«Η επιστροφή από την Τιχουάνα είναι μεγάλο βάσανο, μια απ’ τις πιο ανιαρές σε ολόκληρη την πολιτεία. Η Τιχουάνα είναι ένα τίποτα· το μόνο που θέλουν εκεί πέρα είναι τα λεφτά σου. Το παιδάκι που κολλάει στο αμάξι σου και σε κοιτάει με μεγάλα μελαγχολικά μάτια και λέει «Σας παρακαλώ κύριε, λίγα ψιλά» την αμέσως επόμενη στιγμή θα προσπαθήσει να σου πουλήσει την αδερφή του. Η Τιχουάνα δεν είναι Μεξικό. Μια συνοριακή πόλη δεν είναι τίποτα παραπάνω από μια συνοριακή πόλη, όπως και ένα λιμάνι δεν είναι τίποτα παραπάνω από ένα λιμάνι. Το Σαν Ντιέγκο; Ένα από τα ομορφότερα λιμάνια του κόσμου και δεν έχει τίποτα εκτός από κάποια πολεμικά πλοία και μερικές ψαρόβαρκες. Τις νύχτες μοιάζει με χώρα του παραμυθιού. Η φουσκοθαλασσιά είναι ήρεμη σαν μια γριούλα που ψέλνει. Όμως ο Μάρλοου πρέπει να επιστρέψει σπίτι και να τακτοποιήσει τις δουλειές του».
«Αλλά δεν κοιμήθηκα. Στις τρεις τα ξημερώματα πήγαινα πάνω κάτω στο δωμάτιο ακούγοντας τον Χατζατουριάν να δουλεύει σε εργοστάσιο τρακτέρ. Ο ίδιος το αποκαλούσε κονσέρτο για βιολί. Εγώ το αποκαλούσα ξεχαρβαλωμένο ιμάντα μηχανής και κομμάτια να γίνει».
Raymond Chandler, Ο μεγάλος αποχαιρετισμός, εκδ. Κέδρος (2020) σε μετάφραση του Αντώνη Καλοκύρη / The Long Goodbye (1953)
~
Είναι λάθος να μπλέκεις με μεθυσμένους. Ο ντετέκτιβ Φίλιπ Μάρλοου το γνώριζε καλά όταν αποφάσισε να βοηθήσει έναν άγνωστο άντρα, αδέκαρο, παντρεμένο με πλούσια όσο και άστατη ερωτικά γυναίκα. Και πράγματι, ο Τέρι Λένοξ τον έβαλε σε πολλούς μπελάδες.
Όταν η αστυνομία ανακαλύπτει τη Σίλβια Λένοξ νεκρή στον ξενώνα όπου συναντούσε τους εραστές της, ο Τέρι θεωρείται ο βασικός ύποπτος. Ζητά από τον Μάρλοου να τον βοηθήσει να διαφύγει στο Μεξικό. Εκείνος τον φυγαδεύει, αλλά λίγο αργότερα μαθαίνει ότι ο Λένοξ βρέθηκε νεκρός σε μια μεξικανική πόλη.
Για την αστυνομία η υπόθεση έχει κλείσει. Για τον Μάρλοου όχι. Φροντίζει γι’ αυτό η αινιγματική Αϊλίν Ουέιντ, σύζυγος ενός αλκοολικού διάσημου συγγραφέα και εραστή της Σίλβια. Ο ντετέκτιβ θα μπει έστω και για λίγο στον ιδιωτικό παράδεισο του καλού κόσμου. Ή στην ιδιωτική τους κόλαση. Χτισμένη με χρήμα, σεξ και ένοχα μυστικά.
(Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
«Ένας από τους μεγαλύτερους συγγραφείς αστυνομικών μυθιστορημάτων ο οποίος καθιέρωσε ένα πρότυπο που πολλοί προσπαθούν ακόμη να φτάσουν» (Sunday Times)
«Ο «Μεγάλος αποχαιρετισμός» είναι ένα ρεαλιστικό μυθιστόρημα κοινωνικής κριτικής και μαζί ψυχολογικής ανάλυσης, με θαυμάσιες λυρικές στιγμές και αναπάντεχα διακείμενα, από τον αρχετυπικό Φλωμπέρ ώς τον Κητς και τον Έλιοτ» (Τιτίκα Δημητρούλια, Η Καθημερινή, 12/7/2009)
«Είναι το μυθιστόρημα που έχει ανάλογη θέση στο έργο του Ρέιμοντ Τσάντλερ, μ’ αυτή που έχει η “Οδύσσεια” στον Όμηρο… (Γιώργος Νοταράς, Ελευθεροτυπία, Βιβλιοθήκη, 30/7/2011)
Σχόλιο:
Το μεγαλύτερο σε έκταση – και σε ένταση, καλά με διόρθωσε ο κύριος κορέκτορας – μυθιστόρημα του Ρέιμοντ Τσάντλερ είναι ο «Μεγάλος αποχαιρετισμός». Αλλά για να φτάσουμε στην κορύφωση έχει προηγηθεί ένα αργό, μεθοδικό χτίσιμο τόσο της υπόθεσης, όσο και του ευρύτερου σκηνικού. Μελαγχολικός και λυρικός, απαισιόδοξος και συναισθηματικός, ρυθμικός, κυνικός και σκληρός ο «Μεγάλος αποχαιρετισμός», τόσο σκληρός όσο η μεταπολεμική Αμερική, αποτελεί ένα αριστούργημα της παγκόσμιας λογοτεχνίας που κανείς δεν πρέπει να το προσπεράσει. Το βιβλίο, που βραβεύτηκε με το Βραβείο Έντγκαρ ως το καλύτερο μυθιστόρημα της χρονιάς, αποτελεί ένα εξαιρετικό δείγμα της hard-boiled λογοτεχνίας μαζί με τον «Μεγάλο ύπνο» και με το «Αντίο, γλυκιά μου» του ίδιου συγγραφέα καθώς και με τον «Κόκκινο θερισμό» του Ντάσιελ Χάμετ. Εάν ξεκινάς τώρα τη γνωριμία σου με το συγκεκριμένο είδος, αυτά τα βιβλία πιστεύω ότι αποτελούν την καλύτερη εισαγωγή.
Για τους λάτρεις της μεταφοράς των λογοτεχνικών έργων στο σινεμά προτείνω την ταινία «The Long Goodbye» (1973) του Ρόμπερτ Αλτμαν με τον Έλλιοτ Γκουλντ στον ρόλο του Φίλιπ Μάρλοου. Όμως προσοχή, εάν περιμένετε μια πιστή απεικόνιση του βιβλίου, λέξη τη λέξη και με κάθε λεπτομέρεια, θα απογοητευτείτε. Οι υπόλοιποι θα απολαύσετε ένα εξαίρετο δείγμα κινηματογράφου που παίρνει κάποιες ελευθερίες, στην πλοκή και σχετικά με τον χαρακτήρα, χωρίς όμως αυτές να είναι σε βάρος της ιστορίας και του πρωτότυπου κειμένου. Μάλιστα, η τελευταία σκηνή της ταινίας κάνει μια υπέροχη αναφορά στο κλείσιμο του φιλμ νουάρ «Ο Τρίτος Άνθρωπος / The Third Man» (1949) του Κάρολ Ρίντ, με τους Τζόζεφ Κότεν, Αλίντα Βάλι και Όρσον Γουέλς. Αλλά θα σταματήσω εδώ, γιατί μόνο η σύγκριση των δύο σκηνών θα χρειάζονταν ένα αποκλειστικά δικό της κείμενο… Επίσης, ο « Μεγάλος Αποχαιρετισμός» μεταφέρθηκε στην αμερικάνικη τηλεόραση και στη σειρά Climax! (1954) με τον Ντικ Πάουελ ως Μάρλοου (τον είχε υποδυθεί και στην ταινία Murder, My Sweet του 1944).
Μουσική πρόταση: Το πρώτο απόσπασμα στην παρουσίαση μπορεί να διαβαστεί συνοδεία του κομματιού «Marlowe in Mexico» του Τζον Γουίλιαμς και το δεύτερο με το πρώτο μέρος του «Κονσέρτο για βιολί» του Αράμ Χατζατουριάν.
Τραγούδια της ταινίας όπως τα συγκέντρωσα σε σχετική λίστα στο Youtube.
Στο επόμενο: Κινηματογράφος – Ο τρίτος δολοφόνος περιμένει / Marlowe (1969). Ταινία βασισμένη στο μυθιστόρημα του Raymond Chandler, The little sister / Η μικρή αδερφή (1949)
