Γράφει ο Πάνος Αλεπλιώτης //
Από όλες τις εταιρείες που συνεργάστηκαν με τους Ναζί η Bayer και IG Farben κατέχει μια ιδιαίτερη θέση στην κλίμακα φρίκης του φασιστικού καθεστώτος. Ήταν οι προμηθευτές του υδροκυανίου που εξόντωσε εκατομμύρια ανθρώπους και μάλιστα μετά από δική τους πρόταση και πρωτοβουλία. Τα στελέχη τους στην ουσία έμειναν ατιμώρητα μετά το τέλος του πολέμου. Δικάστηκαν άλλωστε μόνο από Αμερικάνους δικαστές..
Η Bayer ιδρύθηκε το 1863 ως ανεξάρτητη εταιρεία, αλλά το 1925 έγινε μέρος της IG Farben – μια ένωση με 7 μεγάλες χημικές εταιρείες σύμφωνα με το μοντέλο της Standard Oil σε μια αναζήτηση σχηματισμού μονοπωλίου μετά τους περιορισμούς που υπέστησαν οι Γερμανοί μετά την ήττα στον Α’ παγκόσμιο πόλεμο. Την Κοινοπραξία συνέστησαν οι εξής εταιρείες: AGFA, Cassella, BASF, Bayer, Farbwerke Hoechst, Chemische Werke Hüls, Chemische Fabrik Kalle,
Ο νέος όμιλος ετερογενών δραστηριοτήτων θα συμμετέχει σε αμέτρητες αγριότητες κατά τη διάρκεια της ναζιστικής εποχής.
Άρχισε ακόμη και πριν από την έναρξη του πολέμου όταν οι δυτικές δυνάμεις παρέδωσαν την Τσεχοσλοβακία στον Χίτλερ σε μια αποτυχημένη προσπάθεια κατευνασμού.
Αν και το Ναζιστικό κόμμα είχε “στιγματίσει” την IG Farben ότι “δεν ήταν άρια εταιρεία” (απασχολούσε αρκετούς Εβραίους στο προσωπικό της και μάλιστα στα υψηλά κλιμάκια), ο Χίτλερ διαβλέποντας την αυτάρκεια που προσέφερε στην τότε “αποκλεισμένη” Γερμανία και βλέποντας πόσο το Γ΄ Ράιχ τη χρειαζόταν, συνήψε μια άτυπη (αρχικά) συμμαχία με αυτήν. Αλλά και η IG Farben χρειαζόταν την κρατική υποστήριξη των Ναζί για την προώθηση των οικονομικών της σχεδίων.
Με την προσάρτηση της Αυστρίας και την κατάληψη της Τσεχοσλοβακίας η IG Farben συνεργάστηκε στενά με τους Ναζί και τον στρατό, υποδεικνύοντας τους τους ποια χημικά εργοστάσια θα πρέπει να κατάσχονται και παραδίδονται στην IG Farben της Γερμανίας. Το ίδιο έκαναν κατά την εισβολή στην Πολωνία. Οι επεκτατικές βλέψεις της, όμως, δε σταμάτησαν εδώ. Με τη βοήθεια των χιτλερικών οργάνων και το πρόγραμμα “Τελική Λύση” για την εξολόθρευση των Εβραίων, άρχισε να αντλεί από το εργατικό απόθεμα που της πρόσφεραν τα στρατόπεδα συγκεντρώσεως:
Οι κρατούμενοι του Άουσβιτς έκτισαν για λογαριασμό της ένα βιομηχανικό συγκρότημα τέτοιων διαστάσεων, ώστε κατανάλωνε για τη λειτουργία του περίπου όση ηλεκτρική ενέργεια χρειαζόταν η πόλη του Βερολίνου. Το συγκρότημα επονομάστηκε Buna από το όνομα της πρώτης ύλης που παρασκευαζόταν σε αυτό (συνθετικού καουτσούκ). Εδώ κατασκευάστηκε και συνθετικό καύσιμο απο λιγνίτη για τις ανάγκες του Γερμανικού Στρατού. Περισσότεροι από 25.000 κρατούμενοι πέθαναν κατά τη διάρκεια κατασκευής του ενώ κατά τη λειτουργία του απασχολούσε περίπου 85.000 κρατούμενους (1944).
Όταν άρχισε το Ολοκαύτωμα, στις γερμανικές αρχές αυξήθηκε η ανησυχία ότι η αρχική σκέψη για θανάτωση Εβραίων και άλλων «ανεπιθύμητων», όπως η εκτέλεση ή χορήγηση αερίων σε φορτηγά, ήταν αργή, αναποτελεσματική και κόστιζε πάρα πολύ ψυχολογικά στους δολοφόνους. Η IG Farben παρήγαγε ένα εντομοκτόνο το Zyklon–B, με κύρια ουσία το υδροκυάνιο και πρότεινε τη χρήση του σε σφραγισμένους χώρους σαν γρήγορο μέσο την εξόντωση μεγάλου αριθμού ατόμων. Οι δοκιμές τους, τους δικαίωσαν και έτσι γεννήθηκαν οι θάλαμοι αερίων των στρατοπέδων εξόντωσης. Η IG Farben πήρε την παραγγελία για να παράγει και να προμηθεύει τους Ναζί με όλες τις φιάλες Zyklon–B που χρειάζονταν για να σκοτώσουν τα εκατομμύρια των ανδρών, γυναικών και παιδιών.
Μετά το τέλος του πολέμου, η Κοινοπραξία κρίθηκε ως “ιδιαίτερα διεφθαρμένη και κατά συνέπεια, επικίνδυνη” για να συνεχίσει να υφίσταται. Διαλύθηκε οριστικά το 1951 αρχικά σε 12 εταιρείες, από τις οποίες οι μεγαλύτερες BASF, Agfa, Bayer και Hoechst συνέχισαν να υπάρχουν (η τελευταία συγχωνεύθηκε με τη γαλλική Rhone-Poulenc σχηματίζοντας τη σημερινή Aventis). Εικοσιτέσσερεις από τους διευθυντές ή διευθύνοντες συμβούλους της Κοινοπραξίας δικάστηκαν αποκλειστικά από Αμερικάνους δικαστές στην λεγόμενη Δίκη της IG Farben στην Νυρεμβέργη το 1947 και 13 από αυτούς καταδικάστηκαν σε ποινές από ένα έως επτά χρόνια φυλάκισης. Ωστόσο, οι περισσότεροι αποφυλακίστηκαν πρόωρα και οι περισσότεροι ανέλαβαν εκ νέου διευθυντικές θέσεις στις εταιρείες που προέκυψαν από τη διάλυση της Κοινοπραξίας.
________________________________________________________________________________________________
Πάνος Αλεπλιώτης Δημοτικός σύμβουλος Πυλαίας Θεσσαλονίκης 87/90 και 99/2002. Αντιδήμαρχος Πυλαίας από το 1987 έως και το 1990 και από το 1999 έως και το 2000. Εργάστηκε σαν γεωλόγος, περιβαλλοντολόγος και χωροτάκτης στην Ελλάδα και στην Σουηδία
