Γράφει ο Ειρηναίος Μαράκης //
Η φονική σύγκρουση τρένων με 38 νεκρούς και 85 τραυματίες (την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές) δεν είναι ούτε το πρώτο, ούτε το τελευταίο “ατύχημα” στους ελληνικούς σιδηροδρόμους. Είναι όμως το πιο θανατηφόρο. Το δεύτερο σε απώλειες ανθρώπινων ζωών είχε συμβεί το 1972, όταν είχαν σκοτωθεί 19 άνθρωποι κατά τη μετωπική σύγκρουση δύο τρένων έξω από τη Λάρισα. Παράλληλα αποτελεί κι ένα ισχυρό παράδειγμα ότι η ιδιωτικοποίηση κάθε τομέα της δημοσίας ζωής και των κοινωνικών αναγκών φέρνει μόνο δυστυχία, εξαθλίωση και θάνατο για την εργατική τάξη και κέρδη για τους επιχειρηματίες και το κεφάλαιο.
Σοβαρές καταγγελίες
Οι άθλιες συνθήκες που οδηγούν σε επικίνδυνα “ατυχήματα” στο ιδιωτικοποιημένο σιδηροδρομικό δίκτυο της χώρας δεν είναι κάτι το καινούργιο. «Όσο δεν παίρνονται μέτρα προστασίας στους εργασιακούς χώρους και την ασφαλή λειτουργία και κυκλοφορία των τρένων, τα ατυχήματα δεν έχουν τελειωμό», ανάφερε σε ανακοίνωσή της, στις 7 Φλεβάρη 2023, η «Δημοκρατική Ενωτική Συνδικαλιστική Κίνηση» Σιδηροδρομικών (ΔΕΣΚ), με αφορμή τα άλλα δύο ατυχήματα που είχαν σημειωθεί εκείνες τις ημέρες τα οποία προστέθηκαν στον μακρύ κατάλογο, με τις αμαξοστοιχίες 51 και 61 αντίστοιχα. «Είναι πλέον εξοργιστικό αυτά να αποτελούν σχεδόν καθημερινό φαινόμενο και να μην παίρνεται κανένα ουσιαστικό μέτρο, να μη δρομολογείται καμία βελτίωση στην υποδομή και λειτουργία, να μην ελέγχονται οι εμπλεκόμενοι φορείς και να μην αναζητούνται ευθύνες. Όπως οι προηγούμενες κυβερνήσεις έτσι και η σημερινή έχει άλλες προτεραιότητες και όχι την ασφαλή μετακίνηση των πολιτών. Αντιλαμβάνονται την ασφάλεια ως κόστος. Το υπουργείο βρίσκει λεφτά για τις διάφορες εργολαβίες, αλλά για να ολοκληρωθούν επιτέλους οι σιδηροδρομικές υποδομές και τα συστήματα ασφαλούς κυκλοφορίας ΟΧΙ! “Έχουν καιρό….κάποια στιγμή θα τελειώσουν”. Η ΡΑΣ επιλεκτικά παρεμβαίνει, αφήνοντας εκτεταμένα κενά και σοβαρές ελλείψεις στο απυρόβλητο. Διάφοροι φορείς, ΟΣΕ και HELLENIC TRAIN αλληλο-μεταφέρουν τις ευθύνες τους, αλλά κανείς στο τέλος δεν φταίει….. Φταίνε τα φαινόμενα που είναι έντονα και πλημμυρίζει η γραμμή, φταίνε οι φωτιές που άφησαν καμένους κορμούς, φταίει το χιόνι, φταίνε οι άλλοι, φταίμε λίγο και εμείς, φταίει και ο Χατζηπετρής…!!!» αναφέρει μεταξύ άλλων η ανακοίνωση.
Σε παλαιότερη ανακοίνωση της ΔΕΣΚ με αφορμή το σοβαρό ατύχημα που σημειώθηκε στις 24 Γενάρη 2023 στο Κεντρικό Εργοστάσιο Πειραιά της Hellenic Train (ΤΡΑΙΝΟΣΕ), σημείωνε, μεταξύ άλλων, τα εξής: «το ζήτημα των ατυχημάτων και δυστυχημάτων στους χώρους δουλειάς, στις διαβάσεις και στη γραμμή του Σιδηροδρόμου δεν είναι νέο φαινόμενο. (Πρόσφατα απολύθηκαν από τον ΟΣΕ 160 εκπαιδευμένοι και πιστοποιημένοι Φύλακες Ισόπεδων Διαβάσεων). Οι εργαζόμενοι στα μηχανεργοστάσια, στη γραμμή και στα τρένα, αλλά και οι επιβάτες και οι πεζοί βρίσκονται καθημερινά εκτεθειμένοι σε μια σειρά κινδύνους, για τους οποίους οι κυβερνήσεις και οι εταιρείες αδιαφορούν, δεν παίρνουν κανένα μέτρο για ασφαλή εργασία στους χώρους δουλειάς, δεν παίρνουν κανένα μέτρο ασφαλούς κυκλοφορίας των τρένων γιατί αποτελούν κόστος και εμπόδιο στην κερδοφορία τους».
