν δημοσιευτεί σε εφημερίδες, περιοδικά και site εδώ και δεκαετίες, ενώ έχει συμμετάσχει με εισηγήσεις σε μια σειρά ιστορικά συνέδρια και ημερίδες. Έχει εκδώσει 8 βιβλία και συμμετέχει σε συλλογικούς τόμους.
