Μπ. Μπρεχτ: «Ο κομμουνισμός είναι η μέση οδός»

Επι­μέ­λεια Ηρα­κλής Κακα­βά­νης //

Σαν σήμε­ρα το 1956 πέθα­νε ο κομ­μου­νι­στής Γερ­μα­νός ποι­η­τής Μπ. Μπρεχτ. Επί­και­ρος αφού τα θέμα­τα που δια­πραγ­μα­τεύ­ε­ται στην ποί­η­σή του επα­νέρ­χο­νται με σφο­δρό­τη­τα στη ζωή μας.

Με αφορ­μή την επέ­τειο ένα μικρό αφιέ­ρω­μα με τρία ποι­ή­μα­τα που τα απευ­θύ­νου­με σε δια­φο­ρε­τι­κούς απο­δέ­κτες: «Μόνο και μόνο εξαι­τί­ας της ανα­τα­ρα­χής» (σε όσους μάχο­νται για την κοι­νω­νι­κή αλλα­γή), «Ο κομ­μου­νι­σμός είναι η μέση οδός» (σε αυτούς που «τσι­μπά­νε» στα ευφυο­λο­γή­μα­τα των υπε­ρα­σπι­στών του καπι­τα­λι­σμού που παρου­σιά­ζουν τον κομ­μου­νι­σμό ως άκρο), «Όσοι τρέ­φο­νται με ελπί­δες» (σε αυτούς που νομί­ζουν ότι ο καπι­τα­λι­σμός εξανθρωπίζεται).

Μόνο και μόνο εξαι­τί­ας της αναταραχής

Μόνο και μόνο εξ’αι­τί­ας της ανα­τα­ρα­χής που όλο πλήθαινε
στις πολι­τεί­ες μας με την πάλη των τάξεων
μερι­κοί από μας απο­φα­σί­σα­με τα χρό­νια τούτα
να μη μιλά­με πια για πολι­τεί­ες θαλασ­σι­νές, για χιό­νια πάνω στη σκε­πή, για τις γυναίκες,
για τ’ άρω­μα των ώρι­μων μήλων στο κελά­ρι, για της σάρ­κας τις αισθήσεις
για όλα όσα κάνουν τον άνθρω­πο απα­λό κι ανθρώπινο.
Αλλά να μιλά­με πια μονά­χα για την αναταραχή
δηλα­δή να γίνου­με μονό­πλευ­ροι, ξεροί, μπλεγ­μέ­νοι στα γρανάζια
της πολι­τι­κής και στο στε­γνό, “άπρε­πο” λεξιλόγιο
της δια­λε­κτι­κής οικονομίας.
Έτσι που η τρο­με­ρή τού­τη, πνι­γε­ρή συνύπαρξη
χιο­νιού που πέφτει (δεν είναι μόνο παγω­νιά, το ξέρουμε)
εκμε­τάλ­λευ­σης του ανθρώ­που, πλα­νε­μέ­νης σάρ­κας και ταξι­κής δικαιο­σύ­νης, να μη γεννήσει
μέσα μας την έγκρι­ση για έναν κόσμο έτσι πολύ­πλευ­ρο, την ηδονή
απ’ τις αντι­φά­σεις μιας ζωής τόσο ματωμένης.
Καταλαβαίνετε.
Μπέρ­τολτ Μπρεχτ (1934)
Μετά­φρα­ση Μάριου Πλωρίτη

Ο κομ­μου­νι­σμός είναι η μέση οδός

Σε ανα­τρο­πή της καθε­στη­κυί­ας τάξε­ως να καλούμε
φαντά­ζει φοβερό.
Πλην όμως η καθε­στη­κυία δεν είναι τάξη.

Να κατα­φεύ­γου­με στη βία πάλι
φαντά­ζει κακό.
Πλην όμως ό,τι στα­θε­ρά ασκεί­ται βία είναι,
δεν είναι κάτι το ξεχω­ρι­στό και το ιδιαίτερο.

Ο κομ­μου­νι­σμός δεν είναι το άκρον των άκρων
που μόνο κάτι λίγο απ’ αυτόν μπο­ρεί να εφαρμοστεί,
αλλά
πριν ολό­κλη­ρος εφαρ­μο­στεί ολότελα,
δεν υπάρ­χει ούτε μία περί­πτω­ση να γίνει ανεκτός
από όποιον είναι αναίσθητος.

Ο κομ­μου­νι­σμός είναι όντως το ελά­χι­στο αίτημα,
είναι αυτό που βρί­σκε­ται απ’ όλα πιο κοντά μας,
είναι η μέση λογι­κή οδός.
Όποιος του πάει κόντρα, όχι, δεν σκέ­φτε­ται αλλιώτικα –
όποιος του πάει κόντρα δεν σκέ­φτε­ται καθόλου
ή σκέ­φτε­ται απλώς και μόνο το τομά­ρι του.
Είναι εχθρός του ανθρω­πί­νου γένους, είναι
φριχτό
κακός
αναίσθητος
και πρω­τί­στως είναι
οπα­δός των άκρων, που,
αν εφαρ­μο­ζό­ταν έστω και κάτι λίγο απ’ αυτά,
η ανθρω­πό­τη­τα μες στον γκρε­μό θε να χανόταν.
Μετά­φρα­ση: Γιώρ­γος Κεντρωτής.

Όσοι τρέ­φο­νται με ελπίδες

Δηλα­δή τώρα τι περιμένετε;
Ότι οι κου­φοί θα σας αφή­σουν να μιλήσετε
και ότι οι αχόρταγοι
όλο και κάτι θα σας δώσουν;!
Ότι οι λύκοι θα σας βάλου­νε να φάτε
και δεν θα σας κατα­πιούν αμάσητους;!
Ότι από αίσθη­μα φιλίας
κινού­με­νες οι τίγρεις
κοπιά­στε θα σας πουν
τα δόντια να μας βγάλετε;!
Τέτοια μού περιμένετε;!
Τέτοια μού προσδοκάτε;!
Μετά­φρα­ση: Γιώρ­γος Κεντρωτής.