Η δήλωση του Κώστα Γενιδούνια, προέδρου μηχανοδηγών ΟΣΕ, στην ΕΡΤ επιβεβαιώνει με τον πιο τραγικό τρόπο τις ευθύνες για το συγκεκριμένο έγκλημα. Σε ερώτηση εάν ενημερώθηκαν οι συνάδελφοί του ότι κινούνταν στην ίδια γραμμή και αν υπάρχει κάποιο κεντρικό σύστημα που έχει την επιτήρηση των αμαξοστοιχιών απάντησε ότι «Δεν λειτουργεί τίποτα. Γίνονται όλα χειροκίνητα, από ανθρώπινο παράγοντα. Είμαστε στο manual, σ’ όλο το Αθήνα – Θεσσαλονίκη. Ούτε οι ενδείξεις λειτουργούν στα φωτοσήματα λειτουργούν, ούτε ο έλεγχος κυκλοφορίας λειτουργεί. Αν αυτά λειτουργούσαν, οι μηχανοδηγοί θα βλέπαν την κόκκινη ένδειξη και τα τρένα θα σταματούσαν σε απόσταση 500 μέτρωn-1 χιλιόμετρο… Δεν λειτουργεί, είναι κενό. Μάλλιασε η γλώσσα μας να το λέμε» αναφέρει ενώ σε ερώτηση αν υπήρχε κεντρικό σύστημα ελέγχου των δρομολογίων απάντησε πως «υπήρχαν και λειτουργούσαν. Θα πρέπει να ρωτήσετε τους αρμόδιους. Εμείς συνεχώς διαμαρτυρόμαστε»!
Με τη σειρά του το Σωματείο Εργαζομένων ΣΤΑΣΥ σε ανακοίνωση του (που λογόκρινε το ΑΜΕ-ΜΠΕ) σχολιάζει πως «τέτοιου μεγέθους τραγωδίες είναι μαθηματικά βέβαιο ότι θα συμβούν αν κάποιος δεν ασχοληθεί σοβαρά με την στελέχωση αλλά και τις υποδομές. Ο σιδηρόδρομος δεν είναι οι λαμπεροί γρανίτες, οι προβολείς και οι κάμερες των καναλιών που τρέχουν να προβληθούν όλοι όσοι φέρουν ευθύνη για αυτό τραγικό γεγονός. Ο σιδηρόδρομος είναι όλα όσα υπάρχουν πίσω από αυτήν την χολιγουντιανού επιπέδου λάμψη, όλα όσα είναι αόρατα από τους φακούς των καμερών». Για να αναφέρει ακόμα ότι «Σήμερα από ντροπή και μόνο, θα έπρεπε να βλέπαμε τις παραιτήσεις όλων αυτών των φωστήρων που πιστεύουν ότι ο σιδηρόδρομος μπορεί να λειτουργήσει στον αυτόματο πιλότο. Σήμερα η πολιτική ηγεσία του υπουργείου μεταφορών θα έπρεπε να είχε παραιτηθεί σύσσωμη».
Το αποκορύφωμα της συγκλονιστικής αλυσίδας που επιβεβαιώνει το έγκλημα αποτελεί η παραίτηση του υπεύθυνου συντήρησης του δικτύου της ΤΡΑΙΝΟΣΕ, διότι δεν μπορούσε να συμφωνήσει σε σύμβαση «συντήρησης» δικτύου με τόσα τραγικά κενά ασφαλείας.
Πολιτικές ευθύνες και προβλήματα
Αξίζει να θυμηθούμε πως φτάσαμε στο ξεπούλημα του ελληνικού σιδηροδρομικού δικτύου. Αποτελεί ένα χρήσιμο εργαλείο τόσο για την κατανόηση των αιτιών που οδήγησαν στη φονική σύγκρουση, όσο και για να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά την προσπάθεια των αστικών ΜΜΕ να αναδειχθεί η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας ως εκείνη η δύναμη που την κρίσιμη στιγμή στέκεται δίπλα στις οικογένειες των θυμάτων.
