Γράφει η \\ Βασιλική Παπαγεωργίου
Τα ελαιόδεντρα κατέχουν κεντρική θέση στο πολιτισμικό σύμπαν των Παλαιστινίων, αποτελώντας ένα από τα πιο κρίσιμα στοιχεία που συγκροτούν την κοινωνική και οικονομική τους ζωή, ενώ έχουν καταστεί παράλληλα σύμβολο αντίστασης κατά της Ισραηλινής κατοχής. Αυτά, τα θεωρούμενα και ιερά τους δέντρα, βρίσκονται εδώ και δεκαετίες στο επίκεντρο της επιθετικής πολιτικής αποικιοκρατικού εποικισμού του Ισραήλ, που καταστρέφοντάς τα μεθοδικά και με βία επιδιώκει να πλήξει υλικά και συμβολικά τους Παλαιστίνιους. [1]
Ήδη από τις αρχές του 20ού αιώνα, με αποφάσεις της πανίσχυρης εβραϊκής διασποράς, οι Ισραηλίτες, σε μία προσπάθεια εξευρωπαϊσμού του παλαιστινιακού τοπίου, επινόησαν ως “δικό” τους δέντρο το πεύκο και αποφάσισαν να φέρουν εκεί την καλλιέργειά του, κυριολεκτικά καταλαμβάνοντας τις εκτάσεις των κατεστραμμένων ελαιώνων. Έκτοτε, το Ισραήλ συστηματικά εκριζώνει αυτοφυή δέντρα και καλλιέργειες στα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη, εισάγοντας ξένη χλωρίδα και φυτεύοντας δάση που στο μεγαλύτερο ποσοστό τους αποτελούνται από μη ενδημικά είδη.
Γιατί, ακριβώς αυτός ο “πόλεμος των ελαιόδεντρων”, χρησιμοποιήθηκε από το Ισραήλ ως μέσο επέκτασης και εδραίωσης της κυριαρχίας του, κάτι που επιτυγχανόταν, πιο συγκεκριμένα, με τον έλεγχο, τον εκφοβισμό, τη στενή πειθάρχηση και τη συμμόρφωση των Παλαιστινίων με όποιο μέτρο τιθάσευσης είχε σχέση με την ελιά και την καλλιέργειά της. Κατ’ αρχήν, το συστηματικό σχέδιο καταστροφής των ελαιόδεντρων οργανώθηκε θεσμικά από το κράτος, αλλά υπήρξαν περιπτώσεις που το έργο αναλάμβαναν ομάδες φανατισμένων και εξαγριωμένων εποίκων, ξεριζώνοντας ή καίγοντας ενίοτε και υπεραιωνόβια δέντρα ανεκτίμητης αξίας.
Με την πρακτική της εξαφάνισης των ελαιώνων, άνοιγε χώρος για τους εποικισμούς ή για το χτίσιμο του φράγματος της δυτικής όχθης και, γενικότερα, για να παραχθεί η αναγκαία ισχυρή εδαφικότητα για το κράτος του Ισραήλ. Στη συνέχεια, περίπου από το 2000, επινοήθηκε ένα ισχυρό νομικό- θεσμικό πλαίσιο αυστηρού χωροχρονικού περιορισμού και απαγορεύσεων πρόσβασης στους καλλιεργήσιμους ελαιώνες που ανήκαν σε Παλαιστίνιους αγρότες. Αυτός ο πολύπλοκος γραφειοκρατικός μηχανισμός προκάλεσε μεγάλη πίεση, παρέλυσε και αποδιοργάνωσε την καθημερινότητα των παλαιστινιακών νοικοκυριών που βασίζουν την επιβίωσή τους στην ελιά, πλήττοντας τη βάση της οικονομικής τους δραστηριότητας, ιδιαιτέρως στην περιοχή της Δυτικής όχθης.[2]
Ο πόλεμος της ελιάς δεν έχει σταματήσει και συνεχίζεται με δριμύτητα ως σήμερα, καθώς μετά τη δεύτερη Ιντιφάντα (2000) η σημασία της ελαιοπαραγωγής για τους Παλαιστίνιους αυξήθηκε. [4] Το κράτος του Ισραήλ γνωρίζει ότι η ελιά στη γη αποτελεί τη βάση δικαιωμάτων και διεκδικήσεων και άρα αντίστασης στην κυριαρχία του. Το ελαιόδεντρο εκφράζει, ενσωματώνει, επιτελεί την παλαιστινιακή ταυτότητα με μυριάδες τρόπους. Αποτελεί ακόμα και τόπο μνήμης για όσους Παλαιστίνιους έχουν εκδιωχτεί από τις πατρογονικές τους εστίες. Σύμβολο, λοιπόν, σύνδεσης με τη γη και “του ανήκειν”, στην ύπαρξή του ριζώνει και η ελπίδα για την παραμονή τους στα εδάφη τους. Η καταστροφή και η αποστέρηση γεννούν το τραύμα, το ξερίζωμα, αλλά και τη θέληση για αντίσταση. Ο αγώνας για τις ελιές είναι αγώνας για την πρόσβαση στη γη, στις περιουσίες τους και τις καλλιέργειες, και, παράλληλα, για τη διατήρηση των ριζών τους στις πατρογονικές τους εστίες, της ταυτότητας, της συναισθηματικής πρόσδεσης και της ενδυνάμωσης ενάντια στον ξεριζωμό.
Σημειώσεις
[1] Για τον αποικιοκρατικό εποικισμό βλ. άρθρο μου, «Σιωνισμός: ιδεολογία, εξουσία, εκτοπισμός και αποικιοκρατική λογική», independent.gr/άρθρα/public-culture-online.[2] Για το θέμα αυτό παραπέμπω στο εξαιρετικό κείμενο «Uprooting Identities: The Regulation of Olive Trees in the Occupied West Bank», Irus Braverman, 2009, βλ. https://anthrosource.onlinelibrary.wiley.com/doi/epdf/10.1111/j.1555-2934.2009.01061.x.
[3] Πηγή εικόνας: https://jacobin.com/2023/11/west-bank-israeli-settlers-palestinian-olive-trees-violence-occupation. [4] Βλ. ενδεικτική αρθρογραφία στα διεθνή μέσα:«Israel’s Campaign Against Palestinian Olive Trees, Yale Review of International Studies», 11/3/2023, Layla Hedroug, https://yris.yira.org/column/israels-campaign-against-on-palestinian-olive-trees/.
«In the West Bank, Israeli Settlers Are Burning Palestinians’ Olive Trees», Carolina S. Pedrazzi, 11/10/2023, στον ιστότοπο jacobin: https://jacobin.com/2023/11/west-bank-israeli-settlers-palestinian-olive-trees-violence-occupation.
«The olive tree, symbol of Palestine and mute victim of Israel’s war on Gaza», By Ruwaida Amer, 22 /01/2024, άρθρο στον ιστότοπο aljazeera: https://www.aljazeera.com/features/2024/1/22/the-olive-tree-symbol-of-palestine-and-mute-victim-of-israels-war-on-gaza.
Ακολουθήστε το Ατέχνως σε
Google News, Facebook _ Twitter
