Γράφει ο Πάνος Αλεπλιώτης //
Η Fanta γεννήθηκε και έκανε μπίζνες στη ναζιστική Γερμανία κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Το κεφάλαιο δεν έχει πατρίδα. Αυτό αποδεικνύεται περίτρανα στην περίπτωση της Fanta. Προέχει πάντα το κέρδος ακόμη και αν η “πατρίδα” της ήταν σε πόλεμο με την Γερμανία.
Η Fanta, ένα από τα πιο δημοφιλή προϊόντα της Coca–Cola, παράγεται σήμερα σε πάνω από 70 γεύσεις, και πωλείται σε 188 χώρες. Παρασκευάστηκε στη ναζιστική Γερμανία κατά τη διάρκεια του Β ‘ Παγκοσμίου Πολέμου χωρίς να αντιμετωπίσει δυσκολίες παραγωγής και εμπορίας.
Η ιστορία της Coca–Cola στην Γερμανία αρχίζει πριν τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, όταν διαπιστώθηκε πως η μεγαλύτερη διεθνής επιτυχία της ήταν στο υποκατάστημα της Γερμανίας, (Coca–Cola, GmbH). Οι Γερμανοί λάτρεψαν την Coca–Cola και την κατανάλωναν σε τέτοιο βαθμό που κάθε χρόνο σημειωνόταν ρεκόρ πωλήσεων. Το γερμανικό υποκατάστημα έφτασε σε μεγάλη ακμή κάτω από την ηγεσία του γεννημένου στην Αμερική διευθυντή Ray Powers και συνέχισε να ακμάζει και από τον διάδοχό του, Max Keith, αφού ο πρώτος σκοτώθηκε σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα το 1938. Από τη στιγμή που ξέσπασε ο Β ‘ Παγκόσμιος Πόλεμος το 1939, ο γίγαντας των αναψυκτικών είχε 43 εργοστάσια εμφιάλωσης και πάνω από 600 τοπικούς διανομείς.
Ο πόλεμος διαταράσσει την ερωτική σχέση μεταξύ Γερμανών και Coca–Cola. Ο Keith επικοινωνούσε με τη μητρική εταιρεία, λέγοντας ότι θα προσπαθήσει να κρατήσει την επιχείρηση σε λειτουργία στην Γερμανία, αλλά ορισμένα βασικά συστατικά για την παραγωγή Coca–Cola μπορούσαν να παρθούν μόνο από Αμερική. Αυτό ήταν ένα πρόβλημα, επειδή η Γερμανία σε μεγάλο βαθμό ήταν αποκομμένη από το εξωτερικό εμπόριο, λόγω του αποκλεισμού της από το Βρετανικό Ναυτικό. Χωρίς γεύση Coca–Cola υπήρχε κίνδυνος να κλείσουν τα εργοστάσια της εμφιάλωσης.
Μετά την συρρίκνωση του εφοδιασμού με συστατικά Coca-Cola από την Αμερική, ο Keith προσπαθεί να διασφαλίσει ότι το αναψυκτικό θα πηγαίνει μόνο σε τραυματίες στρατιώτες, μέλη του ναζιστικού κόμματος!!
Η διακοπή δεν κράτησε πολύ, ωστόσο, η διεύθυνση της Coca–Cola Γερμανίας βρήκε ένα εναλλακτικό αναψυκτικό, χρησιμοποιώντας άμεσα διαθέσιμα εγχώρια υλικά. Μετά από κάποιες δοκιμές και σφάλματα, έφτιαξε ένα νέο αναψυκτικό φτιαγμένο από τα υπολείμματα των άλλων βιομηχανιών τροφίμων, όπως ίνες μήλου, πρεσαρισμένο μηλίτη και ένα υποπροϊόν τυριού.
Για γλυκαντική ουσία, η εταιρεία χρησιμοποίησε αρχικά σακχαρίνη, και κατόπιν εξασφάλισε το δικαίωμα απόκτησης ζάχαρης τεύτλων και η παραγωγή ξεκίνησε το 1941.
Ενώ η Fanta είναι σήμερα ένα αναψυκτικό με γεύση πορτοκαλάδας δεν υπήρχε καμία συγκεκριμένη γεύση κατά τη διάρκεια του Β ‘ Παγκοσμίου Πολέμου, καθώς η εταιρεία χρησιμοποιούσε όποια φρούτα μπορούσαν να είναι διαθέσιμα κατά περίπτωση.