Συγκεκριμένα, το 2017, επί κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, η ιταλική Ferrovie dello Stato Italiane Group εξαγόρασε αντί 45 εκατομμυρίων ευρώ την ΤΡΑΙΝΟΣΕ. Η Νέα Δημοκρατία και το ΚΙΝΑΛ (ΠΑΣΟΚ), συμφώνησαν με αυτή την έκφραση της αντεργατικής και αντικοινωνικής πολιτικής. Πριν την εξαγορά της ΤΡΑΙΝΟΣΕ είχε προηγηθεί μια πορεία κατακερματισμού και διάλυσης του ΟΣΕ από τις κυβερνήσεις ΝΔ και ΠΑΣΟΚ, σύμφωνα με τις οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έτσι ώστε να χωριστεί σε κομμάτια και να πουληθεί. Σε αυτόν ακριβώς τον διαχωρισμό βρίσκουν την ευκαιρία η ΟΣΕ και η Hellenic Train να αλληλομεταφέρουν τις ευθύνες τους για τα διάφορα ατυχήματα. Συνέπεια του ξεπουλήματος ήταν το χρέος του ΟΣΕ ύψους 14,3 δις. Ευρώ να προστεθεί στο κρατικό δημόσιο χρέος όπως και η ετήσια επιχορήγηση της ΤΡΑΙΝΟΣΕ από τον κρατικό προϋπολογισμό. Επίσης μετακινήθηκαν υπάλληλοι σε άλλες θέσεις του Δημοσίου, στο πλαίσιο των προγραμμάτων «εξυγίανσης». Το συνολικό κόστος για το ελληνικό δημόσιο έφτασε τα 15,719 δις. Ευρώ. Παράλληλα το ιταλικό μονοπώλιο της Ferrovie επιδοτείται μάλιστα με 50 εκατομμύρια ευρώ σε ετήσια βάση για να εκτελεί συγκεκριμένα δρομολόγια.
Μετά από το lockdown τα προβλήματα αυξήθηκαν από τη λειτουργία της εφαρμογής (app) και την έκδοση εισιτηρίων μέχρι τις βλάβες και τις καθυστερήσεις (που σε κάποιες περιπτώσεις κυμαίνονταν από 94 έως και 146 λεπτά). Και όλα αυτά συμβαίνουν την ίδια ώρα που η ΝΔ μάλιστα, αφότου έγινε κυβέρνηση, συνέχισε να επιδοτεί τους νέους ιδιοκτήτες με δεκάδες εκατομμύρια ετησίως, προκειμένου να παραμείνουν κερδοφόροι, αδιαφορώντας για τις συνεχείς καταγγελίες των εργαζομένων στους σιδηροδρόμους σχετικά με την δραματική έλλειψη προσωπικού και μέτρων ασφαλείας. Κατά τραγική ειρωνεία, ο Κυριάκος Μητσοτάκης σχεδίαζε να επισκεφθεί σήμερα το κέντρο ηλεκτρονικής σηματοδότησης του σιδηροδρομικού δικτύου στη Θεσσαλονίκη, προφανώς για να κάνει άλλη μία προεκλογική φιέστα, διακηρύσσοντας – τι άλλο; – την εξέλιξη και την ασφάλεια του δικτύου!
Εγκληματική υποκρισία
Η εξέλιξη και η ασφάλεια του δικτύου δεν ήρθε ποτέ. Η κυβερνητική υποκρισία και τα κροκοδείλια δάκρυα όμως δεν απουσιάζουν. «Η σκέψη μας είναι πρώτα και πάνω από όλα στους συγγενείς των θυμάτων και να περιθάλψουμε τους τραυματίες, να ταυτοποιήσουμε τις σορούς. Ένα μπορώ να εγγυηθώ. Θα μάθουμε τα αίτια της τραγωδίας και θα κάνουμε ό,τι περνάει από το χέρι μας για να μην ξανασυμβεί ποτέ κάτι τέτοιο» ανέφερε ο Κυριάκος Μητσοτάκης από τα Τέμπη. Με τη σειρά του ο υπουργός Μεταφορών, Κώστας Καραμανλής – με δάκρυα στα μάτια όπως μας πληροφορεί το In.gr(!) – δήλωσε ότι θα «διερευνήσουμε με απόλυτη σοβαρότητα και με απόλυτη διαφάνεια τα αίτια αυτού του τραγικού συμβάντος».
Ούτε ένα χρόνο πριν, όταν η ΤΡΑΙΝΟΣΕ άλλαξε το εμπορικό όνομα και σήμα έπειτα από την πώληση της, οι Ιταλοί ιδιοκτήτες της εταιρείας ανέφεραν πως έρχεται μια νέα εποχή για τον ελληνικό σιδηρόδρομο με γρήγορα τρένα και δρομολόγια, με άνετα, ασφαλή και γρήγορα ταξίδια, αλλά και με όλες τις ψηφιακές και hi tech τεχνολογίες και καινοτομίες για τον επιβάτη. Τα πρωτοκλασάτα στελέχη της κυβέρνησης Μητσοτάκη ήταν εκεί. Ο Κώστας Καραμανλής δήλωσε τότε ότι «Η σημερινή σημαντική ημέρα συμπίπτει με μια περίοδο όπου η κυβέρνηση Μητσοτάκη έχει αποφασίσει να αναβαθμίσει τις σιδηροδρομικές μεταφορές στην Ελλάδα, επενδύοντας πάνω από 4,5 δις. Σε σιδηροδρομικά έργα, γιατί ο σιδηρόδρομος είναι στην καρδιά της πράσινης μετάβασης» και συμπλήρωνε πως «πρέπει να κάνουμε το τρένο στην Ελλάδα να είναι ένα πραγματικά ανταγωνιστικό μέσο και η χώρα να αποκτήσει τον σιδηρόδρομο που τις αξίζει γιατί τα τελευταία χρόνια είχε μείνει πίσω».
