Γράφει ο \\  Ειρηναίος Μαράκης

Είναι το λιγότερο ενοχλητικό όταν παρατηρούμε τα άτομα με αναπηρία να γίνονται αντικείμενα μιας ψεύτικης ευαισθησίας είτε από πολιτικούς, είτε από τα ΜΜΕ και να μετατρέπονται σε μασκότ επιχειρηματικών ομίλων που δραστηριοποιούνται στο ποδόσφαιρο. Η περίπτωση του μικρού Γιαννάκη, φίλαθλου του ΠΑΟΚ, με απασχόλησε αρκετά το τελευταίο διάστημα. Κατέληξα στο συμπέρασμα ότι η ορατότητα των ανθρώπων με αναπηρία και η ισότιμη συμμετοχή τους στην κοινωνική ζωή δεν εξασφαλίζεται με τη μετακίνηση τους από τη μία ποδοσφαιρική διοργάνωση στην άλλη, τη στιγμή που το σύνολο των ανάπηρων συμπολιτών μας αδυνατούν να παρακολουθήσουν ένα αθλητικό αγώνα χωρίς εμπόδια. Και τα εμπόδια είναι πολλά.

Το μεγαλύτερο είναι η απουσία μιας κεντρικής πολιτικής που θα αντιμετωπίζει ισότιμα όλους τους εργαζόμενους, τους φτωχούς, τις γυναίκες, κάθε κοινωνική ομάδα και θα βάλει ένα οριστικό τέλος στις διακρίσεις. Όμως δεν είναι μόνο αυτό. Αλήθεια, πόσες αθλητικές εγκαταστάσεις, περιλαμβανομένων των σταδίων στους οποίους διεξάγονται αγώνες ποδοσφαίρου, είναι προσβάσιμες από τα άτομα με αναπηρίες; Σε πόσες εγκαταστάσεις παρέχονται οι αναγκαίες εύλογες προσαρμογές ούτως ώστε να απολαμβάνουν, χωρίς οποιεσδήποτε εκπτώσεις, την πλήρη και χωρίς εμπόδια πρόσβαση τους σ’ αυτές; Ποια είναι η διαθεσιμότητα των ειδικά διαμορφωμένων χώρων στάθμευσης για άτομα με αναπηρία κοντά στους αθλητικούς χώρους και στις πόλεις μας;

Μισαναπηρισμός

Τολμώ να πω, όσο και αν δεν μ’ αρέσει, ότι ο τρόπος που ο νεαρός φίλος του ΠΑΟΚ εμφανίζεται από γήπεδο σε γήπεδο μού θυμίζει τους παλιούς αρκουδιάρηδες που εμφάνιζαν μία αρκούδα σε υπαίθριες παρουσιάσεις – επιδείξεις καλύπτοντας με αυτό τον τρόπο τις ανάγκες βιοπορισμού τους. Τέτοιες κινήσεις είναι η επιτομή του μισαναπηρισμού, του χειριστικού λόγου και των αντίστοιχων πρακτικών. Αποτελεί πρόβλημα που στο όνομα της καταπολέμησης του οπαδισμού άνθρωποι όπως ο Γιάννης Παπαστεφανάκης χρησιμοποιούνται με τέτοιο τρόπο ώστε να προσφέρουν, χωρίς να αποτελεί δική τους επιλογή, άλλοθι σε εκείνους που κερδίζουν από την αναπαραγωγή ενός κλίματος οπαδικής χλεύης και εκφοβισμού μέσω των κοινωνικών δίκτυων επικοινωνίας και μέσα στα γήπεδα. Εάν υπήρχε πραγματικό ενδιαφέρον για τα άτομα με αναπηρία, για τη νεολαία καθώς και για την καλλιέργεια του φίλαθλου πνεύματος τότε ο τελικός του Κυπέλλου Ελλάδος έπρεπε να πραγματοποιηθεί με τον αντίστοιχο κόσμο στο «Πανθεσσαλικό Στάδιο» του Βόλου, σωστά;

Τα άτομα με αναπηρία δεν χρειάζονται άλλη «ευαισθησία». Χρειάζονται πραγματικές αλλαγές στις συνθήκες ζωής τους. Είναι οι ίδιοι τα υποκείμενα της δικής τους ζωής. Η αναπηρία δεν είναι ένα θέμα που θα δούμε σήμερα στα κίτρινα τηλεοπτικά δελτία ειδήσεων ή στο αντικοινωνικό χωνευτήρι που αποτελούν τα social media, μόνο και μόνο για να το ξεχάσουμε αύριο. Δεν είναι εμπόρευμα, δεν είναι ατραξιόν. Όπως αποδεικνύεται με το παράδειγμα του Γιαννάκη, οι διαρκείς εκκλήσεις των ιθυνόντων στην ευαισθησία των πολιτών εξυπηρετούν μεν μια υπαρκτή ανάγκη, το να είμαστε ως πολίτες ευαίσθητοι απέναντι στις ανάγκες των ανάπηρων, όμως ταυτόχρονα αποκρύπτει την απουσία των απαραίτητων δημόσιων, δημοτικών, κοινωνικών, πολιτιστικών δομών που θα εξασφαλίζουν την ισότιμη συμμετοχή τους στα κοινωνικά και πολιτικά δρώμενα χωρίς εμπόδια και αποκλεισμούς, όπως γίνεται μέχρι σήμερα.

Τέλος, πρέπει να γίνει ξεκάθαρο ότι ούτε οι επιθέσεις φιλίας, ούτε ο οίκτος, ούτε η φιλανθρωπία, ούτε η αναπαραγωγή στερεοτύπων δεν εξασφαλίζουν προσβασιμότητα και ορατότητα. Όπως γράφει ο Βαγγέλης Γέττος σε σχετική παρέμβαση του αλλά με διαφορετική αφορμή: «Ίσως, στην εποχή του αβυσσαλέου ψηφιακού θεάματος, ενός θεάματος που τελικά, μέσω της ψηφιακής εκτόνωσης, απενεργοποιεί την πραγματική και φυσική αλληλεγγύη των πολιτών προς δίκαια κοινωνικά αιτήματα, οι συλλογικότητες των ατόμων με αναπηρίες θα έπρεπε να επανεξετάσουν τις επικοινωνιακές και προωθητικές τους στρατηγικές σε μια κατεύθυνση που δεν θα επιτρέπει καμία εκμετάλλευση και εργαλειοποίηση του καθημερινού, κοπιώδους, ζωτικού τους αγώνα» (Η αναπηρία ως θέαμα, TVXS, 23/5/2024).

Για να μην πούμε ότι η μετατροπή της περιοχής της Νέας Φιλαδέλφειας σε μια κλειστή, υγειονομική ζώνη για τις ανάγκες του τελικού στο UEFA Europa Conference League, με την απαγόρευση κάθε δημόσιας υπαίθριας συνάθροισης, θύμισε το πρόσφατο αλλά ξεχασμένο πια lockdown που έρχεται σε ευθεία αντίθεση με όλους όσους θέλουν να μας πείσουν περί αθλητικού πνεύματος και μιας γνήσιας ευαισθησίας που θα αλλάξει το ελληνικό ποδόσφαιρο… και τη ζωή των ατόμων με αναπηρία.

(Οι παρατηρήσεις στη δεύτερη παράγραφο προέρχονται σχεδόν αυτούσιες
από έκθεση της Ένωσης Παραπληγικών Κύπρου (ΟΠΑΚ)
σχετικά με την προσβασιμότητα των ατόμων με αναπηρίες στα γήπεδα,
όπως δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Καθημερινή Κύπρου στις 10/5/2024)