Με «πυξίδα» τη μουσική η Ομοσπονδία Γυναικών Ελλάδας ανατρέχει για μια ακόμα χρονιά σε πλευρές της κοινωνικής θέσης της γυναίκας, σε διαφορετικές περιόδους της Ιστορίας, μέσα από τις σελίδες της ατζέντας της.
«Για το 2023 τοποθετούμε ως αφετηρία της περιπλάνησής μας στον τόπο και τον χρόνο μουσικά έργα αλιευμένα από το συνολικό εύρος της μουσικής παραγωγής. Η επιλογή τους έγινε με κριτήριο τη συμβολή τους στην αποκάλυψη και νέων σταθμών στο συνεχιζόμενο ταξίδι μας», επισημαίνει η Ομοσπονδία προλογίζοντας τη φετινή ατζέντα και εξηγεί: «Τα επιλέγουμε για να μας βοηθήσουν στην ιχνηλασία που ξεκινήσαμε με το βλέμμα στραμμένο στις γυναίκες και την κοινωνική τους θέση διαχρονικά. Φυσικά, όπως πάντα, δεν μας ενδιαφέρουν μόνο τα ίχνη. Επιδιώκουμε να φωτίσουμε τις αιτίες που διαμόρφωσαν συνειδήσεις, που καθόρισαν τη στάση, την ατομική και συλλογική δράση των γυναικών που θα συναντήσουμε».
Με αφετηρία διαφορετικά μουσικά είδη
Το «ταξίδι» που επιχειρεί η Ομοσπονδία εκτείνεται σε μια σειρά ιστορικές περιόδους, μήκη και πλάτη του κόσμου, ενώ το σύνθημα δίνουν σε κάθε περίπτωση νότες, μελωδίες και στίχοι.
Οι παιάνες της αρχαίας Σπάρτης γίνονται αφορμή για μια μικρή αναφορά στις μυθικές Αμαζόνες και την ιχνηλάτηση της γυναικείας συμμετοχής στην κοινωνική οργάνωση νομαδικών φυλών της Ευρασίας. Τα ηπειρώτικα δημοτικά τραγούδια του γάμου δίνουν το έναυσμα για μια αναφορά στον θεσμό του γάμου στις κοινωνίες της αρχαίας Αθήνας και Ρώμης και τη δεινή θέση των γυναικών στο πλαίσιό του.
Η σκυτάλη περνά στη μουσική παραγωγή του Μεσαίωνα, για να φωτιστούν πλευρές της ζωής των γυναικών αλλά και της συμμετοχής τους στις εξεγέρσεις που σημάδεψαν τον 14ο αιώνα. Τη δική τους θέση έχουν τα νανουρίσματα, που μας υπενθυμίζουν ότι τα τραγούδια των μανάδων και πατεράδων στα παιδιά τους δεν περιείχαν μόνο καθησυχαστικά λόγια, αλλά μιλούν επίσης για τις σκληρές συνθήκες δουλειάς και ζωής.
«Είμαι πλύστρα φοβερή / σιδερώστρα τρομερή / πλένω, απλώνω, σιδερώνω / και τα χρέη μου πληρώνω»: Ένα «δικό μας» ρεμπέτικο τραγούδι του 1936 δίνει το σύνθημα για μια περιπλάνηση στη ζωή και την κοινωνική δράση της γυναίκας «πλύστρας», από το Παρίσι της Γαλλικής Επανάστασης μέχρι τους εργατικούς αγώνες στα τέλη του 19ου αιώνα στις ΗΠΑ.
Το μουσικό είδος ragtime, που αναδύθηκε από τις αφροαμερικανικές κοινότητες στον αμερικανικό νότο και μαζί με τα blues αποτελεί πρόδρομο της jazz, γίνεται το φόντο πάνω στο οποίο αναδεικνύεται η εκμετάλλευση και καταπίεση των μαύρων γυναικών, τόσο πριν όσο και μετά την κατάργηση της δουλείας.
Τα παραπάνω αποτελούν ένα μικρό δείγμα του «ταξιδιού» που επιχειρεί η ΟΓΕ, ενώ από την ατζέντα δεν λείπουν και οι αναφορές στη σύγχρονη καλλιτεχνική δημιουργία.
Η μουσική προσφέρει ανυπέρβλητη αισθητική συγκίνηση, αναπτύσσει τον άνθρωπο κοινωνικά, αποκαλύπτοντας την πραγματικότητα, αλλά και τη σχέση του με αυτή. Αν και η καλλιτεχνική γλώσσα, σε σύγκριση με άλλα είδη τέχνης, είναι ολότελα ιδιόμορφη, όλα τα ανθρώπινα βιώματα και οι ιδέες βρίσκουν στη μουσική την πιο καθάρια, την πιο συγκινητική ενσάρκωσή το us. Η ξεχωριστή και ανεπανάληπτη ιδιοτυπία της αποκαλύπτει έμμεσα στο στοχασμό του ακροατή όλο τον πλούτο της ζωής. «Είναι η γλώσσα που μιλάει άμεσα στην ψυχή» (A.Ν.Σερόφ, συνθέτης, κριτικός μουσικής).
«Δεν ξέρω αν τα περισσότερα τραγούδια γράφονται, όπως λένε, σε δύσκολες στιγμές. Θέλω να πιστεύω, πάντως, πως ονειρεύονται τις πιο ευτυχισμένες», λέει ο Γιάννης Παπαΐωάννου, ο ρεμπέτης τραγουδοποιός που έγραψε την «Πειραιώτισσα» και τη «Φαληριώτισσα».
Ευτυχισμένες στιγμές κατοικούν
και στα όνειρα τα δικά μας…
Όμως η ευτυχία ποτέ δεν μετακομίζει από το όνειρο στην πραγματικότητα, αν δεν βάλουμε το χέρι μας κι εμείς… Γι’ αυτό πιστεύουμε στον καθημερινό αγώνα. Γι’ αυτό βρισκόμαστε ανυποχώρητα στις επάλξεις του και, με οδηγό την τέχνη που έχει τη δύναμη να μας κινητοποιήσει, μαθαίνουμε το χθες, παρεμβαίνουμε στο σήμερα, παλεύουμε συλλογικά για το αύριο που μας αξίζει…