Με τη σειρά του ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας Χρήστος Σταϊκούρα τόνισε ότι «Στρατηγικός στόχος της κυβέρνησης Μητσοτάκη είναι η αναβάθμιση των σιδηροδρομικών υποδομών και υπάρχει δέσμευση όχι μόνο στα λόγια αλλά και σε επενδύσεις». Και κάπως έτσι φτάσαμε σε ακόμα μαζικό έγκλημα με συνέπεια να χάσουν τη ζωή τους δεκάδες άνθρωποι και να τραυματιστούν εκατοντάδες.
Πολιτικές λύσεις
Η λύση στο πρόβλημα που παρουσιάσαμε δεν είναι προφανώς το τριήμερο πένθος. Η έμπρακτη και αληθινή αλληλεγγύη εκφράζεται με πραγματικές ενέργειες και όχι με συμβολικές κινήσεις που αποκρύπτουν τις ευθύνες και τις αιτίες για το κυβερνητικό έγκλημα στα Τέμπη. Από τους φοιτητές που επέβαιναν στην αμαξοστοιχία και προσπάθησαν να βοηθήσουν τους συνεπιβάτες τους μέχρι την ΟΕΝΓΕ που κάλεσε σε έκτακτη αιμοδοσία στην κεντρική πλατεία της Λάρισας και η οποία οργανώθηκε από τα δύο νοσοκομεία της πόλης σε συνεργασία με τον Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό, υπάρχει μια κοινή γραμμή: της αλληλοβοήθειας. Άλλωστε Εκατοντάδες είναι οι άνθρωποι που ανταποκρίθηκαν στην έκτακτη έκκληση για συλλογή αίματος σχηματίζοντας ουρά στην κεντρική πλατεία της πόλης.
Βέβαια το πρόβλημα είναι πολιτικό και οι λύσεις πρέπει να είναι οι αντίστοιχες. Κατά τη γνώμη μας, είναι μονόδρομος η κρατικοποίηση χωρίς αποζημίωση, ενιαιοποίηση και λειτουργία υπό εργατικό έλεγχο του σιδηροδρομικού δικτύου καθώς και να περάσουμε σε προσλήψεις και σταθερές σχέσεις εργασίας για έμπειρο και ξεκούραστο προσωπικό. Παράλληλα οι δημόσιες επενδύσεις και η σωστή συντήρηση στα συστήματα ασφαλείας μαζί με την τιμωρία των ενόχων (των κυβερνήσεων που ιδιωτικοποίησαν τις σιδηροδρομικές συγκοινωνίες της χώρας και του ιταλικού μονοπωλίου) μπορούν να καταργήσουν την ιδιωτική παρέμβαση και να εξασφαλίσουν δωρεάν και ασφαλείς συγκοινωνίες για όλες και όλους, με εξασφαλισμένα εργασιακά και συνταξιοδοτικά δικαιώματα για τους εργαζόμενους. Προφανώς, όλα αυτά δεν θα τα επιβάλει μια δεξιά ή «τρίτη φορά» αριστερή διακυβέρνηση αλλά το εργατικό κίνημα στη χώρα μας.
Αυτή είναι μια μάχη που δεν θα περιμένουμε να ξεκινήσει κάποια στιγμή την επόμενη μέρα του «ατυχήματος». Πενθούμε, οργιζόμαστε και παράλληλα συμπονούμε τα ταξικά αδέρφια μας, τους επιζώντες και τους συγγενείς τους που αναζητούν μια λάμψη ελπίδας μέσα στο σκοτάδι. Παράλληλα, δεν χρειάζεται να περιμένουμε να περάσουν οι εκλογές για να διεκδικήσουμε ότι οι ζωές της εργατικής τάξης έχουν αξία. Η σύγκρουση με το σύστημα και τις κυβερνήσεις του θανάτου είναι εδώ και το εργατικό κίνημα και η Αριστερά πρέπει να αναλάβουν τις ευθύνες τους.
(Με στοιχεία από 902.gr, ΕΡΤ, Ατέχνως, Aftodioikisi.gr, In.gr, Business Daily, Iatropedia.gr, Αυγή, ΑΠΕ – ΜΠΕ)