Το νέο αναψυκτικό πήρε το όνομά του, όταν ο Max Keith πραγματοποίησε μια σύσκεψη με τους υφισταμένους του με σκοπό να καταλήξει σε κάτι πιασάρικο όταν έγινε γνωστό πως οι Σύμμαχοι είχαν μπλοκάρει την εισαγωγή των συστατικών της Coca–Cola στην Γερμανία. Ο Keith κάλεσε τους υπαλλήλους του να χρησιμοποιήσουν τη φαντασία τους (fantasie στα γερμανικά) και ένας από αυτούς, ένας πωλητής αναφώνησε «Fanta!».
Η Fanta αποδείχτηκε αρκετά δημοφιλής στους Γερμανούς κατά τη διάρκεια του πολέμου – πουλώντας για παράδειγμα πάνω από τρία εκατομμύρια φιάλες το 1943 και κράτησε και τους υπαλλήλους της και ανοιχτές τις εγκαταστάσεις της εταιρείας.
Η κεντρική διοίκηση της Coca–Cola ισχυρίζεται πως είχε χάσει την επαφή με το υποκατάστημα της Γερμανίας κατά τη διάρκεια του πολέμου και δεν ήξεραν αν ο Keith δούλευε για αυτούς ή για τους Ναζί. Παρόλα αυτά, παρά τον ισχυρισμό της μητρικής εταιρίας ότι δεν έλεγχε ούτε κατεύθυνε τον Keith κατά τη διάρκεια του πολέμου, οι ενέργειές του διασφαλίζουν τα συμφέροντα της μητρικής εταιρείας στη Γερμανία κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου όπου ο κόσμος κυριολεκτικά “καίγεται”.
Μετά τον πόλεμο, μια έρευνα σχετικά με τις απρόβλεπτες ενέργειες του Keith κατέληξε στο συμπέρασμα ότι δεν είχε γίνει Ναζί, κι ας κυμάτιζε η Ναζιστική σημαία πίσω του όταν έκανε εξαγγελίες, παρά την πίεση που δέχτηκε να ενταχθεί στο κόμμα. Ήταν πιστός στην εταιρεία, απέφυγε να εκμεταλλευτεί την ευκαιρία για δικό του συμφέρον.
Κράτησε σχολαστικά όλους τους λογαριασμούς των πωλήσεων και επέστρεψε όλα τα κέρδη, καθώς και το νέο αναψυκτικό πίσω στην μητρική εταιρεία μετά τον πόλεμο το 1946.
Κέρδισε πολλά η Coca–Cola από την δημιουργία της Fanta στην Γερμανία κατά την διάρκεια του πολέμου και πάνω που κανείς καλοπροαίρετα θα πίστευε πως η μητρική εταιρεία δεν είχε καμία ανάμιξη έρχεται η ανακοίνωση της το 2016 που η Fanta έκλεινε 75 χρόνια από την δημιουργία της και ανατρέπει τους ισχυρισμούς της.
“Αυτή η Γερμανική εικόνα κλείνει τα 75, έλεγε η διαφήμιση. Για να τα γιορτάσουμε σας πάμε πίσω στον παλιό καλό καιρό”. Απέσυρε την διαφήμιση η Coca–Cola , ζήτησε συγνώμη όταν άρχισαν να πληθαίνουν οι διαμαρτυρίες και διευκρίνισε ότι δεν είχε σχέση με τον παλιό καλό καιρό επί Χίτλερ και εννοούσε την παιδική ηλικία. Μόνο που ο “παλιός καλός καιρός” είναι το Ολοκαύτωμα, η καταστροφή της Ευρώπης, τα 40 εκατομμύρια νεκροί και όλη η δυστυχία του Β’ Παγκοσμίου όσο η Coca–Cola έκανε απλά μπίζνες.
________________________________________________________________________________________________
Πάνος Αλεπλιώτης Δημοτικός σύμβουλος Πυλαίας Θεσσαλονίκης 87/90 και 99/2002. Αντιδήμαρχος Πυλαίας από το 1987 έως και το 1990 και από το 1999 έως και το 2000. Εργάστηκε σαν γεωλόγος, περιβαλλοντολόγος και χωροτάκτης στην Ελλάδα και στην Σουηδία
